زوجدرمانی با ادغام سه نظریه سیستمی، انسانگرا و دلبستگی به بهبود رابطه افراد کمک میکند . «مینوچین» روانشناس سیستمی با در نظر گرفتن سیستم درون خانواده مانند تحت تأثیر قرار دادن اعضا و تعاملات آنها با یکدیگر عملکرد خانواده را موردبررسی قرار میدهند. او دریافت خانوادهها در دودسته قرار میگیرند: 1-بعضی خانوادهها مرزبندیهای محکم دارند که قابلتغییر برای اعضای خانواده نیست در چنین فضایی فردیت شخص پررنگ شده و هر یک از افراد خانواده دچار استقلال افراطی شدهاند. 2 -دسته دیگر افراد خانواده مانند گره به هم تنیده شدهاند و یکدیگر را تحت تأثیر قرار میدهند، معمولاً بعضی از فرزندان در چنین خانوادههایی حاضر به ازدواج نمیشوند و باوجود سن بالا همچنان در وضعیت تجرد باقی میمانند .
راهکار
مینو چین برای رفع عیوب هر یک از دودسته خانواده مطرح شده با تأکید بر پیدا کردن الگوهای رفتاری اشتباه از سوی اعضای خانواده به اصلاح سیستمی اعضای خانوار پرداخته است .
تغییر
راجرز روانشناس انسانگرا با توانمندی انسان در ایجاد تغییر بر این باور بود که زوج خود توانایی ایجاد تغییر رادارند فقط باید به این شناخت دست یابند که احساساتشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و تصمیم بگیرند اصلاحات جدیدی را برای یکدیگر عملی کنند. این اصلاح بیان احساسات با به دست آوردن الگوی رفتاری زوج در حین تعاملات با یکدیگر امکانپذیر است .
سؤالات کلیدی
پاسخ به دو سال توسط زوج میتواند به گفتوگویی هدفمند در جهت افزایش تعامل مثبت آنها برای پیدا کردن الگوی تعاملی نقش مهمی داشته باشد :
-سلسلهمراتب قدرت در خانواده شما چگونه است؟
-در خانواده شما موقع نیاز به مراقبت چگونه از یکدیگر مراقبت میکنید؟
آیا زمانی که نیاز دارید منبع دلبستگیتان کنارتان باشد در دسترس شما هست؟ اولین چیزی که رابطه زوج را محکم میکند، اتحاد آن دو برای به دست آوردن ارتباطی محکم و خللناپذیر است . رسیدن به این نکته مهم با تلاش هردوی آنها امکانپذیر است .
پذیرش
زن و مرد هرکدام بادنیایی از خاطرات آسیبزننده حلنشده از خانواده اصلی وارد رابطه زوجین میشوند و هرکدام از طرف مقابل انتظاراتی در ذهن خود میپرورانند. مانند شاهزادهای سوار بر اسب سپید یا دختری ثروتمند که عاشقانه معشوق را میستاید! این مثالها نمونههایی از فرهنگهایی است که رؤیاپردازی افراد را در هنگام ازدواج نقش میزند. بسیاری افراد فراموش میکنند که برای داشتن زندگی آرام و رابطه سالم بهتر است طرف مقابل را با تمام خاطرات تلخ و شیرین گذشته بپذیرند و برای داشتن رابطه ایمن بهجای تحقیر، توهین، سرزنش و کنترل طرف مقابل به تجربیات گذشته او مفهومی دیگر بدهند .
نگاه یکپارچه
یکپارچگی در احساس، فکر و رفتار شخصیت واحد را میسازد. آنچه پذیرش را برای افراد محقق میسازد نگاه یکپارچه به این سه مؤلفه است. برای مثال احساس بیکفایتی باعث میشود، فرد فکر کند برای رابطه کافی نیست درنتیجه رفتار خشمگین را آشکار میکند.
الگوهای ارتباطی
معناومفهوم برای درک الگوهای ارتباطی ایمن و ناایمن در اینجا شکل میگیرد. در الگوی ارتباطی ایمن زوج احساس بیکفایتی طرف مقابل را میبیند و خشم او را درک میکند و بهجای برداشتهایی از قبیل «کنترل ، قدرتنمایی، تحقیر و… » فقط خشم او را میبیند و میفهمد. بدین ترتیب امنیت در رابطه به وجود آمده و فرد خشمگین متوجه آن میشود . فرد متوجهمی شوکه خشمش دیده و شنیدهشده و همین موضوع او را آرام میکند. خاموش کردن خشم در لحظه ابراز آن منجر به رفتارهایی همچون سردی رابطه، نفرت، کینه و… میشود . البته که ابراز خشم در رابطه زوج تا جایی دیده میشود که درگیری فیزیکی نباشد . عوامل ذکرشده در اتاق درمان که با خاموشی خشم دامنگیر رابطه میشود عبارتاند از:
-ترس از به زبان آوردن نیازها
-احساس بیاهمیتی و بیارزشی برای طرف مقابل
-احساس تنهایی و محبوب بودن در رابطه
-نبودن در زمان و مکان موردنیاز برای زوج
-عدم پذیرش بعد از ابراز خشم توسط طرف مقابل
موارد مطرح شده بدین معنا نیست که خشم آسیبرسان عادی جلوه داده شود از طرف دیگر هم اینگونه نباشد که صرف ترس از عواقب مطرح شده فرد از ابراز خشم خود به خاموشی این احساس رو آورد .
در این صورت، خشم ابراز نشده بهصورت مختلف بروز میکند که نتیجه آن دور شدن زن و مرد در رابطه میشود .
رسیدن به دیدگاهی یکپارچه نگر به بیان احساسات، ساختن افکار و ابراز رفتار میتواند توسط افراد ارتباط ایمن را شکل دهد .
کدام دسته از زوجها در جلسات درمانی نمیتواند حضور پیدا کنند؟
-اعتیاد
-خیانت
-ابتلا به اختلالات شدید روانی
این سه دسته افراد بعد از گرفتن درمان دارویی (با تشخیص روانپزشک ماهر) و تکمیل درمانهای روانشناختی میتوانند در جلسات زوجدرمانی شرکت کنند.