سینا لطیف‌پور- پژوهشگر و مدرس موسیقی
[email protected]
همه‌چیز در این جهان فرکانس و ارتعاش است و این فرکانس‌ها در جهان هستی بسیار بااهمیت و تأثیرگذار هستند. یکی از انواع این فرکانس‌ها، ارتعاشات مربوط به اصوات است.
فیثاغورث معتقد بود که موسیقی می‌تواند دارو باشد و صدا ارتعاشی است که یک موجود زنده مستقل از اینکه گوش آن را درک کند، توسط بدن احساس شده و از آن تأثیر می‌پذیرد. بسیاری از فرکانس‌های صوت هم در فلسفه اولیه و هم در عصر حاضر، به‌عنوان نظم‌دهنده و بازسازی‌کننده چرخ‌دنده‌های سیستم حیات تعبیر می‌شوند و تکنیک‌های زیادی برای درمان از این طریق وجود دارد. همچنین بسیاری از روش‌های صوت درمانی و موسیقی‌درمانی نشان می‌دهد که یک ارتعاش ناموزون، ناهماهنگ و ناسالم را می‌توان تغییر داد و آن را به حالت متعادل و مطلوب سوق داد.
کوک کردن سازهای موسیقی نیز بر مبنای فرکانس انجام می‌شود. در این فرایند زیر و بمی نت‌هایی که توسط یک ساز موسیقی تولید می‌شود، به شکلی تنظیم می‌گردد که فواصل بین نت‌ها مطابق یک نظام مشخص باشد. عموماً برای کوک‌کردن، از یک نت مرجع مشخص استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال با قرار دادن نت «لا» اکتاو چهارم برابر با ۴۴۰ هرتز سایر نت‌ها به دست می‌آید و ساز بر این اساس کوک می‌شود. در حال حاضر در دنیا معمولاً مبنا ۴۴۰ هرتز در نظر گرفته می‌شود، اما برخی معتقد هستند که این فرکانس با انرژی، ریتم و هارمونی طبیعت هماهنگ نیست و بهتر است ۴۳۲ هرتز به‌عنوان مبنا در نظر گرفته شود.
در بین انواع ارتعاشات، فرکانس‌های ویژه‌ای وجود دارد که اثرات مثبت بسیاری بر ذهن و جسم انسان دارد، مانند فرکانس ۴۳۲ و ۵۲۸ هرتز که با ریاضیات تنظیم شده است و بسیاری معتقدند بیشترین سازگاری را با طبیعت دارد و آثار شفا دهندگی نیز دارد. بسیاری از آهنگسازان مطرح مانند باخ، شوپان و موتزارت از فرکانس‌های ۴۳۲ هرتز برای ساخت شاهکارهای هنری خود استفاده کرده‌اند.
در دهه 1980 دکتر مانفرد کلاینز پروفسور هنرستان موسیقی در نیوساوت ولز استرالیا کشف کرد که احساسات با ساختار بعضی از اصوات و ملودی‌های خاص همخوانی داشته و هر احساس شکلی مخصوص به خود دارد که به کمک گرافیک می‌توان آن را ترسیم کرد. به‌عنوان نمونه، «عشق» تصویری عمیق و ملایم ایجاد می‌کند، درحالی‌که «لذت» پرش‌هایی دارد که به سمت بالا می‌رود و دوباره به سمت پایین برمی‌گردد. تأثیر فرکانس صوت بر اعمال سلول‌ها در تحقیقات مختلفی بر روی گیاهان، جانوران و انسان‌ها بررسی شده است. نتایج یک تحقیق نشان داد که قناری‌هایی که از شنیدن صدای آواز دیگر قناری‌ها محروم شده بودند، رشد مغزی‌شان کند شده بود. به‌عبارت‌دیگر، رشد سلول‌های مغزی پرندگان به‌واسطه آوازی که برای یکدیگر می‌خوانند، تأمین می‌شود.
آواز پرندگان بر سلامت و رشد گیاهان نیز اثر دارد. محققان کانادایی در طی 15 سال، تولید محصولات کشاورزی را با استفاده از اصوات طبیعی بالا بردند. آن‌ها صدای پرندگانی همچون گنجشک، چکاوک و پرستو را از بلندگو برای گیاهان در حال رشد پخش می‌کنند. این اصوات روزنه‌های سطح برگ را باز می‌کند و باعث می‌شود گیاه مواد غذایی بیشتری جذب کند و گردش غذایی در گیاه افزایش پیدا کند که همه این موارد نشانگر اثرات مفید و مثبت فرکانس اصوات طبیعی است.
از طرفی قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، ناموزون و نامناسب، نه‌تنها به حساسیت شنوایی آسیب می‌رساند، بلکه منبع ایجاد تنش و فشارهای عصبی است. این اصوات باعث آشفتگی، عصبانیت و بسیاری از مشکلات دیگر هم برای انسان و هم سایر موجودات می‌شوند و بدن را در برابر انواع بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کنند.
یکی از صداهای آزاردهنده برای انسان کشیده شدن ناخن روی تخته‌سیاه است که حتی با تصورش هم احساس ناخوشایندی در انسان ایجاد می‌شود. این مسئله به دلیل فرکانس ایجاد شده از این عمل است. این فرکانس‌ها و فرکانس‌های مشابه آزاردهنده، رسانایی پوست شنوندگان را به‌طور قابل‌توجهی تغییر داده و منجر به واکنش‌های روانی و فیزیکی قابل‌اندازه‌گیری می‌شوند. دردناک‌ترین و ناخوشایندترین فرکانس‌ها درواقع بیشترین و کمترین آن‌ها نیستند و بین فرکانس‌های ۲ هزار تا ۴ هزار هرتز را شامل می‌شوند و انسان به این فرکانس‌های صوتی حساس است. گریه نوزاد و فریاد انسان هم در همین محدوده فرکانسی قرار دارند.