ستاره صبح، مریم اسدی برون: امیر سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل در نامههای رسمی جداگانه به «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل متحد و «مایکل عمران کانو» رئیس دورهای شورای امنیت، نظر دولت درباره سخنان رئیس جمهور آمریکا مبنی بر نقش مستقیم این کشور در تجاوزات اخیر اسرائیل علیه ایران را ابلاغ کرد. وی همچنین خواستار پاسخگویی آمریکا و مقامات آن در این خصوص و مطالبه جبران خسارات از جمله پرداخت غرامت طبق موازین حقوق بین الملل در قبال جان باختگان، مجروحان و کلیه خسارات و زیانهای وارده شد. ستاره صبح در گفت و گو با آلبرت بغزیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه از منظر اقتصاد سیاسی به بررسی این اقدام پرداخته که در ادامه میخوانید:
آلبرت بغزیان در رابطه با اقدام دیپلماتیک اخیر دولت گفت: اقدامات دیپلماتیک ایران در دولت چهاردهم قابل تقدیر است. تیم وزارت امور خارجه از جمله پرکارترین بخشهای دولت بودند. اگرچه در این دولت تنش سیاسی به اوج رسید و شاهد جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل بودیم اما وزیر امور خارجه به شکلی مستمر در تلاش بود تا بحرانها را از طریق گفت و گو و مذاکره حل کند.
بغزیان در این رابطه افزود: اقدام نماینده ایران در سازمان ملل واکنش به جا و به موقع بود. برای بسیاری این سؤال پیش آمده بود که چرا با وجود شروع حملات توسط اسرائیل و تحمیل خسارات مالی و جانی که به دنبال داشت، دولت از مجامع بین المللی برای محکومیت اسرائیل رأی نمیگیرد یا غرامت درخواست نمیشود؟!
این مدرس اقتصاد سیاسی با اشاره مسیر سخت محکوم کردن اسرائیل و مطالبه غرامت از آمریکا و اسرائیل اظهار داشت: اگر چه مشخص است که طرف مقابل پرداخت غرامت را نمیپذیرد و حتی در صورت محکوم شدن اسرائیل به پرداخت غرامت، این روند زمان بر و پیچیده است. اما اعاده حقوق ملت ایران در سازمان ملل یک ضرورت بود. طرف مقابل ما آمریکا و اسرائیل هستند که رعایت حقوق دیگر ملتها انتظاری بزرگی از آنان است. همین گرفتن غرامت را سخت و یا حتی غیر ممکن میکند.
وی با اشاره به مشکلات کشور بعد از جنگ گفت: اقتصاد ایران بعد از جنگ تحمیلی ۸ ساله هنوز نتوانسته تعادل میان سیاست رفاهی، ترمیم زیر ساختها، جذب سرمایه، کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی ایجاد کند. در چنین شرایطی هر تنش و درگیری نظامی و سیاسی که بار بیشتری بر دوش کشور بگذارد برای اقتصاد خطرناک است چون فضای اقصادی را در وضعیت شکنندهای قرار میدهد.
بغزیان گفت: این نزاع کوتاه مدت، ولی پر تنش تبعات سنگینی برای اقتصاد ایران داشت به دلیل کاهش درآمدهای دولت ناشی از جنگ ۱۲ روزه کسری بودجه را تشدید کرد. اعتماد به بانکها در این مدت کاهش پیدا کرد و مردم سرمایههای خود را به بازارهای دیگری بردند.
وی در این رابطه تسریع کرد: شبکه بانکی سالها است که دچار مشکلات ساختاری مزمن است. جنگ این بحرانها را عمیقتر میکند. ناترازی گسترده بین منابع و مصارف بانکها، بدهیهای دولت به شبکه بانکی و ضعف مدیریتی به اعتبار بانکها آسیب زده اما جنگ از عوامل تشدید کننده این بحرانها هستند.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: در جنگ، اعتماد به بانکها کاهش پیدا کرد و مردم سرمایههای خود را به بازارهای دیگر بردند و داراییهایی چون سکه و ارز خریدند. این اقدام به اقتصاد مولد صدمه می زند.
بغزیان با اشاره به رفتار سرمایه در بحرانهای نظامی گفت: اغلب سرمایه گذاران داخلی و خارجی وقتی با افزایش ریسکها و نامشخص بودن آینده روبرو میشوند، ترجیح میدهند منابع خود را به پروژههایی با امنیت بالاتر منتقل کنند یا به طور کلی از بازار خارج شوند. کسب و کارهای بسیاری از فضای جنگ زیان دیدند. البته این موارد به طور مستقیم در طرح غرامت قابل بحث نیست اما از آسیبهای جدی جنگ بر اقتصاد به شمار میروند. وی گفت: غرامت شامل موارد آسیب جانی، مالی و تخریبهای جنگ است. تاسیسات نظامی و بخشی از شبکه حمل و نقل و انرژی کشور در معرض آسیب قرار گرفت. و هزینههای بازسازی زیرساختها پس از جنگ مطرح است. این موارد یکی از موانع اصلی رشد اقتصادی است. این مساله در اقتصاد ایران بعد از جنگ به خوبی مشهود است و بار مالی آن بر بودجه دولتی و بخش خصوصی احساس میشود. آلبرت بغزیان در پایان گفت و گو متذکر شد: بستههای حمایتی و بازسازی که بتوانند زیربنای رشد اقتصادی جدیدی را فراهم کنند بخشی از این خسارتها را جبران خواهد کرد ولی اغلب این طرحها خود به بروز مشکلات جدیدی نظیر افزایش تورم، تشدید نابرابری و وابستگی بیشتر به منابع محدود دولت منتهی میشود. پیگیری دیپلماتیک موضوع غرامت برای دولت ایران ضرورت دارد.