دکتر علیاصغر زرگر
تجاوز و جنگ روسیه با اوکراین و تنشهای روسیه با آمریکا و اتحادیه اروپا از یکطرف؛ تنش و جنگ سرد آمریکا و چین در آسیای جنوب شرقی در مورد تایوان و رقابت اقتصادی آنها از سوی دیگر فرصت بیسابقهای را در اختیار دیپلماسی ایران بهعنوان یک بازیگر مستقل قرار داده است تا برای تأمین منافع ملی طرحی نو دراندازد.
این در حالی است که اکنون مذاکرات برجام به علت زیادهخواهی آمریکا، جنگ اوکراین و تنش روسیه و آمریکا و اتحادیه اروپا در محاق قرارگرفته است. به نظر میرسد با توجه به تحولات فوق و روابط تنشزای روسیه و چین با آمریکا عملاً ائتلاف ۱+۵ در حال منحل شدن است. اکنون فرصت برای دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران ایجادشده است تا مستقیماً وارد مذاکره با آمریکا شود و مسائل هستهای را یکبار و برای همیشه حلوفصل و نسبت به رفع تحریمها اقدام کند.
شرایط به وجود آمده پیگیری دیپلماسی و مذاکرات مستقیم را تسهیل خواهد کرد، زیرا ابتدا علاوه بر تحریمهای اقتصادی، تجاری و نفتی آمریکا علیه روسیه، پارلمان اروپا نیز در قطعنامهای که اخیراً به تصویب رساند، خواستار تحریم کلی و فوری واردات نفت، گاز و زغالسنگ از روسیه شد و درنهایت مجلس سنای آمریکا نیز به تعلیق روابط عادی تجاری با روسیه و ممنوع کردن واردات نفت از این کشور رأی مثبت داد؛ بنابراین کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکا با اعمال تحریمهای نفتی علیه روسیه در آینده نیاز به صنعت گاز جایگزین و منابع انرژی دارند.
ایران بهترین گزینه برای تأمین کسری منابع انرژی در اروپا خواهد بود. دوما با توجه به نیاز اروپا به جایگزین کردن مواد اولیه هستهای برای نیروگاههای هستهای که بخشی از آن در روسیه تأمین میشد، اکنون ایران میتواند مواد هستهای غنیشده را به قیمت مناسب بهجای تحویل به روسیه در اختیار اروپا قرار دهد. سوم اینکه با دیپلماسی و سیاست نه شرقی و غربی ایران، از یوغ و بازیهای رقابت روسیه با آمریکا و غرب و روسیهای که متحد مطمئنی نیست خودش را آزاد و راه را برای سرمایهگذاری غرب در منابع انرژی و سایر جنبههای اقتصادی بازخواهد کرد.
درنهایت ایران با اتخاذ سیاست خارجی مستقل و بیطرفانه در رابطه با تنشهای بینالمللی بین قدرتهای بزرگ، در هر جنگ احتمالی فراگیر بین شرق و غرب (روسیه و چین از یکطرف و آمریکا و غرب از طرف دیگر) که خواه ناخواسته اهداف جنگیشان قطع شاهرگ انرژی موردنیاز طرفین در منطقه خلیجفارس خواهد بود، از تکرار وقایع اسفبار جنگ جهانی دوم و درگیر شدن ایران احتراز خواهد شد.