انیس رئیس
05 آوریل 2023
تارنمای دی کریدل
برگردان و کوتاه سازی علی اصغر شهدی
[email protected]
تلاش برای تغییر موازنه قوا در منطقه خاورمیانه منجر به این شد که اسرائیل سال‌ها به‌طور غیرقانونی اسلحه به آذربایجان منتقل کرد که بر درگیری این کشور با ارمنستان تأثیر گذاشت و با ایران هم دچار تنش شد.
تل‌آویو و باکو روابطی عمل‌گرایانه و محتاطانه باهم ایجاد کرده‌اند. آذربایجان به عنوان بازاری حیاتی به ارزش میلیاردها دلار برای صنایع دفاعی اسرائیل عمل می‌کند. هاآرتص گزارش می‌دهد که تقریباً 70 درصد زرادخانه تسلیحاتی آذربایجان از سال 1384 (2005) توسط اسرائیل تأمین می‌شود. درحالی‌که شرکت‌های فناوری اسرائیل فناوری جاسوسی پیشرفته ازجمله بد افزار جاسوسی بحث‌برانگیز پگاسوس Pegasus را تأمین کرده‌اند.
آذربایجان به نوبه خود نفت اسرائیل را تأمین و مهم‌تر از همه دسترسی به مرزهای ایران را فراهم می‌سازد. در سال 1390 (2011) اتحاد بین دو کشور با یک قرارداد 1.6 میلیارد دلاری که شامل باتری موشک‌های باراک، پهپادهای جستجوگر از صنایع هوافضای اسرائیل (IAI) و مشارکت بین دستگاه‌های دفاع هوانوردی و صنعت تسلیحات محلی در آذربایجان بود، تقویت شد.
همکاری بین اسرائیل و آذربایجان به بخش نظامی محدود نمی‌شود، بلکه به سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی نیز گسترش‌یافته است. دولت باکو اخیراً مناقصه‌هایی را برای بازسازی «مناطق آزادشده» در قره‌باغ برگزار کرده و از کارآفرینان خارجی برای سرمایه‌گذاری در مناطق انرژی سبز دعوت کرده است. شرکت‌های اسرائیلی قبلاً در این پروژه‌ها شرکت کرده‌اند که پلتفرم سرمایه‌گذاری «جمعیت ما» یکی از آن‌هاست.
حضور موساد در آذربایجان
گزارش‌های خبری ادعا می‌کنند که باکو به آژانس اطلاعاتی اسرائیل، موساد اجازه داده تا یک شعبه عملیاتی راه‌اندازی کند و به آن اجازه می‌دهد دستگاه‌های شنود و ردیابی را در آذربایجان برای نظارت بر فعالیت‌های ایران درازای دریافت تسلیحات از اسرائیل نصب کند. علاوه بر این، بنا بر گزارش‌ها، باکو یک فرودگاه برای کمک به اسرائیل در صورت تصمیم به حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران آماده کرده است.
دسترسی اسرائیل به فرودگاه‌های آذربایجان می‌تواند بازی را در توانایی حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران تغییر دهد، زیرا به جنگنده‌های بمب‌افکن اسرائیلی اجازه می‌دهد به جای تکیه‌بر سوخت‌گیری هوایی، به پرواز در شمال و فرود در آذربایجان ادامه دهند.
تمرین‌های سوخت‌گیری اسرائیل قبلاً توسط یک افسر ارشد اطلاعاتی ارتش ایالات‌متحده موردانتقاد قرارگرفته بود که زمانی آن را تمرین‌های «بسیار حداقلی» و «نه‌چندان خوب» توصیف کرده بود. در سال 1389 (2010) رزمایش مشترک اسرائیل با رومانی موردانتقاد ایالات‌متحده واقع شد و از رزمایش‌های یک کشور عضو ناتو علیه ایران ابراز ناراحتی کرد و اسرائیلی‌ها درنهایت مجبور شدند فعالیت‌های نظامی خود را در آنجا کاهش دهند.
«سیمون» امور موساد در مصاحبه‌ای با روزنامه تایمز در سال 1991 (2012) فاش کرد که آذربایجان کشوری است که عوامل موساد در آن به‌طور مخفیانه فعالیت می‌کنند و به عنوان «زمین صفر برای کارهای اطلاعاتی» در نظر گرفته می‌شود.
به گفته سیمون، حضور موساد در جمهوری قفقاز جنوبی قابل‌توجه و درعین‌حال محرمانه است، عملیات در سال‌های اخیر نزدیکی آنها به مرزهای ایران را افزایش داده است. منطقه مرزی بین جمهوری آذربایجان و ایران که تنها چند ساعت از پایتخت باکو فاصله دارد، ظاهراً منطقه‌ای حیاتی برای عملیات اسرائیل در داخل ایران به شمار می‌رود.
آذربایجان پس از 30 سال روابط دیپلماتیک با اسرائیل، در 9 فروردین 29(مارس) سفارت خود در تل‌آویو افتتاح کرد.
در این مراسم که جیحون بایراموف وزیر امور خارجه آذربایجان حضور داشت، الی کوهن وزیر امور خارجه اسرائیل گفت: من و بایراموف توافق کردیم که یک جبهه متحد علیه ایران تشکیل دهیم.
واکنش ایران سریع بود و درنهایت توسط ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه در توئیتی منتشر شد. کنعانی در پیامی توئیتری هشدار داد که هدف تل‌آویو اختلاف‌افکنی بین مسلمانان است و به برادران و خواهران مسلمان آذربایجان توصیه کرد که از نیات واقعی دشمن صهیونیستی آگاه باشند.
آنچه باید دید این است که باکو تا چه اندازه برای دشمنی با همسایه جنوبی خود آماده است. همان‌طور که اربیل و باکو در سال‌های اخیر آموخته‌اند، استفاده اسرائیل از خاک آذربایجان به عنوان سکوی پرتاب برای تجاوز به ایران هرگز قابل‌تحمل نخواهد بود.
آیا آذربایجان می‌تواند عملیات تل‌آویو را در داخل مرزهای خود کنترل و مهار کند؟ ثبات و امنیت منطقه ممکن است به این مهار بستگی داشته باشد، به خصوص که چشم‌انداز ژئوپلیتیک غرب آسیا به سرعت در حال تحول است.