حسن روحانی بعد از مدتی سکوت در سخنان خود به امکان احیای برجام در سال های پایانی دولت اش اشاره کرده است. آیا او می توانست در برابر فشار ها ایستادگی کند یا نه؟
اگر قرار باشد که زمانی پیگردی در کشور صورت بگیرد باید کسانی که فرصت های مربوط به منافع ملی کشور را سوزانده اند، مورد سوال و مواخذه قرار بگیرند.
من عقیده دارم فرصت های احیای برجام در دو دولت آقایان روحانی و رییسی سوزانده شد. امروز مسئولان و دیپلمات های دو دولت به دنبال بیان بهانه هایی هستند تا عدم استفاده از این فرصت ها را توجیه کند.
یکی از مسئولان احیای برجام در دولت آقای رییسی، امروز سعی می کند به طور مداوم در مصاحبه هایش بگوید که ارتباط دیپلماتیک بین ایران و آمریکا قطع نشده است و همچنان امکان احیای برجام وجود دارد.
حامیان دولت آقای رییسی در مجلس اخباری از نزدیک بودن توافق منتشر می کنند.
به عقیده من این اظهارات ظلم به منافع ملی است. زیرا کسانی که در مقابله با برجام ید طولایی داشتند، امروز از دیپلماسی حرف می زنند! تنها اتفاقی که در مقابل این اظهار نظر ها رخ می دهد، تقویت موضع آمریکا است. موضع واشنگتن مشخص است و تلاش برای تضعیف قدرت چانه زنی ایران را دنبال می کند. وقتی آمریکایی ها به این نتیجه برسند که سیاست هایشان جواب داده، فشار حداکثری و استقناع از مذاکره را در پیش خواهند گرفت.
آقای روحانی زمانیکه قدرت را در دست داشت با محافظه کاری عمل کرد و امروز سخنان او را می شنویم. آقای روحانی فرصت لازم برای احیای برجام را داشت. آقای روحانی جایگاه ریاست جمهوری در قانون کشور را به خوبی می شناخت و رییس جمهور شده بود.
دولت ایشان از درجه ای از قدرت برخوردار بود، پس وقتی حس می کند کاری به نفع منافع ملی است بر آن اصرار کند. دولت مستقر در شورای عالی امنیت ملی از اکثریت برخوردار است. یعنی می تواند تصمیم خود را به تصمیم شورای عالی امنیت ملی مبدل کند.
اما دولت آقای روحانی در مقاطع مختلف به انتخاب خود به سمت محافظه کاری حرکت کرد.
دیدیم که احیای برجام در دولت سیزدهم و در فضای سیاسی یک دست کشور نیز محقق نشد. در مذاکراتی که توسط تیم دولت ابراهیم رییسی انجام گرفت، چه موانعی بر سر راه احیای توافق وجود داشت؟
احیای برجام قربانی محافظه کاری در دولت حسن روحانی و افراطی گری در دولت ابراهیم رییسی شد.
سپس با بر سر کار آمدن آقای بایدن ضربه دیگر به برجام توسط دولت دموکرات او زده شد. ابتدا قرار بود احیای برجام جزو 20 فرمانی باشد که بایدن در روز اول ریاست جمهوری اش امضا می کند. اما بایدن وسوسه شد از سیاست فشار حداکثری ترامپ استفاده کند.
وقتی به این واقعیت برخورد که ایرانی ها از موضع ضعف مذاکره نمی کنند، به تدریج دو طرف به سمت شرایط احیای برجام حرکت کردند. بعد از این محافظه کاری دولت حسن روحانی و افراطی گری دولت ابراهیم رییسی منجر به عدم احیای برجام شد.
آقای روحانی باید به وعده خود که گشایش فضای سیاسی بود عمل می کرد که نکرد. ابراهیم رییسی هم باید به وعده گشایش اقتصادی عمل می کرد که نکرد.
امروز می بینیم آقای روحانی از وجود موانع بر سر راه احیای برجام حرف می زنند. صحت این سخنان دو حالت را ثابت می کند. یا ایشان یکی از ضعیف ترین روسای جمهوری تاریخ ایران بود یا اینکه ایشان گرفتار نوعی تبانی محافظه کارانه شده بود.
زمان برای دولت آقای رییسی هم خواهد گذشت. همانطور که تا اینجا هم یک فرصت طلایی را برای احیای برجام از دست داده است. افراطی گرایی دولت کنونی عملا شرایط را به گونه ای شکل داد که شعار به جای شعور بر سیاست خارجی کشور حاکم شد.
مسئولین سیاست خارجی دولت آنچنان شعار های خود را باور کرده بودند که ارتباط راهبردی با شرق و کار با چین و روسیه را عملی می دانستند و امروز می بینیم احیای برجام قربانی منافع چین و روسیه می شود.
آیا می توان بین سخنان حسن روحانی و وضعیت داخلی کشور نسبتی برقرار کرد؟
بسیاری از انتقاد های نهفته ای که به یکباره سر از خیابان در می آورند ناشی از شعار های عمل نشده اصلاح طلبانه است.
دولت آقای روحانی مجموعه ای است که در گذشته شعار های اصلاح طلبانه سر داد ولی وقتی قدرت را در اختیار گرفت محافظه کار شد. منش اصلاح طلبانه در دل مردم امید ایجاد می کند و بی شک دولت آقای روحانی با عدم تحقق وعده های اصلاح طلبانه اش در نارضایتی های امروز جامعه سهم دارد.
اگر به دنبال منافع ملی هستیم نباید عملکرد ضعیف دولت کنونی را بهانه ای برای بی توجهی به ضعف دولت پیشین قرار بدهیم. واقعیت این است که کارنامه هر دو دولت آقایان ابراهیم رییسی و حسن روحانی در خصوص احیای برجام قابل دفاع نیست. یک واقعیت وجود دارد، موضع دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی در زمان مصوبه مجلس که آقای روحانی اخیرا به آن اشاره کرده است، هنوز وجود دارد. دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در آن زمان از مصوبه مجلس دفاع کرد و اعلام کرد این مصوبه در هماهنگی با دبیرخانه تصویب شده است.
دبیرخانه ای که رییس اش، رییس شورای عالی امنیت ملی و رییس جمهور است. اگر بگوییم که دبیر خانه به نظر رییس جمهور وقت گوش نداده، این نشانه ضعف رییس جمهور است.
وقتی دبیرخانه برعلیه برخی از نمایندگانی که خواهان مذاکره مستقیم با امریکا بودند اعلام جرم کرد، در آن زمان رییس جمهور اقدامی را برای جلوگیری از این کار صورت نداد. البته هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در این شکایت حق را به نمایندگان داد و اعلام شد که این افراد در راستای وظایف نمایندگی خود موضع گرفته‌اند.