مخالفت تندرو ها با برجام از انکار ارزش ذاتی توافق به منکر شدن دستاورد هایش رسیده است. آیا دستاورد های این قرارداد از زمان امضا تا خروج آمریکا از برجام، قابل دفاع است؟
دستاورد برجام انکار ناپذیر است. برجام می توانست نقطه ای برای حل مشکلات بعدی باشد. برجام با ناکامی هایی همراه بود که این ناکامی ها به معنی عدم موفقیت قرارداد برجام نیست.
آقای روحانی بعد از امضای برجام اعلام کرد که ما به دنبال برجام دو و سه هستیم. منظور رییس جمهور وقت از برجام دو و سه قدرت گره گشایی این توافقات بود که هر کدام می توانست تامین کننده بخشی از منافع ملی باشد.
برجام می توانست مسیری کم هزینه برای آشتی کنان بین ایران و جهان غرب باشد. روح برجام فعالیت ایران با جهان غرب را هموار می کرد و این دقیقا همان چیزی بود که جریان افراطی داخل با آن مخالف بودند.
تصور گروه های تندرو از برجام این بود که با پا گرفتن این توافق فریاد مرگ بر آمریکا خاموش می شود.
اما در بدنه تصمیم گیر حاکمیت مساله چیز دیگری بود. تصور می شد امضای برجام دسته گلی بر گردن دولتمردان وقت انداخت و طیف مقابل تمام تلاشش را کرد تا آن افتخار را از رقیب برباید و نصیب خود کند که موفق نشده اند. چون دولت های اصلاح طلب و اعتدالی زبان و ادبیات دیپلماتیک را بهتر از اصولگرایان می دانند.
بد اقبالی برجام این بود که دولتی تندرو در آمریکا بر سر کار آمد و رییس جمهور جمهوری خواه این کشور عقیده داشت برجام باید تمام مشکلات آمریکا با ایران را حل کند، به همین دلیل از توافق خارج شد.
رفتار آمریکا با برجام نشانه ناموفق بودن این توافق نیست. فراموش نکنیم که فقط یکی از قراردادهایی که زیر سایه برجام بسته شد، قرارداد خرید هواپیماهای مسافربری بود که می توانست ناوگان هوایی را نوسازی کند. ظرفیت برجام در این سطح بود و می رفت که زیر ساخت های اقتصادی کشور را نوسازی کند.
اگر چه برجام نمی توانست ایران را به تمام امتیازاتی که شایسته اش بود برساند ولی قدم اولیه بود، آشتی کنان یک کشور منزوی با جهان غرب بود که دولت روحانی به خوبی و به درستی این توافق را به امضا رسانده بود.
آقای نوبخت از دلار 50 هزار تومانی و تورم بالای 40 درصد و نقشی که در معیشتیمردم دارد صحبت کرده است. آیا می توان گفت که در صورت احیای برجام وضعیت معیشتی و شاخص های اقتصادی بهتر از امروز بود؟
شک نکنید که در صورت احیای برجام وضعیت اقتصادی بهتر می شد. آقای نوبخت می داند که از چه چیزی دفاع می کند.
خروج آمریکا از برجام و فرصت سوزی مجلس یازدهم و دولت سیزدهم با عدم احیای برجام ترمز قطاری را که آقای رییسی مرتبا به حرکت ریل پیشرفت اش اشاره می کند کشید. تا این ترمز برداشته نشود، شرایط اقتصادی ما بهتر از این نخواهد شد.
بعد از گذشت 3 سال آقای رییسی متوجه شده که تحریم را نمی توان به سفره مردم گره زد، چون تحریم بر سفره هایمان نشسته است! ایشان متوجه شده اند که هر آرزویی از جمله ساخت سالی یک میلیون مسکن، به تحریم گره خورده است.
با این همه منابع نفت و گاز مایه تاسف است که به دلیل تحریم و عدم ورود تکنولوژی جدید، پالایشگاه های ما با نفت سیاه کار می کند و هوا آلوده است. فقط همین یک مورد کافی است که مسئولین دست به کار شوند و موانع که تحریم و دشمنی با جهان غرب است را از میان بردارند.
نگاه مطلق و ایدئولوژیک طیف تندرو که بر سیاست خارجی کشور غلبه دارد، با قواعد بین الملل ناسازگار است. برای کار با دنیا باید قواعد این همکاری را پذیرفت.
ریشه مخالفت تندروها با برجام در چیست و چطور برجام در دولت یازدهم و دوازدهم به تصویب رسد؟
آقای روحانی از مقامات اول انقلاب است. تمام سال های بعد از انقلاب در حاکمیت و در رده های مختلف کار کرده بود. حسن روحانی فردی تازه کار نبود، او به درستی به این نتیجه رسیده بود که ادامه خصومت با غرب نتیجه ندارد.
آقای روحانی هدفی شخصی را دنبال نمی کرد تیم او با تصویب برجام به دنبال تامین منافع ملی بودند. در مقابل گروه های تندرو در جبهه اصولگرایان که سرسختانه با برجام مخالفت می کردند توجهی به منافع ملی و مزایای این توافق نداشتند. مخالفت آن ها از سر نگاه های گروهی، جناحی و ایدئولوژیک بود همانطور که بعد ها دیدیم وقتی طیفی از خودشان وارد دولت شد، دشمنی با برجام را کنار گذاشتند.
امام مرجعیت دینی و سیاسی داشت و تصمیمات ایشان لازم الاجرا بود ولی بعد از وفات ایشان انشقاقی در فضای سیاسی به وجود آمد. با دو شاخه شدن تفکر سیاسی، اهداف دو گروه از سیاسیون کشور متفاوت از هم شد. یکی از این جناح های سیاسی نگاهی خصم آلود نسبت به غرب داشت و حتی حاضر بود منافع و امنیت کشور را فدای این دشمنی کند.
آقای هاشمی رفسنجانی در یکی از آخرین اظهارات خود گفت: "ما نمی توانیم غرب را فراموش کنیم. اگر تا امروز هم سیاست ما ضد غربی بود اشتباه کرده ایم. کسانی که از جنگ دفاع می کنند اشتباه می کنند."
آقای هاشمی خود دست پروده امام بود، ولی چنین تفکری داشت. ایشان با شهامت به امام گفته بود که باید جنگ تمام بشود. این نگاه دهه ها همواره مورد حمله طیف تندرو بود. دشمنی با برجام و انکار دستاورد های توافق هسته ای در فضای سیاسی ریشه دارد.