سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آخرین بخش از گفتوگوهای تجربه نگاری به تشریح چالشهای موجود در حوزه فرهنگ و هنر در چهار سال گذشته پرداخته است. به گزارش ایلنا، وی در این زمینه میگوید: هر کاری که شروع میشود برحسب مقدورات خود پیش میرود و بهطور طبیعی موانعی دارد که گاهی مانع تحقق و گاهی مانع سرعت آن میشود. در ۴ سال گذشته نیز ما با چالشهای فرابخشی در حوزه فرهنگ و هنر کشور روبهرو بودیم.
چالش اول: کرونا
صالحی افزود: شیوع کرونا اولین چالش در این عرصه بود. از اسفند سال ۹۸ تاکنون با این چالش مواجه هستیم و این اتفاق کل فضای جهانی را تحت تأثیر خود قرار داده است. بهعنوانمثال در کشور آمریکا در ۱۰ ماه یعنی از ابتدای آوریل تا پایان ژانویه برآورد خسارتهای حوزه صنایع فرهنگی خلاق آمریکا ۱۵۰ میلیارد دلار است و ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار شغل هم در این ساحت ازدسترفته است. همچنین در ایران برآورد خسارتهای عرصه فرهنگ هنر و رسانه تا پایان فروردین ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است که این رقم تا پایان خرداد به بالای 9 هزار میلیارد هم میرسد. بهعنوانمثال فروش سینما در سال ۹۷، ۲۵۰ میلیارد تومان، در سال ۹۸، ۳۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۹، ۹ میلیارد تومان بوده است؛ بنابراین کرونا چشمانداز توسعه در عرصه فرهنگ، هنر و اقتصاد آن را کاهش داده است. البته در فضای کرونا کارها و اقداماتی صورت گرفت که تا حدی خسارتها جبران شود که از آن جمله میتوان به حوزه تسهیلات بلاعوض اشاره کرد. ازجمله این تسهیلات بلاعوض میتوان به پرداخت ۲۴۰ میلیارد تومان در دو نوبت به اصحاب فرهنگ و هنر که عضو صندوق اعتباری هنر هستند اشاره کرد.
چالش دوم: تورم و رکود اقتصادی شدید
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شرایط تورمی، رکود اقتصادی شدید و رشد منفی و تغییر نرخ ارز را چالش دوم و تأثیرگذار بر فضای فرهنگ و هنر میداند و میافزاید: در این دوره تقریباً از اواخر سال ۹۶ و از آغاز سال ۹۷ این چالش بر فضای فرهنگ و هنر کشور تأثیرگذار بوده است. کوچک شدن پروژهها، گروهها و اجراها ازجمله این تأثیرات است. بهعنوانمثال بسیاری از اسپانسرهای اقتصادی که در دورههای قبل برای حمایت از حوزه فرهنگ و هنر حضور داشتند، به دلیل شرایط شیوع کرونا این تمایل را ازدستداده بودند. بالا رفتن قیمت تولید و بالا رفتن پروژههای پرهزینهتر و فاخرتر ازجمله این تأثیرات است. به عبارتی تورم، رکود اقتصادی و تغییر نرخ ارز در حوزه مصرف ازیکطرف موجب کاهش سفارشهای تولید شده و از طرفی کاهش سبد تقاضا در حوزه فرهنگ و هنر را به دنبال داشته است. طبقه متوسط جامعه بیشتر با حوزه فرهنگ و هنر در ارتباط است و کوچکتر شدن طبقه متوسط اجتماعی عملاً بازار تقاضاهای کارهای فرهنگی را کاهش داده است؛ بنابراین این موضوع منتهی شد که خیلی از فعالیتها کم و خیلی از منابع انسانی تعدیل شود.
چالش سوم: افول سرمایه و امید اجتماعی
وی به چالش سوم در حوزه فرهنگ و هنر کشور اشاره میکند و میگوید: روند افول سرمایه و امید اجتماعی سومین چالش در این حوزه است. حوزه فرهنگ و هنر هم در تولید و هم در مصرف به امید اجتماعی نیاز دارد.
چالش چهارم: تأثیر مجاری غیررسمی نسبت به مجاری رسمی
صالحی ادامه میدهد: تأثیر مجاری رسمی نسبت به مجاری غیررسمی از دیگر چالشها بود. هرچه در دهههای اخیر جلوتر میآییم سهم مجاری غیررسمی بالاتر میرود. دو نوع مجاری غیررسمی داریم که شامل ماهواره و اینترنت میشود. این دو مجرا سهم قابلتوجهی از مجراهای مصرف در حوزههای فرهنگی و هنری کشور را ایجاد کرده است. بهعنوانمثال میانگین مصرف ماهواره در کشور ۲۲ درصد است و آنهایی که ماهواره دارند روزانه دو ساعت و نیم از این مجرا استفاده میکنند؛ بنابراین دو مجرای غیررسمی بازار قابلتوجهی برای مصرف حوزههای مختلف ازجمله موسیقی و فیلم ایجاد کرده است. این میدان بازار قابلتوجهی برای بحثهای مقاومت و ایجاد مشکل برای بهبود کسبوکارهای فرهنگی فراهم کرده و میکند. مجرای غیررسمی مصرفی را ایجاد میکند که کاربر با تنوع و همچنین قدرت انتخاب وسیع مواجه است و این مصرف به صورتی رایگان است و اینها برای حوزه مصرف محصولات فرهنگی کشور خیلی سنگین است؛ زیرا کاربر با بازاری رایگان و با انتخاب حداکثری و مجموعهای از انتخابها مواجه است؛ درحالیکه در مجرای رسمی هم باید هزینه کند و هم اینکه قدرت انتخاب وسیعی ندارد و با دامنهای از مقررات حاکم بر آن مواجه است و این هم یکی از چالشهای عمده این حوزه محسوب میشد.
چالش پنج: مقاومتهای سازمانی در برابر تغییر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم مقاومتهای سازمانی را دیگر چالش این دوره در حوزه فرهنگ و هنر برمیشمارد و میگوید: برخی از حوزهها همراهیهای جامع و کاملی در این حوزه نداشتند و وقتی مدیران و کارکنان با برخی تغییرها مواجه میشوند، مقاومتهایی از خود نشان میدهند. همچنین وقتی روش و برنامه میخواست فضایی را فراهم کند که نظارت مدیران عالی را راحتتر فراهم کند و یا نظارتهای همگانی را در پیش داشته باشد با مقاومتهایی مواجه میشد؛ بنابراین دو عنصر مقاومت در مقابل تغییر و مقاومت در مقابل نظارت در فضای سازمانی بهعنوان چالش دیگر بود.