مرکز آمار تورم نقطه به نقطه در تیرماه امسال را 39 درصد و تورم سالانه در این ماه را 47 درصد منتشر کرد. این در حالی است که واقعیات تورم بالا در بخش خوراکیها و مسکن را نشان میدهد. آیا آمارها میتوانند وضعیت رفاه مردم را نمایان کنند یا خیر؟
مرکز آمار باید اجزای گزارشش را بهطور شفاف اعلام کند به سؤالات اهالی رسانه و کارشناسان پاسخ دهد. من نمیتوانم در قبول یا رد آمار حرفی بزنم زیرا ابتدا باید آمارها بر اساس روشها و مدلها احصاء شود و مدلهایی که مورداستفاده قرار میگیرند کارشناسانه بررسی شوند و الگوها مدنظر باشد تا بررسی شود. الگوهای آماری تعیینکننده است چون به ما میگوید که آیا این مدلها درست است یا خیر؟ مرکز آمار ایران یا بانک مرکزی که مسئول ارائه و انتشار گزارشها هستند با دادههایی که جمعآوری آن کار هر نهاد و مجموعهای نیست سروکار دارند و برآورد صورت میگیرد که مطالعات کارشناسی است. دستکاری آمارها از طریق بررسی کارشناسانه امکان دارد. ضرورت تغییر و تحول آماری و اطلاع رسانی درباره آن متأسفانه یکی از نقاط ضعفی که مراجع آماری ازجمله؛ مرکز آمار و وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، دارند این است که دقیق مفاهیم و مبنای آماری را روشن نمیکنند. این مسئله نقص حوزه شفافیت است. پرسش این است که این مفاهیم از چه مدلهایی بیرون آمده است؟ اگر کسی به مدلها و مبنا دسترسی داشته باشد میتواند بررسی و مطالبه کند. اعلام نکردن موارد مبنایی حدس و گمان در مورد دستکاری آمار را تداعی میکند. بعضاً پایه محاسبات دچار با توجه به شرایط تورم در دولتهای مختلف تغییر کرده است. وقتی این اتفاق میافتد و اعداد و محاسبات دچار تغییر میشود باید اطلاعرسانی شود تا مرجعی که آمار را منتشر میکند در جامعه ایجاد ابهام نکند. آمار برای اطلاعرسانی به جامعه و استفاده برای سیاستگذاری درست محاسبه میشود انتشار اطلاعات دقیق و شفاف درباره دادههای درست امکان مطالعه و بررسی برای اقتصاددانان را فراهم میکند.
نتیجهگیری و تحلیل آمارها چه تأثیر در سیاستگذاری دارد؟
آمارهای بانک مرکزی و بانکها و برخی شاخصها به دلیل الزامات قانونی باید منتشر شوند و برخی از موارد هم به دلیل حفظ اصول محرمانه است که منتشر نمیشود. البته اینها بحث اختیارات حاکمیتی است ونمی توان مرکز آمار یا بانک مرکزی را در عدم انتشار برخی شاخصها موردنقد قرارداد. مگر اینکه موضوع مطالبه عمومی قرار گیرد که پاسخ در پی خواهد داشت و دستگاهها مجاب میشوند که اطلاعات مورد درخواست جامعه را منتشر کنند. شفافسازی باید وجود داشته باشد زیرا مزایای شفافیت بیشتر از معایب آن است. انتشار اطلاعات و وجود شفافیت در آمارهای اقتصادی در همه مراکز اطلاعرسانی مزایایی بیشتر از معایبش دارد.
انتشار آمار و دادهها در دنیا به چگونه انجام میشود؟
نگاه دهکده جهانی و انتشار اطلاعات در سطح بینالمللی اینگونه است که کشورها اطلاعاتشان را بهطور مستمر پایش میکنند و در اختیار سازمانهای بینالمللی قرار میدهند چراکه اقتصادشان در هم تنیده است و در فضای بینالملل اقتصادی تعریفشده یا وزنی مشخص دارند. شرکتهایی چندملیتی در دنیا به یک کشور خاص معطوف نمیشوند. انتشار اطلاعات و آمار از طرف این شرکتها یک ضرورت است.