گروه اقتصاد: تحریم باعث شده تا درآمدهای ارزی کشور کاهش یابد. تحریم عامل چند نرخی شدن قیمت ارز و توزیع رانت نیز شده است. بر اساس آمار بیش از 30 درصد مردم فقیر شده‌اند و فقرا در مناطق محروم و مرزی شغل ندارند، به همین دلیل به قاچاق روی می‌آوردند. میزان قاچاق سوخت به گفته رئیس‌جمهور و رئیس مجلس روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر است! پرسش این است که این حجم بالای قاچاق آیا می‌تواند توسط افراد صورت گیرد یا سازمان یافته است؟ به گفته کارشناسان قاچاق سوخت به صورت سامانمند و ساختاری انجام می‌شود. رئیس‌جمهور قاچاق سوخت را یک فاجعه و گواه ناکارآمدی می‌داند و می‌گوید: چرخه سوخت که تولید و توزیع آن در دست خود ماست چرا روزانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شود؟ احسان ثقفی، رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت(استصنا) و حمیدرضا صالحی، رئیس هیئت مدیره فدراسیون صادرات انرژی این موضوع را بررسی کرد‌ه‌اند که در ادامه می‌خوانید.
احسان ثقفی رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت(استصنا) گفت: اکنون که با ناترازی انرژی روبه‌رو هستیم، به پدیده قاچاق پی برده‌ایم زیرا وقتی به آمار و ارقام میزان قاچاق سوخت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این پدیده سال‌ها وجود داشته اما قاچاق با ناترازی انرژی بیشتر نمایان شده است. قاچاق ناشی از ناترازی است؛ ناترازی اقتصادی، ناترازی در تولید، ناترازی در قیمت ارز، ناترازی در تدوین آیین نامه‌ها و قوانین و ناترازی در اجرای قوانین سبب می‌شود عده‌ای به دنبال راه‌های خلاف برای به دست آوردن درآمد هستند.
زیر پوست ناترازی ها
ثقفی به سیاست نرخ دستوری ارز اشاره کرد و آن را یکی از عوامل بروز ناترازی در اقتصاد از جمله حوزه انرژی برشمرد و گفت: رفع معضل قاچاق به اقدامات وسیعی از بازنگری در قیمت دستوری ارز تا آماده‌سازی زیرساخت‌ها نیاز دارد. نزدیک کردن قیمت داخلی سوخت به قیمت جهانی راهکار شدنی است. باید پیش بینی کنیم که چگونه شرایط را برای رساندن قیمت‌های سوخت و انرژی به قیمت‌های جهانی یا حداقل فوب خلیج فارس مهیا کنیم. قاچاق سوخت منافع زیادی برای قاچاقچیان دارد. باید قیمت را تعدیل کرد.
قاچاق سوخت نیروگاه‌ها
حمیدرضا صالحی، رئیس هیئت مدیره فدراسیون صادرات انرژی گفت: بروز خاموشی‌ها در حوزه برق، قاچاق سوخت را نمایان تر کرد. سوخت اول نیروگاه های کشور گاز است اما همواره برای فصل زمستان در مخازن برای ۳۰ تا ۴۰ روز گازوئیل ذخیره می‌شود که امسال حجم این ذخایر کم بود و به دلیل کسری گاز، خاموشی زیاد شد. خاموشی‌ها سبب شد تا کاهش گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها علت یابی شود و متوجه شدند حتی گازوئیلی که می‌بایست به نیروگاه می‌رفت، از طریق قاچاق سوخت به خارج از کشور فرستاده می‌شود. اکنون هر لیتر گازوئیل ۳۰۰ تومان در جایگاه های سوخت عرضه می‌شود، اما قیمت گازوئیل قاچاق ۳۰ برابر نرخ آن در جایگاه‌های سوخت است.
انحراف در حکمرانی انرژی
صالحی گفت: دو دهه گذشته موضوع قاچاق سوخت به فراموشی سپرده شده بود یعنی حکمرانی انرژی بعد از برنامه سوم و شروع برنامه چهارم تغییر کرد و مسائل از هر دولت به دولت بعد واگذار شد. در دوره احمدی نژاد درآمدهای ارزی و نفتی کشور به قدری بالا بود که هدر رفت منابع از طریق قاچاق به چشم نمی‌آمد. در یک برهه زمانی اعلام شد که یک خط لوله از دریا داخل لنجی شده و از آنجا قاچاق می‌شد و بر اثر جابه‌جایی مسئولان این موضوع افشا شد.
توزیع رانت
صالحی گفت: وقتی رانت در اقتصاد توزیع می‌شود، به فساد و قاچاق تبدیل می‌شود؛ باید هر سال از میزان رانت کم کرد تا قاچاق هم کم شود. حکمرانی نامناسب در حوزه انرژی منجر به قاچاق شده است. گاهی نیروی انتظامی سوخت مورد نیاز یک تولیدکننده که کمتر از ۲ هزار لیتر است را به عنوان قاچاق توقیف می‌کند اما قاچاق ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتری سوخت دیده نمی‌شود؛ یعنی این قاچاق ساختار دارد و سازمان یافته است.
راه کار
ثقفی گفت: اگر تاب‌آوری مردم افزایش یافت آن موقع می‌توان قیمت سوخت را هم به طور پلکانی افزایش داد. ما یک زنجیره ناقصی داریم که ناتراز است دست به هرکدام زده شود نظم دیگری به هم می‌خورد پس باید زنجیره ناترازی را همزمان با یک برنامه درست کرد. افزایش تاب آوری و توانمند سازی و افزایش قیمت راهکارهایی است تا از قاچاق جلوگیری شود. میزان قاچاق در سه سال گذشته ۵۰ درصد افزایش یافته که این افزایش مطابقت دارد با افزایش قیمت ارز باید جلوی این کار را گرفت. راهکار سریع حل معضل قاچاق این است که در مرزهای غربی و شرقی قیمت سوخت واقعی شود و کارت های خاص برای مردم این مناطق در نظر گرفت. همچنین باید مصرف داخلی بهینه شود. ۱۲۰ میلیون لیتر مصرف داخلی زیاد است.
برگرفته از ایرنا