به نظر شما چگونه می‌توان شعار مهار تورم و رشد تولید را محقق کرد؟
واقعیت این است تا زمانی که به مسائل اساسی کشور نگاه عقلانی و رفتار واقع‌بینانه علمی وجود نداشته باشد، سیاست‌ها به نتیجه نخواهد رسید. اولین مسیر تحقق سیاست‌ها و شعارها داشتن یک نگرش عقلانی و شناخت عمیق مسئله و پرهیز از رفتارها و حرکات نمایشی است. یکی از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها فارغ از نگرش سیاسی کنترل تورم است. در همه جای دنیا کنترل تورم مهم‌ترین سیاست دولت‌ها محسوب می‌شود. اروپا و آمریکا به خاطر جنگ اوکراین با روسیه و افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی دچار تورم شدند. تورم در آمریکا به 9.5 درصد و در اروپا تورم به 9 درصد رسیده است. زمانی که تورم در این کشورها بالا رفت، کنترل تورم اولویت دولت‌ها شد. دولت‌های اروپا و آمریکا حتی برای کنترل تورم هزینه کردند. این هزینه باعث از بین رفتن سرمایه شرکت‌های بزرگ و زیان بازار بورس شد. اخیراً بانک «سیلیکون‌ولی» آمریکا که مشکل ساختاری هم نداشت، صرفاً به‌واسطه سیاست‌های افزایش نرخ بهره، ورشکست شد. دنیا پذیرفته که بدون کنترل تورم سیاست‌های اقتصادی به نتیجه نخواهد رسید. علت‌العلل مسائل اقتصاد کنترل تورم است. در آمریکا رئیس فدرال رزرو تأکید دارد تا زمانی که تورم را به 2 درصد کاهش دهیم، سیاست‌های انقباضی و افزایش نرخ بهره در مهار تورم را ادامه خواهیم داد و در اجرای این سیاست نرخ بهره 5 درصد افزایش‌یافته است. تورم پیامد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارد. تورم اخلاق در جامعه را از بین می‌برد و نابرابری را بیشتر می‌کند.
تورم هزینه‌های اجتماعی مانند طلاق و اعتیاد خانواده‌ها را از بین می‌برد، بنیاد خانواده را متلاشی می‌کند. تورم حتی مسائل دینی مانند احتکار و مسائلی که برای دین مهم است را به چالش می‌‌کشد. به همین دلیل تورم محور مشکلات کشور است. ما در مهار و کنترل تورم در 50 سال گذشته کارنامه ناموفقی داشته‌ایم. از دهه 50 که تورم در اقتصاد ایران شروع شد، میانگین تورم 50 ساله ایران 20 درصد بود و همواره تورم‌های دورقمی و به‌ندرت تورم تک‌رقمی داشته‌ایم. کمترین تورم ما 9 درصد بوده است که این رقم در دنیا بالا محسوب می‌شود. در 50 سال اخیر تورم‌های دورقمی داشتیم و از سال 1397 به بعد میانگین تورم به حدود 40 درصد رسید.
به نظر شما ریشه‌های تورم در ایران چه موضوعاتی هستند؟
تورم در اقتصاد ایران 5 ریشه دارد و این ریشه‌ها در 50 سال اخیر مدام وضعیتشان بدتر شده است؛ کسری‌های بودجه، نا ترازی بانکی، کسری‌های تجاری، کسری‌های حساب سرمایه‌ای و شکاف تولید. این 5 نا ترازی که ریشه تورم اقتصاد ایران هستند، هرکدام از آن‌ها در دل خود مسائل و نا ترازی‌های دیگری نیز دارند؛ مثلاً وقتی کسری بودجه، ساختار معیوب بودجه‌ریزی، عدم انضباط مالی دولت و ذی‌نفعان بودجه، ساختار معیوب شرکت‌های دولتی و در سال‌های اخیر نا ترازی صندوق‌های بازنشستگی، همه دست‌به‌دست هم دادند تا مدام کسری بودجه بالا باشد و امسال برآورد می‌شود بین 200 تا 500 هزار میلیارد تومان کسری داشته باشیم.
به نظر شما چگونه می‌توان ریشه‌های تورم را خشکاند؟
اصلاح آن 5 ریشه و نا ترازی، 12 جراحی بزرگ نیاز دارد، مانند اصلاح نظام مالیاتی، اصلاح صندوق‌های بازنشستگی، اصلاح ساختار شرکت‌های دولتی، اصلاح ساختار نظام تولیدی، اصلاح ساختار نظام رقابتی و بهره‌وری در کشور، اصلاح ساختار جذب سرمایه‌ها به داخل کشور، اصلاح ساختار مدیریت خروج سرمایه از کشور، اصلاح ساختار نظام صادراتی و وارداتی در کشور و... که باید انجام شود.
به نظر شما چرا تلاش دولت‌ها برای مهار تورم به نتیجه نمی‌رسد؟
جراحی‌های ساختاری منابع مالی می‌خواهد. هر جراحی‌ای، تدارکاتی نیاز دارد، اطلاع‌رسانی و همراهی مردم و جامعه را می‌خواهد، عزم جدی می‌خواهد، آرامش در شرایط داخلی و بین‌المللی می‌خواهد، تیم جراحی یا تیم اقتصادی مقتدر و دانشمند می‌خواهد، زمان کافی می‌خواهد.
وقتی فردی می‌خواهد جراحی قلب، کلیه یا هر اندام مهمی انجام بدهد، اولا یک بیمارستان مجهز، یک تیم پزشکی متبحر، منابع پولی، مالی و روحیه خوب می‌خواهد. در جراحی اقتصادی هم این موارد لازم است. اگر یکی از این شرایط نباشد، جراحی به مشکل می‌خورد. در 50 سال گذشته دولت‌ها توفیقی در مهار تورم نداشتند. کارنامه تورمی ایران در دنیا بد است. در واقع باید گفت مادر مشکلات اقتصادی ایران، تورم است. اولویت باید بر مهار تورم باشد و تاخیر در اصلاحات ساختاری، هزینه اصلاحات را بیشتر می‌کند.