برگشت به متن برجام
علی بیگدلی، تحلیلگر روابط بین‌الملل، درباره اصطلاح "مذاکره بر سر متن" و معنای آن گفت: در توضیح اینکه مذاکره بر سر متنی چه و این اصطلاح چه توضیحی دارد باید گفت که مذاکره امروز بر سر متن برجام است. یعنی دو طرف ایرانی و آمریکایی بر سر اینکه یک‌طرف به محدودیت‌هایش در متن برجام برگردد و یک‌طرف تحریم‌ها را لغو کند مذاکره می‌کنند. متن توافقنامه برجام موضوع مذاکره است و هر موضوعی‌ای اضافه بر آن احتمالاً به بعد موکول شده است ازجمله مسئله موشکی، مسئله قدرت منطقه‌ای و البته مسئله حقوق بشر. البته در داخل کشور مقاومت‌هایی صورت گرفت و توقعاتی مطرح شد که واقع‌بینانه نبود. انتظار داشتند که آمریکا تمام تحریم‌ها، ازجمله آن تحریم‌هایی که در برجام مذاکره نشده یا بعد برجام وضع‌شده است را لغو کند و ایران هم لغو تحریم‌ها از طرف آمریکا را راستی آزمایی کند. درصورتی‌که برخلاف راستی آزمایی محدودیت هسته‌ای، راستی آزمایی لغو تحریم‌ها اساساً ممکن نیست زیرا دولت آمریکا نمی‌تواند شخص حقیقی یا شرکتی را مجبور کند که با ایران معامله کند یا معامله نکند. شرکت‌ها بر اساس سود و زیان و امنیت سرمایه‌گذاری عمل می‌کنند و کسی هم نمی‌تواند آن‌ها را به ورود یا خروج از کشوری مجبور کند. حالا اما توقعات واقع‌بینانه‌تر شده و صحبت بر سر برگشت دو طرف به متن برجام است.
طرح گام‌به‌گام و لغو کلیه تحریم‌ها
این کارشناس روابط بین‌الملل توضیح داد: مذاکره بر سر متن یعنی مذاکره فنی‌تر شده است. به نظر می‌رسد راه‌حل گام‌به‌گام و عمل در برابر عمل هنوز بر روی میز باشد. گرچه در داخل کشور استقبال چندانی از آن نشد. البته آمریکا و اروپا به نظر مصمم هستند که به توافق برسند. هم از جهت روابط بین‌الملل و هم از جهت تبلیغات در داخل کشورها. مثلاً آقای بایدن حالا که میخواهد گزارش عملکرد صدروزه دولت را ارائه بدهد احتمالاً علاقه دارد که از موضوع ایران به‌عنوان دستاورد استفاده کند و آن را در این گزارش ارائه دهد. البته باز باید تأکید کرد آن چیزی که در داخل به‌عنوان لغو کلیه تحریم‌ها مطرح می‌شود و قول آن به مردم داده می‌شود در این دور مذاکرات انجام نخواهد شد. مذاکره فعلاً بر سر بازگشت به برجام به معنای برجام و ازسرگیری تعهدات دو طرف در متن برجام است.
مشکلات داخلی برجام
وی افزود: اعتراض مطبوعات داخلی و شخصیت‌های مخالف مذاکرات در حد همان حرف ارزش دارد و تأثیر خاصی درروند مذاکرات ندارد. تیم مذاکره‌کننده بعد از هر جلسه گزارشی به رهبری ارائه می‌دهد یا به رئیس‌جمهور مراحل پیشرفت را اعلام می‌کند و اینجا مخالفت بقیه مهم نیست. چراکه سرخط سیاست‌ها از جای دیگر صادر و مدیریت می‌شود و تا آنجایی که می‌دانیم رهبری و رئیس‌جمهور با برگشت به متن برجام و تعهدات موجود در آن مشکلی ندارند.(رهبری چندی پیش با اشاره به سخنان اخیرشان درباره برجام و تبیین سیاست‌های نظام، گفته بودند: درباره برجام، حرف‌ها و وعده‌هایی گفته می‌شود ولی ما حرف و وعده خوب که نقض و بر ضد آن عمل شود، زیاد شنیدیم بنابراین حرف و وعده فایده ندارد و این بار فقط عمل، مهم است. ایشان تأکید کردند: " اگر عملِ طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد و این بار، جمهوری اسلامی با حرف و وعده قانع نخواهد شد." ) به نظر نمی‌رسد تغییر دولت در ایران درروند مذاکرات تأثیر خاصی داشته باشد زیرا الان کسی وجود ندارد که با خود برجام و متنش مخالف باشد و بخواهد آن را از بین ببرد.
