وضعیت هوای امروز
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، با توجه به انباشت آلاینده‌ها و عدم وزش باد در بیشتر مناطق شهرهای پرجمعیت برقراری وضعیت ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس مورد انتظار است.
به گزارش ایسنا، صبح روز شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۰، با آغاز تردد خودروها در نخستین روز هفته تا حدودی بر غلظت آلاینده‌ها افزوده خواهد شد. کاهش نسبی تندی باد در طی روز پراکندگی آلاینده‌ها را محدود خواهد کرد. همچنین افزایش ترافیک شامگاهی در ساعات پایانی شنبه همراه با عدم وزش باد مؤثر سبب افزایش غلظت ذرات معلق و کاهش کیفیت هوا در بیشتر مناطق خواهد شد. آلاینده شاخص هوای پایتخت طی روز گذشته «ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» با میانگین شاخص «ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون» با میانگین ۱۵۲ و کیفیت هوا در محدوده ناسالم قرار دارد.
انباشت آلاینده‌ها در مناطق صنعتی و پرتردد
به گفته رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات، هوای کشور در روز شنبه (۲۰ آذرماه) دارای جوی آرام و پایدار خواهد بود، این در حالی است که طی پنج روز آینده، در مناطق صنعتی و پرتردد، انباشت آلاینده‌های جوی پیش‌بینی می‌شود. صادق ضیاییان در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت آب و هوایی کشور طی روزهای آینده، گفت: بر اساس تحلیل آخرین نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی، روز شنبه ۲۰ آذرماه جوی آرام و پایدار در کشور حاکم خواهد بود. همچنین یکشنبه ۲۱ آذرماه در استان‌های گیلان و مازندران ابرناکی و بارش پراکنده انتظار می‌رود. این شرایط دوشنبه در استان‌های ساحلی دریای خزر، خراسان شمالی و شمال خراسان رضوی پیش‌بینی می‌شود و بارش پراکنده برف در ارتفاعات دور از انتظار نیست.
وضعیت هوای کشور طی 5 روز آینده
ضیاییان ادامه داد: طی پنج روز آینده در مناطق صنعتی و پرتردد انباشت آلاینده‌های جوی پیش‌بینی می‌شود. وی گفت: دوشنبه و سه‌شنبه در نوار شرقی و بخش‌هایی از سمنان، یزد و کرمان وزش باد شدید موقت و در نواحی مستعد، خیزش گردوخاک پیش‌بینی می‌شود. طی روزهای دوشنبه و سه‌شنبه در نواحی شمال شرق کشور کاهش نسبی دما (۴ تا ۶ درجه) انتظار می‌رود. شنبه و یکشنبه خلیج‌فارس و دوشنبه دریای خزر مواج خواهد بود.
نیروگاه‌ها روزانه ۳۲ میلیون لیتر مازوت می‌سوزانند
مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی گفت: روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور مصرف می‌شود. محسن طرز طلب در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به میزان مصرف مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌های کشور، اظهار کرد: میزان مصرف گازوئیل در نیروگاه، بسته به آنکه چه میزان گاز بتوانند تأمین کنند متفاوت است اما به‌طور متوسط ۳۰ تا ۳۵ میلیون لیتر گازوئیل در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود. وی در پاسخ به این سؤال که آیا نیروگاه‌ها برای تأمین گازوئیل یا مازوت با مشکل مواجه هستند؟ گفت: در شرایط کنونی مشکلی برای تأمین این دو سوخت وجود ندارد اما نگران این مسئله هستیم که با سرد شدن هوا و افزایش مصرف گاز با مشکلاتی مواجه شویم لذا باید برای آن شرایط نیز آمادگی صددرصدی داشته باشیم. در همین رابطه مصطفی رجبی مشهدی - سخنگوی صنعت برق - نیز به ایسنا گفت: ۹۵ درصد تولید برق نیروگاه‌ها با سوخت گاز است. بعدازآن با درصدی کمتر از گازوئیل و مازوت استفاده می‌شود، درصورتی‌که مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری افزایش یابد، نیروگاه‌ها با محدودیت مواجه شده و به‌اجبار از سوخت پشتیبان استفاده می‌کنند. سخنگوی صنعت برق بابیان اینکه در شرایط فعلی نیروگاه‌ها عمدتاً ۷۵ درصد از سوخت گاز و حدود ۲۰ درصد از گازوئیل و نزدیک به ۵ درصد از مازوت استفاده می‌کنند، گفت: البته در شرایطی که دما کاهش یابد، مجبور خواهیم شد تا میزان مصرف گاز را کاهش دهیم و از سوخت پشتیبان برای نیروگاه‌ها استفاده کنیم.
