آزمونی سرنوشتساز با پیامدهای مستقیم برای ایران
انتخابات پارلمانی عراق در سهشنبه ۲۰ آبان (۱۱ نوامبر ۲۰۲۵) نقطه عطفی در تحولات سیاسی این کشور است. این نخستین انتخابات پس از چهار سال است که ۷۷۶۸ نامزد در قالب ۹۰ فهرست انتخاباتی برای ۳۲۹ کرسی مجلس رقابت میکنند. اهمیت این انتخابات نه تنها در تعیین سرنوشت برنامه توسعهای نخستوزیر محمد شیاع السودانی است، در تثبیت ثبات سیاسی عراق در میانه بحرانهای منطقهای و فشارهای خارجی نیز جلوهگر میشود. برای ایران، این انتخابات اهمیتی مضاعف دارد؛ زیرا نتیجه آن میتواند بر روابط راهبردی تهران-بغداد، جایگاه نیروهای مقاومت و آینده همکاریهای اقتصادی و امنیتی دو کشور تأثیر مستقیم بگذارد.
بر اساس قانون اساسی ۲۰۰۵، رئیسجمهور که اکنون عبداللطیف رشید است مأمور معرفی نخستوزیر از بزرگترین ائتلاف پارلمانی خواهد بود. این ائتلافها معمولا پس از مذاکرات طولانی میان احزاب شیعه، سنی و کرد شکل میگیرند. از ۲۰۰۵ تاکنون، تقسیم قدرت نانوشتهای وجود داشته: ریاستجمهوری برای کردها، نخستوزیری برای شیعیان و ریاست پارلمان برای اهلسنت. این ساختار همچنان پابرجاست و انتخابات پیشرو نیز در همین چارچوب برگزار میشود.
در میان شیعیان، ائتلاف بازسازی و توسعه به رهبری السودانی، دولت قانون به رهبری نوری المالکی، سازمان بدر و بلوک صادقون مهمترین بازیگران هستند. بدر و صادقون روابط نزدیک با ایران دارند و شبهنظامیان وابسته به آنها بخشی از نیروهای مقاومت عراق هستند. در میان اهلسنت، حزب تقدم به رهبری محمد الحلبوسی و ائتلاف عزم نقشآفریناند. کردها نیز با دو حزب اصلی – حزب دموکرات کردستان (KDP) و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) – و جبهه خلق وارد رقابت شدهاند.
انتخابات ۲۰۲۱ با پیروزی جریان صدر همراه بود، اما مقتدی صدر در ۲۰۲۲ به دلیل فساد و بنبست سیاسی از سیاست کنارهگیری کرد و اکنون انتخابات ۲۰۲۵ را تحریم کرده. همچنین حیدر العبادی و ائتلاف نصر نیز از حضور در رقابتها خودداری کردهاند. این تحریمها میتواند بر میزان مشارکت و مشروعیت نتایج اثرگذار باشد، اما در عین حال فرصت بیشتری برای تثبیت جایگاه چارچوب هماهنگی شیعیان و گروههای نزدیک به ایران فراهم میکند.
السودانی در کارزار انتخاباتی خود بر دستاوردهای اقتصادی تأکید کرده: جذب ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری، کاهش وابستگی به نفت، آغاز پروژههای بزرگ انرژی مانند قرارداد سپتامبر ۲۰۲۵ با شرکت توتالانرژیز فرانسه و افتتاح نخستین نیروگاه خورشیدی در کربلا. با این حال، چالشهای اقتصادی همچنان جدیاند. طبق دادههای بانک جهانی، نرخ فقر عراق در ۲۰۲۳ برابر با ۱۷.۵٪ و نرخ بیکاری در ۲۰۲۴ حدود ۱۵.۵٪ بوده است. نظرسنجی اندیشکده رواق بغداد در مه ۲۰۲۵ نشان داد ۱۸.۵٪ مردم اقتصاد و خدمات را مهمترین دغدغه خود میدانند، در حالی که امنیت و کنترل مرزها با ۱۴.۴٪ در رتبه دوم قرار دارد. از منظر امنیتی، عراق همچنان با تهدید داعش، قاچاق مواد مخدر و خشونتهای سیاسی مواجه است. در مه ۲۰۲۴ حملهای مشکوک به داعش در استان الانبار چند سرباز عراقی را کشت.