9 ژوئن 2022
رایان کاستلو
تارنمای ریسپانسیبل استیت کرافت
برگردان و کوتاهسازی علیاصغر شهدی
[email protected]
زمان برای بازگرداندن توافق هستهای و جلوگیری از احتمال وقوع جنگ دیگری در خاورمیانه رو به اتمام است.
مایک پمپئو، وزیر سابق امور خارجه دولت ترامپ چهارشنبه گذشته بهدروغ جو بایدن را به بازگشت به «سیاستهای قدیمی» متهم کرد که ظاهراً به دولت ایران قدرت میدهد. این سیاستی خشن است که اتفاقاً از سوی همین فرد اعمال شده و عجیبتر آنکه همچنان در دوران بایدن نیز ادامه مییابد.
شاید وزیر امور خارجه پیشین نتوانسته باشد با رویدادهای جاری همراه شود؛ ولی بایدن چه؟ وی که برای شکستن راهبرد خاورمیانهای ترامپ در کارزار انتخاباتی شرکت کرد - متعهد شد تا عربستان سعودی را که در قتل جمال قاشقچی دست داشته است منزوی کند و توافق هستهای ایران را که ترامپ آن را کنار گذاشته بود، احیا کند. بااینوجود در حال حاضر، دولت او در تلاش است تا قیمت نفت را که در پی تهاجم روسیه به اوکراین افزایش یافته بود، کاهش دهد.
بر اساس گزارشها مشاوران بایدن بر وی فشار میآورند تا تعهدات خود را تغییر و در برابر ولیعهد سعودی کوتاه بیاید و درعینحال برای ترس از پس ضربه سیاسی اجازه دهد تا پنجره مذاکرات توافق هستهای با ایران بسته شود.
درنتیجه تداوم سیاست ترامپ و پمپئو توسط بایدن، ایران در آستانه تبدیل شدن به یک قدرتی در آستانه هستهای قرار داده است. در غیاب توافق هستهای احیا شده، ایران اکنون مقدار قابلتوجهی اورانیوم غنی شده تا آستانه 60 درصد تولید کرده است. ... همانگونه که ایران هماینک به تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در خصوص سنگاندازی در سؤالات پیرامون فعالیتهای هستهای گذشته با بستن دوربینهای آژانس در برخی از سایتهای هستهای پاسخ داده است. علاوه بر این نگرانیها، نیروی هوایی اسرائیل اخیراً یک مانور عظیم جنگی با بیش از 100 هواپیما در حال شبیهسازی حمله احتمالی به تأسیسات هستهای ایران را انجام داده است.
ایالاتمتحده و ایران وارد یک بحران قابلاجتناب شدهاند.
تصمیم ترامپ برای نقض عمدی و کنار گذاشتن توافق با ایران، شکستی آشکار بود که بایدن بهدرستی آن را محکوم کرد. با روی کار آمدن بایدن، دریچهای به روی او وجود داشت تا قاطعانه از رویکرد شکستخورده سلف خود فاصله بگیرد و نشان دهد که واشنگتن در مورد پایبندی به تعهدات بینالمللی خود جدی است. بایدن دیگر قولهای خود در خصوص پایان دادن به ممنوعیت مسلمانان و ورود مجدد به توافقنامه آبوهوای پاریس که توسط ترامپ وضع شده بود را عملی کرد؛ اما علیرغم فضای کافی برای تغییر سیاست 180 درجهای در مورد ایران، بایدن دچار تردید شد.
بهجای حرکت سریع برای بازگرداندن توافق در اواخر سال 1400 (اوایل 2021) نامزدهای کابینه بایدن به این نکته اشاره کردند که ایران ابتدا باید به تعهدات خود - که یک سال پس از خروج ترامپ از برجام شروع به لغو آنها کرد - بازگردد. این نامزدها پیشنهاد کردند تا ایالاتمتحده برای رسیدن به یک معامله «طولانیتر و قویتر» با شرکای خود مشورت خواهد کرد. باوجود آنکه مذاکرات برای بازگرداندن توافق درنهایت در فروردین 1400 (آوریل 2021) آغاز شد، معذالک آنها تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ماه خرداد (ژوئن) به خط پایان نرسیدند. درنتیجه دولت تندرو جدیدی روی کار آمد که به مذاکره با ایالاتمتحده بدبین بود. ...
درحالیکه ازنظر تئوری هنوز امکان پیروزی دیپلماتیک برای بایدن وجود دارد، بایدن این امتیاز نمادین را رد کرده است. بنا بر گزارشها، بایدن گفته است که بهظاهر تحت هیچ شرایطی، نامگذاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی را لغو نخواهد کرد. این نامگذاری همانطور که مقامات دولت بایدن استدلال کردهاند، چیزی برای ایالاتمتحده به ارمغان نمیآورد؛ اما آنها بدون توجه به این استدلال، اجازه دادهاند تا جلوی بازگشت برجام گرفته شود.
علیرغم این واقعیت که ترامپ در طی چهار سال صدمات زیادی به سیاست ایران وارد کرد، جو بایدن و مشاورانش هنوز این گزینه را داشتند که برای بازگشت سریع به توافق هستهای، دستبهکار شوند؛ اما آنها تاکنون این فرصت را از دست داده اند.
اکنون با نزدیک شدن سریع به انتخابات میاندورهای، احیای برجام یا هر توافقی با ایران که برنامه هستهای این کشور را عقب بیندازد، به یک تغییر اساسی نیاز دارد. یک موفقیت کوتاهمدت ممکن است برای مدتی دوام بیاورد و از تشدید تنش جلوگیری کند، اما اگر بایدن از موفقیت بیشتر از شکست بترسد، بهزودی هزینههای فروپاشی دیپلماتیک را خواهد پرداخت و بذر اختلافی را که دونالد ترامپ کاشته بود درو خواهد کرد.