اقتصاد توسعه‌ای غایب
رییس اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: جنگ روسیه با اوکراین پارادایم فکری برخی از کشورهای درگیر در توافق را درگیر کرده که امیدواریم مسئولان کشور با درک شرایط جدید مجموع سیاست‌هایی را به سرعت اتخاذ کنند که مانع آن شود که ایران از بازیگر اصلی تبدیل به زمین بازی دیگران شود. غلامحسین شافعی در آخرین نشست هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، اظهار کرد: طی سال‌های اخیر به دلیل فشار تحریم و تنگنای مالی دولت که ناشی از بحران کرونا بود و همچنین ضعف مدیریت اقتصادی کشور در طول سال‌های گذشته عموماً اقدامات معطوف به بقای اقتصادی کشور بوده نه تحول در آن. شافعی بیان کرد: در صورت نهایی شدن توافق برجام و رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های تحمیل‌شده بر اقتصاد کشور شایسته است که رویکرد مدیریت اقتصاد به سمت اقتصاد توسعه‌ای حرکت کند که این موضوع غایب بزرگ اقتصاد در طول سال‌های گذشته بوده است. شافعی همچنین بیان کرد: بیم آن می‌رود که فرصت پیش‌آمده مشابه دوره قبلی برجام موقت باشد، بنابراین بخش خصوصی پیشنهادهایی برای بازه زمانی کوتاه مدت و میان‌مدت دارد. وی افزود: در بازه زمانی کوتاه مدت موضوع مدیریت منابع ارزی مهم است. آزادسازی منابع بلوکه‌شده و فرصت فروش نفت با قیمت‌های بالا، منابع ارزی فراوانی نسبت به سال‌های اخیر در دست مدیران کشور قرار می‌دهد. شافعی تصریح کرد: کاهش موقت نرخ ارز به کمتر از نرخ‌هایی که رقابت‌پذیری اقتصاد ملی را کاهش دهد اگرچه رفاه کوتاه مدت را به دنبال دارد اما به جریان شدید فرار سرمایه از کشور و کاهش صادرات غیرنفتی دامن خواهد زد. وی ادامه داد: تأمین پایدار کالاهای اساسی و نهاده‌های تولید موضوع بعدی است. جنگ روسیه و اوکراین به دلیل درگیر شدن بازیگران مهمی مثل اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه پیامدهای فراوانی بر رشد اقتصادی جهان، افزایش قیمت کالاها، کاهش تولید کالاها و بروز چالش در تأمین جهانی دارد. شافعی ادامه داد: دولت باید با کمک بخش خصوصی نسبت به تأمین نیازهای پایدار و یافتن شرکای جدید اقدام کند چراکه چشم‌انداز توقف این جنگ در هاله‌ای از ابهام است. وی افزود: اقتصاد ایران در چند دهه اخیر به ویژه در ۱۰ سال اخیر با تورم بسیار بالا، رکود اقتصادی، اشتغال‌زایی بسیار کم و بی‌کیفیت و گسترش فقر و نابرابری مواجه بوده است و معمولاً سیاست‌گذاری اقتصادی با اتخاذ سیاست‌های مسکن گونه علاج ریشه‌ای مشکلات را به آینده موکول کرده است.
اصلاحات اقتصادی
شافعی تصریح کرد: اتاق ایران توصیه می‌کند دولت با آسیب‌شناسی از تکرار اشتباهات گذشته اجتناب کند. بخش خصوصی بر ثبات‌بخشی بر اقتصاد از طریق مهار تورم و جلوگیری از نوسانات شدید بازار ارز و ثبات اقتصاد کلان که شرایط لازم برای رشد اقتصاد پایدار و مستمر است، تأکید دارد. بخش خصوصی برای حضور در اقتصاد به ویژه بخش‌های مولد به ثبات، امنیت، قابل پیش‌بینی پذیر بودن سرمایه‌گذاری نیاز دارد. وی اضافه کرد: بازگشت اعتماد به تولیدکنندگان و ایجاد فضای شفاف در اقتصاد از اولویت‌های مهم برای اصلاحات اقتصادی در ایران است. نظام قاعده گذاری با تأکید بر حمایت از سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد، ریسک و هزینه‌های بالا و بازدهی اندک و دخالت گسترده دولت در قیمت‌گذاری باعث شده سرمایه‌های کشور به سمت فعالیت‌های نامولد، رانتی و توزیع مجدد برود. همچنین نظام پاداش دهی‌های جدی بر رشد اقتصاد و توسعه کشور نیز به غیرمولدها داده‌شده است. شافعی افزود: دولت اگر این نظام قاعده گذاری و پاداش دهی حاکم بر اقتصاد کشور را اصلاح نکند هر سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی که از ناحیه برجام بیاید نهایتاً به سمت فعالیت‌های غیرمولد که سوددهی بیشتری دارد سوق داده می‌شود.
