فاطمه رسولی
روانشناس
همدلی مثل چسبی است که اعضای یک جامعه را دور هم جمع می‌کند و به آن‌ها احساس پیوستگی و تعلق می‌دهد. ما نیاز به آموزش فرهنگ همدلی از سن پایین داریم. همدلی در لغت به معنای اتحاد و همراهی است، یعنی درک کردن احساسات دیگران. مهارت همدلی باعث می‌شود افراد احساسات و موقعیت‌های دیگران را درک و متناسب با شرایط رفتار کنند. همچنین می‌توان گفت که اگر افراد مهارت همراهی کردن با دیگران را نداشته باشند، طرف‌های مقابل به آن‌ها اعتماد نمی‌کند و درنتیجه باعث دگرگونی و پریشانی افراد می‌شوند. پرسش این است که چطور با دیگران همدلی کنیم؟
- قضاوت نکنید و برچسب نزنید و از ارزیابی نابجای دیگران خودداری کنید.
- هنگام ارتباط با دیگران به حرف‌های طرف مقابل خود به‌خوبی گوش دهید.
- فرد مقابل خود را همان‌گونه که هست، بپذیرید و نیازها و توانمندی‌هایش را درک کنید. برای درک احساسات طرف مقابل می‌توانید خود را به‌جای او فرض کنید.
- برای بیان راحت احساسات به دیگران فرصت دهید و بدون قید و شرط آن‌ها را دوست داشته باشید.
- مهارت خودآگاهی داشته باشید تا بهتر بتوانید احساسات دیگران را درک کنیم.
- تنها همدلی کردن کافی نیست و در مشکلات جدی لازم است تا کمک تخصصی بگیرید.
- هنگام همدلی کردن با دیگران روی موقعیت و مشکل تمرکز نکنید، بلکه روی فرد تمرکز کنید.
- مشکلات طرف مقابل خود را درک کنید، اما به همراه او در مشکلاتش غرق نشوید. همچنین با او مخالفت، بحث و مقابله نکنید.
- برای اینکه فرد مقابل شما فکر نکند فقط او دچار مشکل شده است، مشکل مشابهی را که برای خودتان پیش‌آمده برای او بگویید.
- برای طرف مقابلتان دلسوزی یا ترحم نداشته و تظاهر به همدلی نکنید، زیرا در این صورت به احساسات دیگران لطمه وارد می‌شود.
- احساسات خود را با کلمات و عبارات دقیق و مناسب بیان کنید تا طرف مقابل احساس آرامش کند. مشکلات طرف مقابل را کوچک و بی‌ارزش ندانید.
- با اعضای خانواده روابط عاطفی برقرار کنید تا روحیه همدلی تقویت شود.
سه ویژگی اصلی افراد همدل
در ادامه برای اینکه راحت‌تر بتوانید با این مهارت آشنا شوید سه ویژگی اصلی افراد همدل را مثال می‌زنیم:
- درباره غریبه‌ها کنجکاوی به خرج می‌دهند
آدم‌های همدل درباره دیگران کنجکاو هستند. آن‌ها با فردی که در کنارشان در اتوبوس نشسته است حرف می‌زنند. این آدم‌ها توانسته‌اند کنجکاوی طبیعی دوران کودکی خود را حفظ کنند. برای آن‌ها آدم‌های دیگر جالب‌ترند تا خودشان؛ اما آدم‌های همدل به نحوی رفتار نمی‌کنند که گویی مشغول بازپُرسی از دیگران هستند
2- تعصبات را زیر سؤال می‌برند و تشابهات را کشف می‌کنند
افراد بسیار همدل با پیش‌فرض‌ها و تعصباتشان مقابله می‌کنند. آن‌ها برای این منظور به‌جای مواردی که آن‌ها را از دیگران جدا می‌کند بیشتر به دنبال اشتراک‌هایی هستند که با افراد دارند.
۳- شنونده‌ای عالی هستند و درباره خودشان حرف می‌زنند
آدم‌های همدل با دقت به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند و هر کاری بتوانند برای درک وضعیت احساسی و نیازهای فرد می‌کنند. فرقی هم ندارد که فرد موردنظر دوستی باشد که به‌تازگی مبتلابه سرطان شده یا همسری که از او به دلیلی دلگیر است؛ اما گوش دادن به‌تنهایی کافی نیست. دومین ویژگی، نشان دادن خود واقعی‌مان بدون ترس از آسیب دیدن است. لازم است برای همدلی نقابمان را برداریم و احساساتمان را که برای برقراری یک پیوند همدلانه قوی ضرورت دارد، آشکار کنیم.
ما به‌طورکلی نیاز به فرهنگ همدلی داریم تا بتوانیم یک جامعه قدرتمند و توانمند داشته باشیم. همدلی اعضای یک جامعه باهم بحران‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد، صدمات ناشی از بلایای طبیعی را کم می‌کند و احساس آرامش و امنیت در آن جامعه به وجود می‌آورد. اگر همدلی وجود نداشته باشد کار جمعی امکان‌پذیر نخواهد بود، افراد مدام به بهره‌کشی از همدیگر روی می‌آورند و تک‌روی و فردگرایی رشد می‌کند درحالی‌که یک جامعه با تک‌روی و فردگرایی نمی‌تواند به حرکت سالم خود ادامه دهد. همدلی قلوب را به هم نزدیک می‌کند، از رفتارهای نژادپرستانه و قومیت گرایانه کم می‌کند، مانع از قلدری و آسیب‌دیدگی اجتماعی در مدارس می‌شود. همچنین همدلی به افراد یاد می‌دهد که چگونه کنار هم زندگی کنند و چگونه به صورتی مسالمت‌آمیز باهم همراه شوند و همدیگر را درک کنند.