مهدی پازوکی
اقتصاددان
دولت اعلام کرده بدون استقراض از بانک مرکزی مشکل بودجه را حل می‌کند. دراین‌ارتباط چندراه بیشتر وجود ندارد؛ دولت یا باید مخارج خود را کم کند و یا درآمدهای خود را افزایش دهد. دولت نمی‌تواند حقوق کارکنانش را ندهد! بنابراین بخشی از مخارج اجتناب‌ناپذیر است. در مورد درآمدهای دولت، میزان دریافت مالیات در سال مشخص است. در قانون بودجه امسال درآمد از محل نفت را ۳۴۹ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده‌اند که در هفت ماه گذشته تحقق پیدا نکرده است، همچنین فروش اوراق بدهی به سیستم بانکی محقق نشده است؛ بنابراین باید از تیم اقتصادی دولت پرسید که چگونه می‌خواهند مشکل بودجه را بدون استقراض از بانک مرکزی حل کنند؟ فرض کنید در سال ۱۴۰۰ اخذ مالیات 100 درصد تحقق پیدا کند، اما اگر درآمدهای نفتی پیش‌بینی شده محقق نشود، دچار کسری بودجه خواهیم شد. احتمالاً مذاکرات هسته‌ای به توافق برسد و برجام احیا شود، در این صورت آمریکا بخشی از تحریم‌ها را برمی‌دارد و ما می‌توانیم در چهار ماه باقیمانده سال صادرات نفتی داشته باشیم و درآمدهای نفتی تحقق پیدا کند که در این صورت کسری بودجه کمتری خواهیم داشت.
بودجه یعنی حساب دخل‌وخرج سالیانه دولت که بخشی از آن مخارج دولت است که هزینه‌های جاری و عمرانی را شامل می‌شود. دولت می‌تواند بخشی از هزینه‌های عمرانی را کاهش دهد که این اتفاق موجب افزایش بیکاری می‌شود. راه‌حل اساسی برای اینکه کسری بودجه از بین برود این است که یا هزینه‌های دولت کاهش و یا درآمدهایش افزایش پیدا کند. دراین‌ارتباط اگر دولت برجام را نپذیرد، بعید است که درآمدهایش افزایش پیدا کند. در این صورت تنها راه باقیمانده برای اداره کشور استقراض از بانک مرکزی است و یا اینکه اوراق بدهی بیشتری به مردم فروخته شود. این سیاست می‌تواند از بار تورم بکاهد.
اقتصاد ایران به روابط خارجی گره خورده است. اگر مشکلات حل نشوند گشایشی در منابع اعتباری دولت حاصل نمی‌شود و قطعاً کسری بودجه خواهیم داشت. دولت در لایحه ۱۴۰۰، فروش نفت را حدود 200 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده بود که مجلس به‌ظاهر انقلابی آن را به ۳۴۹ هزار میلیارد تومان تبدیل کرد؛ یعنی فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و درنهایت درآمدهای نفتی ۱۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرد. اگر این درآمدها تحقق پیدا نکند که احتمالاً نمی‌کند، دولت دچار کسری می‌شود. این برای سال ۱۴۰۰ است، بنابراین نویسنده امیدوار است که گشایشی شود و ازآنجاکه هر سه قوه هماهنگ هستند برجام را بپذیرند، لوایح FATF را تأیید کنند و با جهان خارج ارتباط برقرار شود. این رویکرد به نفع مردم و کشور خواهد بود.