شورای نگهبان با واردات خودروی دست‌دوم خارجی موافقت کرده است، تأثیر این خبر در بازار خودرو چگونه خواهد بود؟
تصویب این قانون به لحاظ روانی باعث تسکین بازار می‌شود. بازار خودرو تشنه است. اما اگر در وهله اول می‌پرسیدید که واردات خودرو دست‌دوم مفید است یا خیر؟ من در جواب می‌گفتم، بله مفید است و طرحی به‌عنوان مُسَکِن در بازار خودرو ایران است. ولی فقط مُسَکِن چون این تأثیر خبری است که برخی رسانه‌ها و بیشتر شبکه‌های اجتماعی در آن دمیده‌اند.
دلال‌ها و مافیای خودرو تأکید دارد که آل ۹۰ مدل 98 که به نام تندر پلاس اتومات می‌فروشد، به خریدار قالب کند و اجازه ندهد مشابه آن وارد بازار شود و هر ماه بر قیمت این ماشین بیفزاید ولی حالا واردات صفر یا واردات کارکرده کنار این نیت شوم می‌نشیند و راهبری دلال‌ها و مافیای خودرو در بازار را می‌شکند.
علی‌رغم این‌که مسئولان تکذیب می‌کنند اما به این موضوع واقف هستیم که بازار خودروی در 3 الی 4 سال اخیر در سطح عمده‌ای در دست دلالان بود زیرا دلال قیمت خودرو را تعیین می‌کرد.
عرضه خودرو محدود است و همه وارد قرعه‌کشی می‌شوند و بازیگر طرف عرضه که بخواهد عرضه را تقویت کند وجود ندارد، بنابراین دلال خودنمایی می‌کند.
از این جهت واردات خودروی دست‌دوم را باید به فال نیک گرفت اما این‌که فکر کنید واردات خودرو کارکرده می‌خواهد در بازار معجزه کند، این‌طور نخواهد بود.
گفته می‌شود اگر واردات خودرو کارکرده آزاد شود، قیمت‌ها به‌طور محسوسی می‌شکند ولی این‌طور نیست. استدلال مخالف من قیمت برخی از خودروهای کارکرده در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را در مقایسه با کف بازار تهران بیان می‌کند.
اولین نکته این است که نه‌فقط در بازار ایران بلکه در بسیاری از کشورها وقتی ثبت سفارش کالای وارداتی و گمرکی انجام می‌شود و کالا می‌خواهد از مرز عبور کند چند هزینه اجباری به آن می‌خورد که ارتباطی به تعرفه ندارد.
به‌طور مثال؛ اگر تویوتا در بازار امارات یک میلیارد است به این معنا نیست که با همان یک میلیارد به تهران وارد خواهد شد. فرض بر این‌که تعرفه واردات نداریم که حتی اگر تعرفه واردات هم نداشته باشیم، هزینه مالیات بر ارزش‌افزوده، هزینه شماره‌گذاری، عوارض و هزینه‌های قانونی وجود دارد که حدوداً 1۵ درصد بر قیمت اولیه افزوده می‌شود. بنابراین تا اینجا 1۵ درصد افزایش قیمت داشتیم.
دومین اتفاق این است که واردات خودرو کارکرده هم مانند صفرکیلومتر تعرفه دارد و نه‌تنها تعرفه دارد بلکه تعرفه‌اش 5 درصد نسبت به خودرو صفرکیلومتر بالاتر گذاشته‌شده است. بنابراین هزینه تعرفه هم به قیمت افزوده می‌شود.
بعد از فاصله معنادار قیمت خودروهای کارکرده مشابه در بازار کشورهای همسایه و ایران چه موانعی می‌تواند اهداف این قانون را در مرحله اجرا با مشکل مواجه کند؟
مشکلی که ما در واردات خودرو در بازار به آن برمی‌خوریم این است که این خودروها در خدمات پس از فروش نیاز ارزی دارند. چون قطعات همه این خودروها وارداتی خواهد بود و در داخل تولید نمی‌شوند و تولیدشان به دلیل شمار محدود این واردات توجیهی نخواهد داشت.
