متأسفانه ایران به تصمیمگیریهای پرهزینه معروف است و معمولاً پسازاین که هزینههای بسیاری به ملت تحمیل شد آن زمان تصمیمات اتخاذ میشود، FATF یکی از همین مصادیق است. بانکهای جهان تحت مقرراتی عمل میکنند که در FATF شکل میگیرد، این مقررات علیه پول شویی است. این لوایح مانع از این میشوند که پول کثیف وارد چرخه مالی و پولی در دنیا شود.واقعیتی که وجود دارد این است که FATF یک نهاد بینالمللی است (در مجموع نهاد عبارت است از قوانین، مقررات و ساختارها است). نهادهای بینالمللی، تبعی از تبعات قدرت در دنیای امروز هستند از زمانی که مثلث عربستان، آمریکا و اسرائیل در FATF به هم رسیدند عملاً فضای منفی علیه ایران شکل گرفت. زمانی که بنده به نمایندگی از کمیسیون امنیت در مجمع حضور داشتم در آن زمان، فضای مجمع، فضای رأی نیاوردن پالرمو یعنی کنوانسیون مقابله با تأمین مالی جرائم سازمانیافته بود که حتی هنوز سی اف تی نیز مطرح نشده بود که بحثها و چالشها بر سر سی اف تی، بسیار بیشتر از پالرمو بود.در آن زمان، اقلیت ۹ نفرهای در مجمع، چون میدانستند پالرمو رأی نمیآورد عملاً سعی میکردند رأیگیری صورت نگیرد و اغلب به درخواست این ۹ نفر مطرح میشد پالرمو به رأی گذاشته نمیشد.
لیست سیاه و لیست خاکستری
تداوم این بحث در مجمع خوب بود چراکه موجب شد ایران از لیست خاکستری خارج نشود و وارد لیست سیاه نشود. زمانی که چند نفر از اعضای مجمع باافتخار مصاحبه کردند و گفتند کنوانسیونهای مرتبط با FATF از دستور کار خارجشده است و آن را جزو افتخارات خود تلقی کردند از آن زمان ایران بلافاصله وارد لیست سیاه FATF شد. ازاینرو به دنبال این قضیه، هزینههای تحریمی ایران مضاعف و دوچندان شد چراکه به هر حال ایران تحریم شده بود.
نپیوستن به FATF افتخار برای برخی
در شرایطی که ایران در لیست سیاه قرار داشت تعدادی از بانکها که با حکم حکومتی مقامات سیاسیشان و به دلیل روابط خاصی با ایران کار میکردند بهانه دستشان افتاد که یا رابطه با ایران را قطع کنند یا هزینه این رابطه را افزایش دهند؛ بنابراین هیچ کشوری بهاندازه ایران، هزینه مضاعفی برای مبادلات بانکی مانند change، انتقال و غیره پرداخت نمیکند. متأسفانه در هیچ کشوری بهاندازه ایران، مسئولانی که عامل این کار هستند نهتنها پاسخی به این ضرر و زیانی که به ملت وارد کردهاند نمیدهند بلکه باافتخار، آن را جزو افتخارات خود میدانند که ایران را در لیست سیاه قرار بدهند.
پوپولیسم آفت تصمیمگیری
سخن بنده به معنای به رسمیت شناختن لیست سیاه نیست بلکه براین باورم در بحث FATF میشد بهتر عمل کرد. زمانی که بنده ریاست کمیسیون را بر عهده داشتم همه نمایندگان طرفهای موجود در نهادهای تصمیم گیر اعم از مجلس، دولت و مجمع تشخیص را دعوت کردم و در آنجا به صورت اجماعی یک سری، حق شرطها را تعیین کردیم که به واسطه این حق شرطها، آسیبی متوجه منافع ملی نمیشد. اما شاهدیم زمانی که این در مجلس رأی آورد همان افرادی که در جلسه اعتماد شرکت کرده بودند و رأی اجماعی داده بودند تلاش کردند مردم را تحریک کنند. وقتی هم که بنده رفتارشان را نقد میکردم میگفتند که ما در بیرون از مجلس یک سری وظایفی داریم. به بیانی دیگر باید گفت که پوپولیسم، آفت تصمیمگیری در ایران است، یعنی پوپولیستی کردن تصمیمات مربوط به کنوانسیونهای مرتبط با FATF به منافع ملی آسیب وارد کرد.
نپیوستن ایران به FATF هزینه
را در زمان کرونا دو برابر کرد
پسازاینکه ایران در لیست سیاه قرار گرفت و هزینههای تحریم مضاعف شد و حتی در حوزه بهداشت و درمان، در اوج کرونا، کشور با مشکل مواجه شد، در حال حاضر با نامه رئیسجمهور و دستور مقام معظم رهبری قرار بر این شد که لوایح FATF مجدداً در دستور کار مجمع قرار بگیرد اما در دستور کار قرار گرفتن مجدد به معنای رأی آوردن آن نیست چراکه شاهدیم افرادی از اعضای مجلس موضعگیری منفی کردهاند. من بر این باورم که فضا، بدتر از سال گذشته است، آن زمان سهنفری که به نمایندگی از مجلس دهم در مجمع حاضر میشدند از FATF دفاع میکردند اما در حال حاضر بهطور طبیعی، کسانی که از مجلس یازدهم به مجمع میروند احتمالاً با FATF مخالفت خواهند کرد ازاینرو اگر موضوع رأیگیری باشد یقیناً کنوانسیونهای مرتبط با FATF در مجمع رأی نمیآورند مگر اینکه یک اراده سیاسی بر اساس مصلحت شکل بگیرد که طبق این اراده سیاسی، امکان رأی آوری سی اف تی و پالرمو شکل بگیرد.
رأی بر اساس مصلحت
توپ در زمین مجمع است ازاینرو بر این باورم که وظیفه مجمع، مصلحتاندیشی است. مجمع در قبال کنوانسیونهای مرتبط با FATF مصلحت را نادیده گرفت. وقتیکه کار یک کنوانسیونی به مجمع تشخیص کشید معنایش این است که حتی در آنجا هم نمایندگان مجلس باید بر اساس مصلحت رأی بدهند، اما مصلحتها فدا شد دلیل آن آفتی تحت عنوان پوپولیسم است که منافع ملی درنتیجه فدا میشود در صورتی که با حق شرطهای قوی میتوان این موانع را برداشت. در شرایط کنونی که دنیا به دیپلماسی چراغ سبز نشان میدهد بر این باورم که این امکان در کشور شکل بگیرد به ویژه اینکه ما حق شرطی را گنجاندیم کسانی که مدعی بودند گفتند کنوانسیونهای مرتبط با FATF به ویژه سی اف تی شرط پذیر نیست. ما حق شرطی گذاشتیم که معنای آن این بود اگر طبق بند ۶، ایران نتواند شرط بگذارد دولت اجازه ندهد.
مخالفان FATF دغدغه مالی ندارند
دلیل اصلی این است که در کشور ما معمولاً تصمیمگیریها پرهزینه است و پسازاین که به ملت، هزینههایی تحمیل شد تصمیماتی اتخاذ میشود این هزینهها تحمیلشده و کسی هم تاوان این هزینهها به ملت را بر عهده نمیگیرد حتی افراد مقصر باافتخار این موضوع را مطرح میکنند درحالیکه این افراد دغدغه مالی ندارند واقعیتی که وجود دارد.