این کشور نهتنها یکی از کهنترین خاستگاههای تمدن بشری است، بلکه از نظر جغرافیایی، فرهنگی و ژئوپلیتیکی، جایگاهی منحصر بهفرد دارد که آن را در طول تاریخ به چهارراه تمدنها بدل کرده است. از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب، مسیرهای تاریخی تجارت، دین، فرهنگ و اندیشه از دل این فلات گذشتهاند.
در گذشته، ایران نقطه اتصال جاده ابریشم، مسیرهای دریایی خلیج فارس و شاهراههای ارتباطی آسیای مرکزی به بینالنهرین و مدیترانه بوده است. بنابراین ایران یکی از مراکز تبادل فرهنگی، علمی و اقتصادی در جهان باستان بوده است. امپراتوریهایی چون هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نهتنها اقتدار نظامی داشتند، بلکه با جذب، آمیختن و انتقال فرهنگها، در شکلگیری تمدن جهانی نقش داشتهاند.
اهمیت ایران تنها به گذشته محدود نمیشود. در خاورمیانه معاصر، ایران بازیگری تأثیرگذار و گاه تعیینکننده است. این موقعیت از ترکیب عوامل گوناگون پدید آمده: موقعیت ژئواستراتژیک، منابع غنی انرژی، ظرفیت بالای انسانی، و فرهنگی تاریخی که عمق نفوذ منطقهای آن را چندبرابر میکند. ایران حلقه اتصال آسیای مرکزی، قفقاز، خلیج فارس و شبهقاره هند است. کنترل مسیرهای حیاتی دریایی مانند تنگه هرمز نیز به این اهمیت میافزاید.
در دهههای اخیر، ایران در قالب قدرتی فرهنگی، نظامی و سیاسی در تحولات منطقه نقشآفرینی کرده است. در عین حال، عمق تمدنی و هویتی ایران به آن اجازه داده تا نهتنها با ابزار سخت، بلکه با سرمایههای نرم مانند زبان، هنر و دیپلماسی فرهنگی نیز در معادلات حضور داشته باشد.
در خاورمیانهای که مرزها و قدرتها پیوسته در حال جابهجایی هستند، ایران با وجود چالشهای داخلی و خارجی، همچنان توانسته با نیروی فرهنگ و تمدن خود بهعنوان یکی از بازیگران غیرقابل حذف باقی بماند. این حضور نهتنها بر تحولات منطقه تأثیر میگذارد، بلکه در نظم نوین جهانی و بازتعریف قدرت در خاورمیانه نیز نقشی کلیدی خواهد داشت.
ایران فقط یک کشور باستانی یا قدرتی منطقهای نیست؛ بلکه پلی است میان گذشتهای باعظمت و آیندهای پیچیده و چندقطبی. در جهانی که ثبات و تعامل اهمیت بیشتری یافته، نقش ایران بهعنوان چهارراه تمدنها بار دیگر میتواند بهعنوان فرصتی برای گفتوگوی تمدنها، همکاریهای منطقهای و توسعه متوازن بازتعریف شود. بر این باورم که کشور ما فراتر از همه قصهها و غصهها دیر خواهد پایید و سرمایه انسانی آن به رغم دشواریها دست از این خاک نخواهد کشید. انتظار این است که ایران از تنش، بحران و تحریم دور بماند و مردم به رفاه و آسایش برسند.