به‌طور مثال؛ روغن خودرویی مانند تویوتا را باید وارداتی بگیرید و داخل ماشین بریزید. از گیربکس و درب ماشین تا لاستیک و ... همه قطعات موردنیاز این خودروها وارداتی است و چون ثبت سفارش محدود دارید باندهای قاچاق قطعات خودرو وارد میدان می‌شوند. تأمین قطعات خودروهای دست‌دوم چالش برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کند.
چالش ارزی داریم و قیمت قطعاتی که در خدمات پس از فروش عرضه می‌شود با توجه به نرخ ارز، قیمت قابل‌توجهی است.
خودروهای وارداتی اغلب بازار خوب در ایران ندارند به‌طور مثال برخی مدل‌ها مثل مرسدس 2010 یا سانگ یانگ 2010 یا آلفارمئو 2012 بازار کارکرده خوبی در ایران ندارند زیرا خدمات پس از فروششان پیچیده و گران است. هم قطعات گرانی دارند و هم ازنظر خدمات گران هستند.
آیا با واردات خودروی کارکرده دست‌دوم شاهد ایجاد فضای رقابتی و ارتقای کیفیت تولیدات داخلی خواهیم بود یا خیر؟
اگر بخواهم در مقطع فعلی پیشنهادی بدهم که برای بازار خودرو کشور مفید و جذاب باشد توصیه‌ام این است که دولت تمام فکر و کار خود را بر واردات خودروی صفرکیلومتر ارزان‌قیمت بگذارد.
دولت محدودیت ارزی دارد و اگر می‌خواهد طبقات متوسط از این واردات استفاده کنند پوشش دهد، خودروهای ویژه آسیای شرقی، خودروهای کره‌ای و ژاپنی که کم استهلاک هستند را با 8 یا 12 هزار یورو وارد کند.
به‌طور مثال؛ تمرکز خود را بر این بگذارد که هیوندای آی 20 یا هیوندای اکسنت وارد کند. واردات چنین تیپ‌هایی بیشتر به بازار خودرو کمک می‌کنند و می‌تواند طبقه متوسط را صاحب ماشین کند.
دولت باید بگوید که ۵ سال به دلیل مشکلاتی که داشت واردات انجام نداد در 2 سال گذشته دولت خبر درمانی کرده و گفته‌شده محموله اول یا محموله دوم رسیده و تحویل می‌دهیم و چه و چه ولی آن ماشین‌ها کجا هستند؟! خودروهای صفرکیلومتری که قرار بود تحویل بدهید و خودروهای صفرکیلومتری که قرار بود در سال 1402 به میزان 100 هزار دستگاه وارد کشور بشود کجا هستند؟ 4 ماه از سال گذشته است اما ما خودرویی در کف بازار نمی‌بینیم!
در سال 93 بیشترین میزان واردات خودرو در کشور داشتیم اما در همان سال 93 تعداد به 100 هزار خودرو نرسید و 90 هزار خودرو بود. در سال 2012 یا 2013 واردات خودرو بیشتر از این تعداد بود. آیا در آن زمان مشکلات حوزه خودروی کشور حل شد؟! آیا رقابت ایجاد شد و خودروساز ارتقای کیفیت داد؟
این‌که بخواهند به‌طور قانونی ۵۰ هزار خودرو وارد کنند تأثیری بر ایران‌خودرو و سایپا که نزدیک به 850 هزار خودرو در سال تولید می‌کنند و این بازار را در اختیار دارند نخواهد داشت.
رقم واردات خودروی کارکرده که در قانون جدید پیش‌بینی‌شده تهدیدی برای ایران‌خودرو و سایپا نخواهد بود. زیرا همچنان سهم عمده‌ای از بازار خودروی کشور در دست این دو خودروساز است.