آرزو مسیب زاده
کارشناس تغذیه
زمانی به اهمیت شغل دندانپزشکی بیشتر پی میبریم که یکی از دندانهای ما اندکی به درد آید و آنگاه برای رهایی از این درد، به دنبال مسکن و دارویی برای تسکین بگردیم اما در پایان دریابیم که همه این اقدامها بیفایده بوده است. روز 23 فروردین روز دندانپزشک و هفته آخر فروردینماه هفته دندانپزشکی نامگذاری شده است. در این نوشتار به بهانه روز دندانپزشک مروری بر نکات تغذیهای مرتبط با سلامت دهان و دندان خواهیم داشت.
وقتی بعضی مواد غذایی به دندان میچسبند و برای مدتی میمانند، توسط باکتریهای عامل پوسیدگی در دهان مصرف شده و اسید تولید میشود که این اسید موجب آسیب به دندانها و پوسیدگی میشود. شاید وقتی درباره پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان و حفظ سلامت آن صحبت میشود، منتظر شنیدن نکاتی در مورد مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باشید؛ اما نویسنده در این مقاله میخواهد علاوه بر این دو مورد مهم به نکات دیگری نیز بپردازد که دانستن آنها به شما کمک میکند تا با رعایت نکاتی ساده در تغذیه به حفظ سلامت دندانهایتان کمک کنید.
1- هر ماده غذایی که کربوهیدرات خصوصاً قند و شکر داشته و چسبنده باشد مسبب اصلی پوسیدگی دندان است؛ مثل چیپس، شکلات، شیرینی، میوههایی مانند موز و کشمش و ...
2- هرچه میوه آبدارتر باشد احتمال چسبندگی کمتر است و درنتیجه کمتر باعث پوسیدگی دندان میشود. مثلاً هندوانه در مقابل موز. پس این باور که گاز زدن سیب مثل مسواک عمل میکند و دندانها را تمیز میکند، غلط است و همین سیب اگر از روی دندانها شسته نشود باعث پوسیدگی میشود، چراکه قند آن به مصرف باکتریهای عامل پوسیدگی در دهان میرسد.
3- این دو ماده غذایی که محافظ دندانها هستند را به خاطر بسپارید. اگر احیاناً دسترسی به مسواک نداشتید، از این دو ماده غذایی برای محافظت از دندانهایتان در مقابل پوسیدگی استفاده کنید؛ یکی پنیر و دیگری آدامسهای حاوی قند زایلیتول. در کنار این دو، مواد غذایی دیگری هم هستند که در حفظ مینای دندان مؤثرند: چای و کاکائو جزء این دسته هستند (البته منظور چای بدون قند و محصولات قندی و شکلات تلخ است)
4- مصرف برخی ویتامینها و املاح از طریق رژیم غذایی برای سلامت دندان و لثه ضروری هستند و کمبود آنها خصوصاً در کودکان باعث اختلال در بیرون زدن و رشد دندانها و حتی اختلال در عملکرد غدد بزاقی میشود. بهطور مثال کمبود پروتئین، کلسیم، ویتامین دی و ید در کودک باعث تأخیر در جوانه زدن دندانها میشود؛ و در کودکی که مبتلابه کمخونی فقر آهن است، رشد کند دندانها دور از انتظار نیست.
5- نقش ویتامین C، فولات و روی در انسجام لثه بسیار مهم است. کمبود این مواد مغذی ما را مستعد بیماریهای دهان و لثه مانند عفونتها میکند. یکی از نشانههای بارز کمبود ویتامین C خونریزی لثههاست؛ افرادی که همیشه حین مسواک زدن شاهد خونریزی از لثههایشان هستند بایستی این موضوع را مدنظر داشته باشند.
البته هیچ مطالعهای دال بر این نیست که نیازی به مکمل ویتامین C برای حفظ سلامت لثهها باشد، بلکه مصرف روزانه منابع غذایی دارای ویتامین C نیاز بدن را تأمین میکند. فلفل دلمه، کیوی و پرتقال از منابع عالی این ویتامین هستند.