عملکرد مناطق آزاد ضعیف است
وی در ادامه بیان کرد: سازمان مناطق آزاد بعد از توافق برجام نقش جدی در توسعه کشور دارد. مقایسه عملکرد مناطق آزاد کشور در کشورهای موفق مثل تایوان، چین، ژاپن، کره و ... حاکی از کاستی‌های شدید مناطق آزاد ایران از بدو تأسیس تاکنون است.
موانع تجارت را بردارید
رییس کنفدراسیون صادرات ایران اظهار داشت: عدم تصویب لوایح FATF تأثیر منفی خود را بر تجارت خارجی ما می‌گذارد و اگر تحریم‌ها برداشته شود باز مشکل FATF می‌تواند مانع تجارت شده و به‌نوعی بهانه برخی از کشورها شود که علاقه‌مند به توسعه تجارت در ایران نیستند. به نظر می‌رسد که اگر توافق صورت بگیرد، FATF هم باید تعیین تکلیف شود. محمد لاهوتی در گفت‌وگو با ایلنا اظهار کرد: چین بزرگ‌ترین اقتصاد جهان بعد از آمریکا بوده و ترکیه نیز کشور «شکار لحظه‌ها» است. این دو کشور همیشه رقیب سرسخت ما بودند. اگر روند کاهشی تجارت ما همچنان ادامه داشته باشد این کشورها می‌توانند جای ما را بگیرند ولی باید تلاش کنیم که این جایگاه را از دست ندهیم. روابط تاریخی بین ایران و افغانستان برای ما یک فرصت برای حفظ شرایط است. نباید فرصت‌ها را از دست دهیم بلکه از آنها استفاده کرده و نباید به این امید باشیم که بازار مربوط به ما است و دیگران نمی‌توانند در آن ورود کنند. در مجموع تجارت شکار لحظه‌هاست، هر کشور سریع‌تر اقدام کند برنده است.
با سرعت کم نمی‌توانیم از فرصت اقتصادی استفاده کنیم
وی با اشاره به جنگ روسیه و اوکراین گفت: مسئله مهم از نظر اقتصادی تحریم‌ها علیه روسیه است که می‌توان از آن استفاده کرد. البته این امر بستگی به این دارد که چقدر حرکت ما سرعت داشته باشد با سرعت مثل گذشته نمی‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. این هم به تلاش دولت برای رفع موانع، ایجاد بسترها و همچنین تلاش و آماده‌سازی بنگاه‌ها برای صادرات به روسیه که استانداردهای سختی دارد، بستگی دارد.وی همچنین در پاسخ به سؤالی در مورد توقف مذاکرات وین بیان کرد: تأثیر مستقیم توقف مذاکرات برجام را می‌توانیم در نرخ ارز ببینیم. به محض شروع مذاکرات نرخ ارز کاهشی و به محل آنکه حرف از توقف مذاکرات به میان می‌آید نرخ ارز افزایشی می‌شود. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم سرنوشت اقتصاد ما به این موضوع گره خورده است. امیدواریم که این توافقات صورت بگیرد و ما بتوانیم در این شرایط که هم افزایش نرخ ارز داشته و هم بازار جدیدی به نام روسیه در برابر ما بازشده؛ حجم تجارت خارجی ما در سال آینده بیشتر از امسال رشد کند.