علیرضا رجایی- دیپلمات پیشین ایران در افغانستان
نمایندگان وزارت نیرو جلسات متعددی با همتایان خود در افغانستان داشتند اما متأسفانه به دلیل زیاده‌خواهی طالبان، هیچ‌کدام از این جلسات به نتیجه نرسید. رئیس سازمان محیط‌زیست روز گذشته اعلام کرد که طالبان زیر بار رهاسازی حقآبه ایران از رودخانه هیرمند نمی‌رود زیرا نمی‌خواهند اعداد و ارقام ارائه‌شده از سوی ایران را بپذیرند.این مسئله در حالی است که مقوله آب در شرایط خشک‌سالی و بی‌آبی موضوعی شوخی بردار نیست. سال‌ها است که گفته می‌شود جنگ‌های آینده دنیا چنگ آب خواهد بود. به عبارتی جمهوری اسلامی ایران باید با تأکید و جدیت تمام با این مسئله برخورد کند. آب اکنون در کشور یک مسئله حیاتی شده است. به ویژه در شرق کشور و در استان‌های شرقی با توجه به انباشت مسائل و مشکلات، موضوع خشک‌سالی، خطرناک و چالش‌برانگیز است. در مقابل زیاده‌خواهی طالبان، ایران دهه‌ها است که میزبان تعداد قابل‌توجهی از مردم افغانستان است و این جمعیت سنگین که طبق آمار رسمی دو میلیون و بنا بر آمارهای غیررسمی تا پنج میلیون نفر هستند، باری بر دوش زیرساخت‌ها و امکانات کشور به شمار می‌آید. در چنین شرایطی انتظار نمی‌رود افغانستان یاغی شود و در مسئله آب تشنج و ماجرایی جدید به راه بی اندازد. اگر مسئولین ایرانی می‌خواهند در معضل آب هیرمند و مقابله با تشدید خشک‌سالی مناطق شرقی کشورمان به نتیجه‌ای مطلوب و دستاوردی پایدار برسند، باید از ظرفیت‌های موجود استفاده کنند و با ادبیات طالبان با آن‌ها صحبت و برخورد کنند. در مقابل این طیف زیاده‌خواه باید به شیوه خود آن‌ها حرکت کرد و پیش رفت. جمهوری اسلامی ایران زیاده‌خواهی نمی‌کند، بلکه مطالبه حقآبه ایران، حقی بین‌المللی است. وقتی در بالادست آب وجود دارد باید مناطق اطراف از این نعمت خدادادی بهره‌مند شوند. نکته مهم دیگر نقش دیپلماسی است. طالبان تجربه و مدرن از کشورداری ندارد و با مسائل جدید هم آشنا نیست. این گروه مهندسی مطلوبی برای توزیع آب ندارد. ایران می‌تواند با کمک گرفتن از ظرفیت‌های دستگاه دیپلماسی کل بحث سازمان آب و فاضلاب افغانستان را بر عهده بگیرد و این تهدید را به فرصت اقتصادی ارزشمندی تبدیل کند. در رابطه با طالبان باید به الگوی رفتاری پاکستان اشاره کرد. پاکستان هم یکی از همسایگان افغانستان جنگ‌زده و پر از تنش است. اما آن‌ها تا اینجا کمترین آسیبی از مشکلات همسایه خود ندیده‌اند. پاکستانی‌ها به راحتی آب از افغانستان می‌برند. پاکستان برق ندارد و زغال‌سنگ افغانستان را می‌برد تا سوخت نیروگاه‌های کشورش را اداره کنند. پاکستان مشکلات همسایه‌اش افغانستان را به فرصت برای خود تبدیل کرده است اما ایران همواره از تنش‌های موجود در افغانستان صدمه‌دیده و می‌بیند.