مسعود دانشمند، عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: سریلانکا به جز چای خشک کالایی ندارد که به درد ما بخورد. ما از قدیم از سریلانکا طلبکار هستیم به آنها نفت داده‌ایم و پول نداشتند که پس بدهند و بدهکار ماندند الآن به جای آن طلب چای می‌دهند. تهاتر به این شکل به غیر از زیان برای ما چیزی ندارد. اگر سریلانکا چای خوب و مرغوب داشته باشد که بازار جهانی آن را بخرد، مطمئناً به آنها می‌فروشد. برای چای درجه 2 و 3 و نامرغوب که بازار جهانی آن را نمی‌خرد به اسم چای درجه یک به ایران می‌دهد و ما هم ناچار هستیم که از آنها بگیریم. وی افزود: این نوع تهاتر عادلانه نیست. مگر اینکه برای تهاتر از پیش‌قرارداد تنظیم‌شده و مشخص باشد که قیمت‌گذاری به چه صورت است و چه کالایی در قبال چه کالایی داده می‌شود. اینکه ما مجبور باشیم که چون نیاز داریم و طلبکار هستیم، هر کالایی را با هر قیمتی که با ما دادند بگیریم، خسران و زیان است. این عضو اتاق بازرگانی ایران در مورد تعطیلی تنها پالایشگاه سریلانکا گفت: کشوری مانند سریلانکا که نیاز به بنزین دارد، پالایشگاه خود را به عمد تعطیل نمی‌کند که بخواهد از ما بنزین ارزان‌تر بگیرد این موضوع معقول و منطقی به نظر نمی‌رسد چراکه مشکلات داخلی برای این کشور به وجود می‌آید. سریلانکا پول ندارد که از بازار جهانی نفت بخرد و تبدیل به بنزین کند. تنها محل درآمد سریلانکا توریسم و چای خشک است و به علت شیوع کرونا توریسم در این کشور به مشکل برخورده است. ازآنجاکه سریلانکا نتوانسته بدهی خود را به چین برای قراردادی که داشتند بپردازد، چین برخی تأسیسات در این کشور را تملیک کرده است.
اقتصاد چینی
وی اضافه کرد: چینی‌ها در هر کشوری که واردشده‌اند قراردادی تنظیم کرده‌اند که نوعی استعمار اقتصادی در آن نهفته بوده، ازجمله کاری که چینی‌ها با سریلانکا یا آنگولا کردند قابل‌مطالعه است. بنابراین یکی از مشکلات عمده سریلانکایی‌ها چینی‌ها هستند. مشکل بعدی هم کرونا و کاهش توریسم است که باعث شده این کشور درآمد نداشته باشد، چای هم که کالای اساسی نیست. بنابراین به نظر می‌رسد که سریلانکا مشکلات اقتصادی شدید دارد به همین علت پالایشگاه این کشور از کارافتاده است. اگر بنزین ارزان‌قیمت به این کشور داده شود قبول می‌کنند.
این کارشناس حوزه تجارت بیان کرد: در این شرایط تهاتر با ایران برای سریلانکا قطعاً منطقی است اما باید دید برای ایران هم منطقی هست یا خیر؛ که به نظر نمی‌رسد این‌گونه باشد. برای هرکسی در دنیا مطلوب است که کالا را ارزان بگیرد و پولش را هر وقت خواست بپردازد. سریلانکا چیزی ندارد که در قبال این تهاتر به ایران بدهد. اقتصاد این کشور بر مبنای کشاورزی است و نیاز دارد که مواردی مانند اوره و سموم یا ماشین‌آلات کشاورزی را از ایران بگیرد، در قبال همه این‌ها توریسم دارد که نمی‌تواند صادر کند و چای که قاعدتاً ایران نباید این تهاتر را بپذیرد.
چینی استعمار اقتصادی
وی در ادامه افزود: قرارداد چینی‌ها با سریلانکا را بررسی کنید که چگونه چینی‌ها سریلانکا را استعمار اقتصادی کردند. اگر می‌خواهیم با این کشور کارکنیم باید اشراف داشته باشیم که چینی‌ها با آنها چه کردند. تهاتر باید از پیش برنامه‌ریزی‌شده باشد. باید دید کشور تحت تهاتر چه کالایی با چه کیفیتی می‌تواند به ما بدهد، حجم تهاتر و مکانیزم قیمت‌گذاری هم باید مشخص شود. اگر این‌ها روشن نباشد و فقط بگوییم ما نفت به شما می‌دهیم شما بعداً هرچه داشتید بدهید؛ نمی‌تواند راهگشا باشد.
عدم چارچوب‌بندی درست در تهاتر با چین
دانشمند با انتقاد از عدم چارچوب‌بندی درست در تهاتر با چین تصریح کرد: این همان کاری است که چینی‌ها با ما کردند و هرچه کالای بنجل داشتند را به ما دادند. چراکه قرارداد مشخصی با چینی‌ها برای تهاتر نبستیم بلکه به آنها نفت دادیم و گفتیم در قبال آن کالا بدهید. در این شرایط هر کالای بنجلی که چینی‌ها دارند را به ما می‌دهند ازجمله همین سموم نباتی که این مشکلات عظیم را برای ما در صادرات کالای کشاورزی به وجود آورده و نتیجه تهاتر بدون قید و شرط با چینی‌ها است که البته هنوز ابعاد مشکلات این سموم مشخص نشده است. کشاورزی که محصول او مرجوع شده و مجبور به فروش ارزان‌قیمت محصول خود است، یک سال نابود می‌شود. چینی‌ها زیان عظیمی به ما در این سال‌ها و حتی سال‌های آتی زده‌اند. چراکه تهاتر بی‌قید و شرطی با آنها داشته‌ایم. برای تهاتر باید برنامه‌ریزی‌شده و موارد مذکور روشن شود.