دکتر حسن مرادی، استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران
ایران دارای دومین ذخایر گازی جهان است. رقمی که برای ذخایر گازی کشور ها اعلام شده، تخمینی است و رقم دقیق وجود ندارد. از طرفی بین دارا بودن ذخایر تا استخراج ذخایر فاصله معناداری وجود دارد. این ثروت وجود دارد ولی در دسترس نیست پس داشتن ذخایر گازی فراوان یک مساله و عدم استخراج آن موضوع دیگری است. متاسفانه ایران در حوزه استخراج گاز ضعف دارد و آهنگ توسعه کشور از آهنگ تولید پیشی گرفته است. روستاهای زیادی به شبکه گازی کشور وصل می شوند و میزان مصرف در حال بالا رفتن است درحالیکه توان تولید گاز کشور ثابت مانده است. رییس جمهور در طول سه ماه گذشته سه پروژه گازی افتتاح کرد که امید می رود توان تولید جانی بگیرد و بالا برود اما با وجود تمام کوشش ها همه ساله در فصول سرد در تامین گاز مشترکین با مشکلاتی روبرو هستیم و باید بین تامین گاز بخش صنعت و بخش خانگی انتخاب کنیم. از این رو باید همواره راهکار هایی برای صرفه جویی و توامان شیوه هایی برای افزایش تولید مد نظر دولت باشد. هر بار عبارت صرفه جویی به میان می آید تنها به مردم گفته می شود شعله گاز را کم کنند. اما واقعیت این نیست و مشکل کشور نداشتن مصرف بهینه است. دولت دوازدهم قول داده بود 20 هزار بخاری نامناسب را استاندارد کند ولی موفق نشد به وعده اش عمل کند. دولت سیزدهم نیز تا اینجا کاری در این خصوص انجام نداده است. اگر تخمین بزنیم حدود 25 میلیون بخاری غیر استاندارد داریم. یعنی از کوره نانوایی تا کارخانجات، گاز را به طور غیر استاندارد مصرف می کنند. نگارنده در مراسم روز صنعت در استان مرکزی که استانی کاملا صنعتی است در خدمت استاندار و وزیر و نمایندگان شاهد صحنه ای بود. گاز را داخل بشکه کرده بودند و شعله از سر بشکه ها بالا می زد. یک واحد صنعتی ممتاز و کارخانه ای نمونه در استان مرکزی برای گرمایش محیط کار به جای بخاری از بشکه استفاده می کرد! از این صحنه ها در شهرها نیز دیده می شود. به عنوان نمونه برای جلب توجه عابران و به عنوان تبلیغ رستوران ها بیرون از مغازه شعله های گاز می سوزانند. تمامی این موارد از مصادیق مصرف بی رویه و غیر استاندارد است. تا این شیوه مصرف رواج دارد متاسفانه بالانس منفی است و همچنان مشکلاتی در خصوص گاز خواهیم داشت. در حوزه تولید نیز بحث استخراج و شیرین سازی مطرح است. برخی از انواع گاز ترش هستند. گاز ترش حالت اسیدی دارد و وقتی وارد سیستم می شود همزمان با جاری شدن گاز در سیستم حالت اسیدی و ترشی گاز زیرساخت را مستهلک می کند و لوله ها را می پوساند. از این رو گاز همزمان با تولید باید شیرین سازی شود. در این موارد موفق به استفاده از سرمایه گذاری خارجی نشده ایم. همچننی معضل عدم استفاده مناسب از انواع گاز ها مطرح است. در حوزه گاز ال ان جی از قافله جهانی عقب مانده ایم. نگارنده بارها در مجامع مختلف این مساله را مطرح کرده است. بنا بود توتال فرانسوی خط تولید ال ان جی را در ایران راه اندازی کند. بعد ها روس ها قول جانشینی توتال را دادند ولی در اینکه توانایی انجام این پروژه و به انتها رساندن آن را دارند یا نه، پرسش هایی وجود دارد که پرداختن به آن در صلاحیت نگارنده نیست. این امید وجود دارد که گاز ایران در قالب ال ان جی تولید و عرضه شود. در آمریکا در حدود 100 سال سابقه استفاده از گاز ال ان جی وجود دارد و همین ظرفیتی برای ایران خواهد بود تا گاز خود را به این صورت صادر کند. ال ان جی روند سرد کردن 60 درجه ای گاز است تا به حالت مایع تبدیل شود و در درون کپسول حبس شده و مورد استفاده قرار بگیرد. بیش از 90% از ناوگان حمل و نقل آمریکا با گاز ال ان جی فعالیت می کند و دنیا مشتاق خرید این محصول است. از این منظر ایران غفلت بزرگی داشته و باید گاز ال ان جی را همچون گاز سی ان جی برای مصرف داخلی و خارجی تولید و تهیه کند.