میلیونها خودرو، موتورسیکلت و وسایل حملونقل عمومی و جادهای فرسوده در کشور در حال تردد هستند که آلاینده به هوا و محیطزیست پمپاژ میکنند. همچنین خودروها و سوخت مطابق استاندارد جهانی تولید نمیشود. هرچند گرم شدن زمین و تغییر اقلیم یک پدیده جهانی است اما گزارشها حاکی از آن است که شدت گرم شدن در عراق و ایران بیشتر از سایر کشورهای منطقه بوده است. تداوم این شرایط خسارات اقتصادی در پی دارد و امنیت غذایی را تهدید میکند. در این ارتباط بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس با اعلام اینکه بیش از ۶۱ درصد از مساحت کشور تحت تأثیر خشکسالیهای شدید و بسیار شدید است، گفت: نتایج بررسیها نشان میدهد که حتی با کاهش روند تغییرات اقلیمی در آینده، ظرفیت تولید برنج، سیبزمینی، دانههای روغنی و گیاهان قندی بین چهارتا ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت. در ادامه گزیده نظرات وی را به نقل از آفتاب نیوز میخوانید:
تأثیر تغییر اقلیم بر اقتصاد
چالش مهم خشکسالی پیامدهای منفی بر زیستبوم، امنیت غذایی، مدیریت شهری، زیرساختها و امنیت انرژی در جهان گذاشته است. ۲ رویکرد سازگاری یا کاهش انتشار گازهای گلخانهای پیش رو قرار دارد. تغییرات اقلیمی تا سال ۲۰۵۰ میتواند منجر به از دست دادن ۲۳ هزار میلیارد دلار در تولید اقتصاد جهانی شود و این رقم نشاندهنده کاهش بالقوه ۱۱ تا ۱۴ درصدی در تولید اقتصادی جهانی در مقایسه با سطوح رشدی است که بدون تغییرات اقلیمی دستیافتنی است.
تغییر اقلیم در ایران
در پنج دهه گذشته، بارش در کشور روند نزولی داشته است. میانگین بارش تجمعی سالانه در دهههای ۵۰ و ۹۰ به ترتیب حدود ۲۵۰ تا ۲۰۰ میلیلیتر بود. به این معنی که بارشها در ایران ۲۰ درصد کاهش داشته است. میانگین دمای کشور در ۵۰ سال گذشته نشانیده که دمای هر دهه تقریباً با شیب ۰.۴ درجه سلسیوس افزایشیافته که حدود ۲ برابر نرخ افزایش جهانی است. یعنی روند افزایش دما در اقلیم ایران با سرعتی بیشتر از میانگین جهانی بوده است. در نمودار ۵۰ ساله تغییرات دمای میانگین کشور، سال آبی ۷۱-۷۰ با دمای ۱۵.۷ درجه سلسیوس خنکترین و سالهای ۱۳۹۷-۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ با دمای ۱۹ درجه سلسیوس به عنوان گرمترین سال ثبتشده است.
خشکسالی
بر اساس شاخص استاندارد شده بارش-تبخیر و تعرق در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، بیش از ۶۱ درصد از مساحت کشور تحت تأثیر خشکسالیهای شدید و بسیار شدید بوده و فقط ۱۹ درصد از مساحت آن ترسالی شدید و بسیار شدید داشته است.
مرگ ناشی از گرما
میزان مرگ ناشی از گرما در سالهای ۱۹۹۰- ۱۹۶۱ میلادی، بین سالمندان بالای ۶۵ سال، کمتر از ۶ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بوده است. در صورتی که تغییرات اقلیمی ادامه پیدا کند، این میزان مرگ سالمندان در سال ۲۰۸۰ به حدود ۶۹ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر خواهد رسید. درحالیکه اگر تغییرات اقلیمی کاهش یابد، این آمار به ۱۶ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر میرسد.
کاهش تولیدات کشاورزی
نتایج بررسیهای کارشناسان نشانیده که حتی با فرض کاهش روند تغییرات اقلیمی در آینده، ظرفیت تولید برنج، سیبزمینی، دانههای روغنی و گیاهان قندی بین چهارتا ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت.
افزایش طوفان گرد و غبار
منطقه غرب آسیا در دهه گذشته شاهد طوفانهای گردو غبار مکرر و شدید بوده که ایران و دیگر کشورهای حوزه خلیجفارس را تحت تأثیر قرار داده است. بر اساس نتایج تحقیقات مشاهدهای، مشخص میشود که بین رویدادهای گردو غبار، دما و سالهای خشکسالی شدید، رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین افزایش احتمالی مهاجرت از استانهای سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خوزستان، کرمانشاه و ایلام اشاره کرد که میتواند به تهدیدی برای امنیت کشور در مناطق مرزی تبدیل شود.
افزایش مصرف انرژی
افزایش دما و موجهای مکرر گرما سبب میشود که مصرف انرژی مردم برای سرمایش افزایش یابد و در دورههای طولانی به عرضه مداوم انرژی نیاز باشد. میزان مصرف و در دسترس بودن آب، تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار میگیرد. آب در سطوح مختلف زنجیره انرژی ازجمله استخراج منابع انرژی، پردازش سوخت و تبدیل، مورداستفاده قرار میگیرد و همچنین در سطوح پردازش و تبدیل، تغییرات اقلیمی بهطور مستقیم بر کارایی تجهیزات خنککننده تأثیر میگذارد که درنهایت مصرف آب افزایش مییابد.
ضرورت حرکت به سمت اقتصاد کم کربن
راهکار کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حرکت به سمت اقتصاد کم کربن است. کشور به سوختهای فسیلی وابستگی زیادی دارد. با توجه به هدر رفت بالای انرژی و معضلات نا ترازی آن در کشور، نیازمند ارتقای بهرهوری در مسیر تولید تا مصرف انرژی هستیم. این امر موجب میشود که علاوه بر کاهش هدر رفت و حل نا ترازی انرژی، انتشار گازهای گلخانهای نیز کاهش یابد. حرکت در این زمینه مستلزم توسعه فناوریها و نوآوریهای مرتبط و ایجاد سازوکار تأمین مالی پروژههای مرتبط است.