بیانیه تند شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران و همزمانی آن با سالگرد سقوط بشار اسدرویدادی که موازنه سیاسی سوریه و محور مقاومت را دگرگون کرد. تحولات منطقه، نشانهای از ورود خاورمیانه به مرحلهای تازه از رقابتهای ژئوپولیتیک است. این رویدادها بر آینده جایگاه ایران، دامنه نفوذ منطقهای آن و تعامل بازیگران اثر میگذارند. برای تحلیل این روند، باید سه سطح اثرگذاری را بررسی کرد: توازن منطقهای، موقعیت سوریه پس از سقوط اسد و شکلگیری بلوکبندیهای جدید. بیانیه تند شورای همکاری علیه ایران را میتوان بخشی از روند احیای فشار سیاسی بر تهران دانست. عربستان و امارات، هرچند وارد دورهای از کاهش تنش با تهران شده بودند، اما اکنون در شرایطی متفاوت قرار گرفتهاند: نزدیکی بیشتر به آمریکا، مسؤلیتپذیری در نظم امنیتی منطقه و افزایش نگرانی از تغییرات متأثر از جنگ غزه و بحران امنیتی دریای سرخ.
پیام بیانیه
1- شورای همکاری میخواهد نقش امنیتی خود را بازسازی کند. 2- مهار متحدان ایران در منطقه است. 3- ارسال پیام به واشنگتن و تلآویو مبنی بر همگرایی است. فشار سیاسی به ایران تلاش برای مهار نرم و هماهنگشده است.
سالگرد سقوط بشار اسد و پایان معادلات قدیم
سقوط اسد که زمانی در قدرت محوری دمشق ایستاده بود معادلات چندلایهای را بهوجود آورد: * سوریه از مرکز ثقل محور مقاومت به صحنه رقابت بازیگران تبدیل شد. * ایران بخشی از نفوذ ساختاری خود را حفظ کرده، اما انحصاری نیست. * ترکیه، روسیه و حتی کشورهای عربی در حال شکل دادن به آینده سوریه هستند. به همین دلیل، تحولات پس از سقوط اسد تأثیر بر آینده ایران دارد:
آینده نقش ایران: تهدید، فرصت یا بازتعریف؟
در ظاهر، بیانیه شورای همکاری دشمنی را تشدید میکند و سقوط اسد یک شکست ژئوپولیتیک محسوب میشود، اما تأثیر این تحولات به شرح زیر است.
تهدیدها
* تلاش عربی برای ایجاد نظم امنیتی منطقه بدون ایران * افزایش هماهنگی کشورهای عربی با واشنگتن و احتمالاً اسرائیل * کاهش نفوذ ایران در سوریه
ضرورت بازتعریف
آنچه آینده نقش ایران را تعیین میکند، چگونگی انطباق با نظم جدید منطقهای است. بیانیه شورای همکاری و سقوط اسد، هر دو نشانه دورهای تازهاند: دورهای که در آن نفوذ منطقهای ایران باید هوشمندانه، دیپلماسیمحور و چندلایه شود.