مرتضی افقه عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران در گفتگو با خبرآنلاین درباره افزایش مهاجرت از ایران گفت: بخش مهمی از افزایش انگیزه برای مهاجرت به ابهاماتی برمی‌گردد که در آینده اقتصاد ایران وجود دارد. من امروز دیگر از واژه فرار مغرها استفاده نمی‌کنم، چراکه ما امروز با تلاش صاحبان حرف و مشاغل روبرو هستیم که قصد مهاجرت از ایران را دارند.
وی گفت: به‌هرحال اگر تا چندی پیش این نخبگان بودند که از ایران می‌رفتند، امروز اهل فن و صاحبان حرفه و ... در حال مهاجرت از ایران هستند و همین امر نشان می‌دهد سیاست‌های ما تا چه اندازه برای جذب نیروها و جوانانمان اشتباه بوده است.
او افزود: بخش قابل‌ملاحظه‌ای از این تصویر، ناشی از ابهام در آینده اقتصادی کشور است، بحث دیگر هم فشار فرهنگی و اجتماعی بر مردم است. شاید صاحبان شرکت‌ها عمدتاً با دلیل اقتصادی از ایران مهاجرت کنند، اما باید بپذیریم بخش قابل‌توجهی از نخبگان و جوانان، به دلیل فشار مهاجرت می‌کنند.
این استاد اقتصاد دانشگاه تأکید کرد: امروز هر کشوری لازم است خود را برای توسعه مهیا کند چون اقتصاد عرصه جدید قدرت است و کشورهایی که حرفی برای گفتن دارند، باید قدرت اقتصادی لازم را داشته باشند، در چنین فضایی چطور می‌توان انتظار داشت که ایران بدون وجود اهل فن، صاحبان حرفه، نخبگان و ... به توسعه دست یابد.
افقه به ایده مهم دولت‌ها برای عبور از نفت و دستیابی به اقتصادی بدون وابستگی به نفت اشاره کرد و گفت: چه چیزی قرار است جایگزین نفت شود، وقتی نیروهای انسانی به درستی حفظ نشوند، طبیعی است وابستگی ما به نفت نه‌تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه دستخوش افزایش نیز خواهد شد و این خطر بزرگی برای آینده ایران است.
به گفته وی بدون حضور نیروی انسانی نمی‌توان از نفت عبور کرد و متأسفانه سیاست‌های اقتصادی و سیاسی ما مبتنی بر حفظ نیروی انسانی نیست. در این وضعیت حتی رفع تحریم کمک چندانی به اقتصاد ایران نمی‌کند.
او با اشاره به روش‌هایی نظیر افزایش میزان وثیقه برای خروج دانشجویان پزشکی و ... گفت: این روش‌ها خنده‌دار است. در دوره‌ای که در خارج از کشور تحصیل می‌کردم، بسیاری از افراد وثایق را با درآمدی که در خارج داشتند، آزاد کردند. این روش ساده‌لوحانه است که فکر کنند با افزایش وثیقه می‌توان جلوی مهاجرت نخبگان را گرفت. نه‌فقط این وثایق بلکه وثایقی بالاتر از این بازدارنده نیست و باید ریشه‌های خروج و مهاجرت نخبگان، فعالان اقتصادی، صاحبان حرفه و تخصص و ... برطرف شود. زیان ناشی از خروج نیروهای انسانی بالاتر از تحریم‌هاست و باید این مهم را سیاست‌گذار درک کند.
ضرورت شناسایی ریشه‌های مهاجرت
مهدی پازوکی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره ریشه‌های افزایش تمایل به مهاجرت از ایران گفت: متأسفانه سیاست‌های دولت کارایی چندانی را ندارد و ما شاهد هستیم که حتی کسانی که در حال فعالیت هستند و شغل دارند نیز نمی‌توانند از پس تأمین هزینه‌هایشان برآیند. کاش سیاست‌گذار به درستی به ما پاسخ بدهد و بگوید چرا نخبگان مهاجرت می‌کنند؟ اگر از من به‌عنوان معلم اقتصاد این سؤال را بپرسید شما را به آمار بیکاری ارجاع می‌دهم. آماری که با توجه به سیاست‌های اشتباه دولتی در حال افزایش است.
وی در توضیح این مطلب ادامه داد: تصمیم سال گذشته وزیر سابق کار در خصوص حداقل حقوق، یکی از مهم‌ترین اقداماتی بود که بیکاری را تشدید کرد. مگر دولت نمی‌گوید طرفدار عدالت هستم؟ یکی از ناعادلانه‌ترین تصمیمات در همین دولت گرفته شده است. دو کارمند بازنشسته در یک سازمان وجود دارند. یکی بیمه تأمین اجتماعی است، به همین دلیل ۷ درصد از حقوقش کسر می‌شود و دیگری که استخدام رسمی است با کسر ۱۱ درصد حقوقش روبروست. از سوی دیگر حقوق کسی که بیمه تأمین اجتماعی است، ۳۸ درصد به اضافه ۵۵۰ هزار تومان زیاد شده و حقوق آن‌که استخدام بوده، ۱۰ درصد افزایش حقوق دارد. این درک درستی از اقتصاد نیست. او گفت: همه حرف ما این بود که دولت فضایی را برای بازگشت ایرانیان خارج از کشور مهیا کند نه اینکه سیاست‌ها به گونه‌ای باشد که افراد داخل ایران نیز میل به مهاجرت داشته باشند.