بکتاش پیرایش - روزنامه‌نگار
نظریه‌های جمهوری و جمهوریت، نوشته‌ی سرژ اُدیه و ترجمهی عبدالوهاب احمدی، کتابی عمیق و تحلیلی است که مفاهیم بنیادین جمهوری و جمهوریت را در طول تاریخ و در بافت‌های مختلف فلسفی و سیاسی بررسی می‌کند. این کتاب از شکل‌گیری نخستین ایده‌های جمهوری در یونان و روم آغاز می‌کند و با عبور از انقلاب‌های مدرن و بازتعریف این مفهوم در قرن نوزدهم به چالش‌های جمهوریت در دنیای معاصر می‌پردازد. جمهوریت، به تعبیر ادیه، چیزی فراتر از یک ساختار سیاسی ساده است. او می‌نویسد: «جمهوریت تنها یک ساختار سیاسی نیست؛ بلکه بیانگر ایده‌هایی است که با خیر همگان، حاکمیت قانون و فضیلت‌های شهروندی گره خورده‌اند.»
.jpg)
سرچشمه‌های جمهوریت: یونان و روم باستان
سرژ ادیه در بخش نخست کتاب، با تمرکز بر فلسفه‌ی سیاسی یونان و روم باستان، به ریشه‌های جمهوریت می‌پردازد.
ارسطو در کتاب سیاست دولت‌شهر را مکانی برای تحقق والاترین ارزش‌های انسانی معرفی می‌کند و می‌گوید: «شهر، باهمستان شهروندان است که هدفش رسیدن به خیر همگان است. تنها در درون چنین نهاد سیاسی‌ای انسان به غایت خویش دست می‌یابد.» در روم باستان، مفهومres publica یا «امور همگانی» در مرکز تفکر جمهوری‌خواهانه قرار گرفت.
سیسرون در کتاب دربا‌ره‌ی جمهوری می‌نویسد: «جمهوری زمانی تحقق می‌یابد که منافع عام مردم در اولویت قرار گیرد و نه منافع خاص افراد یا گروه‌ها.» او همچنین پیوند میان آزادی و قانون را بنیان جمهوریت می‌داند و معتقد است: «آزادی واقعی در سایه‌ی حاکمیت قانون معنا پیدا می‌کند.»
رنسانس: باززایی جمهوریت در اروپا
پس از افول جمهوریت در قرون وسطی، دوره‌ی رنسانس با بازتعریف این مفهوم همراه شد. ماکیاول، متفکر برجسته‌ی ایتالیایی، با تأکید بر اهمیت مشارکت شهروندان و قدرت سیاسی پایدار، ایده‌ی جمهوریت را در دوران مدرن بازتعریف کرد. او با اشاره به جمهوری روم نشان می‌دهد که چگونه درگیری‌ها و اختلافات می‌توانند زمینه‌ساز ثبات و پیشرفت سیاسی باشند.
انقلاب‌های مدرن: جمهوریت در قلب تغییرات اجتماعی
در بخش دوم، نویسنده به انقلاب‌های آمریکا و فرانسه می‌پردازد و نقش جمهوریت‌باوری در این تحولات را بررسی می‌کند. روسو، با انتقاد از استبداد و با حمایت از منافع عمومی، می‌گوید: «آزادی زمانی محقق می‌شود که منافع عمومی بر منافع خصوصی اولویت یابد.» همچنین اندیشه‌های توماس پین و کندورسه، که از جمهوریت به‌عنوان پایه‌ای برای حکومت‌های مدرن حمایت می‌کردند، به‌تفصیل در این بخش بررسی شده است. نویسنده نشان می‌دهد که چگونه این اندیشه‌ها به ساختارهای دمکراسی نمایندگی‌محورِ امروز شکل داده‌اند.
قرن نوزدهم: لیبرالیسم و جمهوریت در گفت‌وگو
در بخش سوم، ادیه به تعامل میان لیبرالیسم و جمهوریت‌باوری در قرن نوزدهم می‌پردازد. او تأثیر اندیشمندانی مانند الکسی دو توکویل را برمی‌رسد و نقل می‌کند: «دمکراسی و جمهوریت هر دو برای بقای خود نیازمند مشارکت فعال شهروندان در امور عمومی هستند.»
این بخش به ظهور جنبش‌های سوسیالیستی و تلاش‌های آن‌ها برای پیوند دادن عدالت اجتماعی با ارزش‌های جمهوری‌خواهانه نیز پرداخته است. همچنین، نقش اندیشمندانی چون ژان ژورس و تأثیر آن‌ها بر تقویت ایده‌ی همبستگی اجتماعی و عدالت در این دوران مورد بررسی قرار گرفته است.
چالش‌های جمهوریت در دنیای معاصر
بخش چهارم به نوزایی جمهوریت در دوران معاصر می‌پردازد. نویسنده، علاوه بر آرای هانا آرنت، فیلیپ پتیت و یورگن هابرماس، به دیدگاه‌های دیگر اندیشمندانی همچون مایکل سندل، جان راولز و مایکل والزر نیز اشاره دارد. آرنت، با تأکید بر اهمیت زندگی مشارکتی، می‌نویسد: «زندگی فعال و مشارکتی، اصلی‌ترین بنیان جمهوریت است.»
فیلیپ پتیت مفهوم «آزادی به‌عنوان عدم سلطه» را به‌عنوان یکی از مبانی جمهوریت مطرح می‌کند و می‌گوید: «آزادی واقعی زمانی محقق می‌شود که هیچ فرد یا نهادی بر دیگری سلطه نداشته باشد.» مایکل سندل نیز، با تحلیل زندگی مدنی در دنیای معاصر، ایده‌ی «جمهوریت‌بنیادی باهمستانی» را پیش می‌کشد که بر نقش ارزش‌های مشترک در تقویت پیوندهای اجتماعی تأکید دارد. در نهایت، نویسنده این سؤال اساسی را مطرح می‌کند: «آیا جمهوریت می‌تواند پاسخ‌گوی مسائل پیچیده‌ای باشد که مهاجرت، جهانی‌سازی و اصول‌گرایی دینی در برابر دولت-ملت‌ها قرار داده‌اند؟»
نظریه‌های جمهوری و جمهوریت اثری است که نه‌تنها تاریخچه‌ای جامع از اندیشه‌های جمهوری‌خواهانه ارائه می‌دهد، بلکه تلاش می‌کند پاسخ‌هایی برای چالش‌های معاصر بیابد. این کتاب، با زبانی روشن و ترجمه‌ای روان از عبدالوهاب احمدی، مرجعی ارزشمند برای پژوهشگران علوم سیاسی و اجتماعی و همچنین علاقه‌مندان به فلسفه‌ی سیاسی است. گفتنی است، کتاب «نظریه‌های جمهوری و جمهوری» نوشته سرژ اُدیه با ترجمهی عبدالوهاب احمدی از سوی انتشارات بایگانى در 232 صفحه با قیمت 249 هزار تومان منتشر شده است.