پیرمحمد ملازهی/ کارشناس مسائل افغانستان
ایران مدت هاست که با طالبان همکاری دارد و در سال های گذشته رفت و آمدهایی نیز در این زمینه وجود داشته است. این همکاری باعث رنجش شیعیان منطقه هرات و همچنین فارسی زبانان غرب و شمال افغانستان شده است.ایران در موضوع اخراج آمریکا از افغانستان با طالبان دیدگاه مشترک داشت. از سوی دیگر ایران با همکاری با طالبان به دنبال این است که از برخورد سخت طالبان با شیعیان مستقر در افغانستان جلوگیری کنند.از سوی دیگر دیدگاه ایران درباره تحولات افغانستان با چین و روسیه هماهنگ است. در شرایط کنونی ایران با این توجیه که ما با طالبان همکاری کردیم تا نیروهای نزدیک به خود را در افغانستان در امان نگه داریم در حال عبور از حمایت مستقیم از طالبان است.البته این عبور تا حدودی شکل معامله نیز به خود گرفته است.اینکه ایران از مقاومت در دره پنجشیر حمایت نمی کند به دلیل این است که هسته مقاومتی که علیه طالبان در افغانستان شکل گرفته با سیاست های ایران همخوانی ندارد.احمد مسعود از قدرت های منطقه و از جمله ایران تقاضای کمک کرد. این در حالی است که ایران به دلیلی که ذکر شد به این تقاضا پاسخ مثبت نداد.با این وجود اگر شرایط به شکلی رقم بخورد که جبهه مقاومت گسترش پیدا کند و شیعیان و فارسی زبانان نیز به جبهه مقاومت ملحق شوند و مقاومت به خارج از دره پنجشیر سرایت پیدا کند این احتمال وجود دارد که موضع ایران تغییر کند.نکته دیگر حمایت احتمالی روسیه از پنجشیر خواهد بود.این احتمال وجود دارد که روسیه در قالب حمایت تاجیکستان و به بهانه حمایت از تاجیک هایی که در دره پنجشیر حضور دارند به صورت غیر مستقیم از جبهه مقاومت حمایت کند. در چنین شرایطی این احتمال وجود دارد که ایران نیز با روسیه در این زمینه همراهی کند.به احتمال زیاد روسیه به تاجیکستان این چراغ سبز را داده که در شرایط کنونی که دره پنجشیر در محاصره طالبان قرار دارد از طریق هوایی خدمات لجسیتکی را به نیروهای پنجشیر انتقال بدهد.مسأله مهم در این زمینه توانایی جبهه مقاومت در برابر طالبان است. اگر جبهه مقاومت حداقل بتواند تا زمستان در مقابل طالبان مقاومت کند این احتمال وجود دارد که جبهه مقاومت به مناطق دیگر افغانستان نیز سرایت کند و طالبان با چالش های بزرگی مواجه شوند.طالبان قصد داشت در همین روزها دولت خود را تشکیل بدهد. این در حالی است که به دلیل درگیری ها در دره پنجشیر این کار به تعویق افتاده و اگر درگیری ها ادامه پیدا کند سرنوشت دولت آینده افغانستان در هاله ای از ابهام قرار خواهد گرفت.