توضیحات وزارت خارجه
: مذاکره بر سر متن
یک مقام وزارت خارجه در مصاحبه با انتخاب درباره آخرین وضعیت مذاکرات گفت: ما الان کم‌وبیش از یک مرحله سخت مذاکره در خصوص مفاهیم گذر کرده‌ایم و به مرحله‌ای به همان اندازه دشوار، یعنی مرحله مذاکره در خصوص متن رسیده‌ایم. البته در خصوص مفاهیم هم هنوز بعضاً موضوعات حل‌نشده‌ای باقی‌مانده است. لذا الان هم مذاکرات مفهومی در خصوص بعضی از مسائل حل‌نشده جریان دارد و هم مذاکرات نگارشی در خصوص مسائلی که یک اتفاق‌نظر کلی در خصوصشان هست و باید در مورد نگارش آن‌ها بحث شده و در جمله‌بندی‌ها دقت صورت گیرد. هر دو بخش اکنون در مراحل زمان‌بری هستند که آهسته پیش می‌روند. الان درزمینه موضوعات مورد اختلاف در مسیری هستیم که هم آمریکایی‌ها می‌دانند باید چه کنند و هم ما می‌دانیم که باید چه کرد، اما هنوز در مسائلی اختلاف‌نظر داریم.
میراث ترامپ
وی در ادامه و در مورد پیچیدگی که دولت ترامپ برای روند مذاکرات ایجاد کرده گفت: بالاخره قوانین داخلی آمریکا یک پیچیدگی‌هایی دارد که البته این ازنظر ما مشکل خود آن‌هاست، اما به‌هرحال این روند پیچیده‌تر کردن تحریم‌ها، به هم گره زدن تحریم‌ها، آشفته کردن این بازار، استفاده از انواع و اقسام شناسه‌های جدید و بی‌ربط و تحریم‌های متعدد و متکثر باعث شده است که به‌هرحال یک مشکلاتی به وجود بیاید که نیازمند آن است که به آن‌ها پرداخته شود. یعنی ازنظر آنان، بیان اینکه آمریکا به برجام بازگردد، در حرف ممکن است ساده باشد، اما مشکلات جدیدی که ترامپ ایجاد کرده موجب شده تا این کار همراه با پیچیدگی‌هایی باشد. یعنی اینکه آمریکا صرفاً به برجام بازگشته و میراث ترامپ را پابرجای بگذارد برای ما قابل‌پذیرش نیست. کاری که در دوره ترامپ انجام گرفت این بود که بسیاری از تحریم‌ها به بهانه ظاهراً غیر مرتبط با برجام وضع شدند، اما ما معتقدیم که این تحریم‌ها اتفاقاً کاملاً مرتبط با برجام بوده و بر روی تعهدات برجامی آمریکا تأثیرگذار است و اگر آمریکا در برجام می‌بود، نمی‌بایست و نمی‌توانست این اقدامات را انجام دهد و اتفاقاً خواسته ما این است که همه این‌ها مورد رسیدگی قرارگرفته و حل شوند. بنابراین یک بازگشت ساده به آنچه در برجام نوشته‌شده، اگر به معنی نادیده گرفتن میراث ترامپ باشد، ازنظر ما نه درست است و نه برجامی است. در این صورت اگر قرار به حل این مسائل باشد، موضوع با پیچیدگی روبرو می‌شود، یعنی شفاف کردن آب گل‌آلودی که ترامپ درست کرده است کار سخت، پیچیده و زمان‌بری است.