بهروز بیگ امیری
دکتری جغرافیای سیاسی
کشور طی چند سال گذشته در زمینه دیپلماسی و سیاست خارجی مشکلات زیادی داشته و دارد. تصمیماتی که برای حوزه دیپلماسی گرفته‌شده درروند زندگی مردم مؤثر بوده است. مردم می‌پرسند چرا دستگاه دیپلماسی برای برداشتن تحریم‌ها کاری انجام نمی‌دهد؟ اما آنچه در عرصه بین‌المللی دیده می‌شود این است که چند کشور ازجمله چین و روسیه از تحریم ایران که کشور را درگیر کرده سود می‌برند. روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در دنیا است و در همسایگی اروپا قرار دارد و از تحریم ایران بیش‌ترین نفع را می‌برد. روسیه همواره ایرانی را می‌خواسته که قدرتمند نباشد چه درزمانی که ایران در مرز شوروی سابق بود و چه امروز که همسایگان شمالی ما کشورهایی تابع سیاست خارجی روسیه هستند. روسیه، ایران را در حدی متوسط می‌خواهد، زیرا ایران بدون تحریم‌ها می‌تواند با صادرات گاز به اروپا نیاز این قاره به گاز را تأمین کند و این موضوع به نفع روس‌ها نیست. چنانچه تحریم‌ها برداشته شوند روسیه در برابر اروپای پیشرفته چیزی برای ارائه و صادرات ندارد.
بحث دیگر موضوع چین است که امروز بازارهای ایران را قبضه کرده است. البته در مقابل مبادلاتی که چین و آمریکا دارند بازار ایران برای چینی‌ها ناچیز به نظر می‌رسد، اما نفع چین نیز در ادامه یافتن تحریم‌ها علیه ایران است. چون در این شرایط ایران نفت ارزان به چین می‌فروشد و نفت را با کالای چینی تهاتر می‌کند که به نفع چین است.
از سوی دیگر همسایگان کشور نیز در کنار مرزهای خود ایران ضعیف می‌خواهند. چون در کنار ایران قدرتمند امارات با آن همه محدودیت‌های طبیعی و جمعیت پایین خود و قدرت اندک نظامی، دیگر نمی‌تواند قطب اقتصادی و گردشگری منطقه باشد. این در حالی است که موقعیت استراتژیک ایران و منابع فراوان کشور ظرفیت بزرگی برای توسعه کشور ایجاد کرده که در صورت رفع تحریم‌ها عملاً کشورهای کوچک خلیج‌فارس در مقابل ایران عددی به شمار نخواهند آمد و در نقطه‌ضعف قرار می‌گیرند. در این شرایط علیرغم اینکه کشورهای همسایه ایران همواره از درگیری در منطقه هراسانند، اما استمرار چنین وضعیتی را به نفع خود می‌بینند. نفت به عنوان کالایی ارزشمند همچنان تا سال‌ها در دنیا مشتری دارد و این کشورها نفت خود را می‌فروشند؛ سرمایه‌گذاری می‌کنند و برای کشور خود پیشرفت‌های بزرگی کسب کرده‌اند. به‌طور مثال عربستان با محدودیت‌های طبیعی خود از طریق فروش نفت به شرایط عادی و مطلوب رسیده است. کشور کوچک قطر به جایی رسیده که می‌تواند میزبان جام جهانی 2022 باشد. ارزش پول عمان بالا رفته است. حتی عراق که درگیر جنگ‌های بسیاری بود در شرایطی نرمال روزانه سه تا چهار میلیون بشکه نفت می‌فروشد و محل تجمع سرمایه‌گذاران دنیا شده است. به عقیده نویسنده کشورهای منطقه از تحریم‌های ایران سود می‌برند.
در داخل نیز عده‌ای زیر سایه تحریم‌ها به ثروت رسیده‌اند. این افراد با عنوان کاسبان تحریم شناخته می‌شوند و استمرار این شرایط این افراد را به سود بیشتر می‌رساند. در شرایطی که قسمت عمده‌ای از مردم درگذران زندگی عادی درمانده‌اند و برای دستیابی به حداقل‌های یک زندگی آبرومند درمانده‌اند، کسانی به ساختن برج‌های لوکس و تفریحات مجلل مشغول هستند. اختلاف طبقاتی محصول تحریم، سو مدیریت، عدم پذیرش اف ای تی اف و ... است که عده‌ای از آن سود می‌برند. این جریان با فضاسازی بر
دستگاه دیپلماسی فشار وارد می‌کند. مذاکره یعنی چانه‌زنی، بده و بستان یعنی امتیاز بدهیم و امتیاز بگیریم.
تورم بیش از 40 درصدی حاصل این شرایط است. تورم 50 درصدی یعنی دولت از هر صد تومان پول شما 50 تومان را می‌برد و این تورم مانند مالیات پنهان است که به غیر از مبالغی است که به شکل رسمی دولت مالیات می‌گیرد. این در حالی است که تورم امارات امروز منفی یک و تورم عراق یک درصد است. متأسفانه مشکلات مردم ما روزبه‌روز بیشتر می‌شود و خانواده‌ها هرروز فقیرتر از قبل می‌شوند. ویتنام و آمریکا زمانی باهم درگیر بودند و آن همه کشته دادند ولی امروز ویتنام دارای رشد اقتصادی است و سالانه 60 تا 70 میلیارد دلار کالا صادر می‌کند. شرایط امروز می‌طلبد که سیاست تنش‌زدایی را در روابط خارجی به جای سیاست تهاجمی انتخاب کنیم. دیپلماسی باید به‌گونه‌ای باشد که برای کشور و مردم سود داشته باشد.