منشاء آلودگی هوا در دلِ «ارزانی سوخت فسیلی و گرانی انرژی پاک»
تشدید آلودگی هوا در روزهای اخیر بار دیگر انگشت اتهام را به سمت نیروگاه‌های برق برده است. با توجه به افزایش مصرف گاز خانگی از یک‌سو و نیاز نیروگاه‌ها به سوخت برای تداوم تولید برق باید به این نکته اشاره کرد که سوخت‌های فسیلی، همیشه سهم بیش از ۹۰ درصدی در صنعت برق‌دارند. پایتخت از ابتدای امسال تاکنون تنها ۲ روز پاک داشته که نسبت به مدت مشابه پارسال، کاهش‌یافته است. تعداد روزهای پاک از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا ۱۳ آذرماه همان سال، برابر با ۱۵ روز بوده است. با کاهش تعداد روزهای پاک، شاهد افزایش روزهای ناسالم نیز هستیم. تعداد روزهای ناسالم از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا ۱۳ آذرماه همان سال، ۲ روز بوده که امسال به ۵ روز افزایش‌یافته است. گفته می‌شود یکی از دلایل آلودگی و افت کیفیت هوا، استفاده از سوخت مازوت برای نیروگاه‌های تولید است. ساناز جعفر زاده مسئول محیط‌زیست شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران نیز در گفت‌وگویی با ایرنا از سهم اندک مازوت در آلودگی هوا خبر داد و گفت: به استناد آمار و اطلاعات موجود از سال ۱۳۹۴ تاکنون ۱۸ درصد روزهای آلاینده متوجه آلاینده ازن و ۸۸ درصد متوجه آلاینده ذرات بوده است. در همین رابطه علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور دوشنبه ۱۵ آذر در مراسمی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج، با اشاره به‌ضرورت مصرف مازوت در برخی مواقع سال، گفت: 5 نیروگاه تولید برق کشور به علت استفاده از سوخت مازوت پلمب‌شده‌اند، تصریح کرد که سوخت مازوت مصرفی نیروگاه‌های کشور باید تا سال آینده سولفور زدایی شود. البته این نیروگاه‌ها تا زمانی که سولفور زدایی از سوخت مازوت نکنند پلمب خواهند بود مگر در مواقع اضطرار که شورای عالی امنیت ملی تصمیم بگیرد.
مازوت چگونه بر کیفیت هوا تأثیر می‌گذارد؟
مازوت به‌عنوان یک سوخت فسیلی، آلاینده‌هایی همچون کربن و ترکیبات گوگردی را منتشر می‌کند. به ازای هر یک‌میلیون بخش مازوت، ۳۵ هزار واحد ترکیبات گوگردی وارد هوا می‌شود. ترکیبات گوگردی به‌عنوان عامل اصلی بارش باران‌های اسیدی و از دلایل بروز بیماری‌های تنفسی است.
منشاء آلودگی هوا در «سوخت فسیلی»
استفاده از سوخت فسیلی به‌عنوان منبع اصلی تولید انرژی موردنیاز، تنها مسئله ایران نیست. بیش از ۸۴ درصد کل انرژی جهان از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود و بیش از ۶۳ درصد تولید برق در دنیا از طریق سوخت‌های فسیلی صورت می‌گیرد. بااین‌حال، روندهای جهانی حکایت از حرکت به سمت سوخت‌های با کربن کمتر برای تولید برق دارد. کشورهایی همچون سوئد و فرانسه، پیشگام جایگزینی سوخت هسته‌ای و انواع انرژی‌های تجدید پذیر در مقایسه با سوخت‌های فسیلی برای تولید برق هستند. به‌عنوان نمونه، در سال گذشته میلادی، ۶۸ درصد از سرانه برق تولیدی سوئد از منابع انرژی تجدید پذیر و ۳۰ درصد آن از انرژی هسته‌ای تأمین‌شده بود. در فرانسه نیز ۶۷ درصد برق سرانه از انرژی هسته‌ای و ۲۳ درصد آن از انرژی‌های تجدید پذیر تولیدشده بود. این در حالی است که در ایران، بیش از ۹۱ درصد از برق تولیدی با استفاده از سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود. درحالی‌که ایران ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و پاک را برای تولید برق در کشور دارد، همچنان سوخت‌های فسیلی به‌عنوان منبع اصلی تولید برق در ایران استفاده می‌شود؛ پرسش این است که چرا روند جایگزینی انرژی‌های نو با انرژی‌های فسیلی باوجود تلاش‌های انجام‌شده به‌کندی صورت می‌گیرد؟ پاسخ اقتصادی به این پرسش را می‌توان در قیمت انرژی‌ها فسیلی جست‌وجو کرد. تا زمانی که سوخت فسیلی باوجود آلایندگی و پیامدهای منفی محیط‌زیستی، یکی از نامزدهای دریافت یارانه در کشور باشد، انگیزه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک وجود نخواهد داشت و توسعه استفاده از این انرژی‌ها، برای مصرف‌کنندگان نهایی و نیروگاه‌ها به‌کندی پیش خواهد رفت.