به قلم سردبیر
جنگ تعرفه‌ها میان دو غول اقتصادی جهان، ایالات متحده آمریکا و چین، ایران را در موقعیتی پیچیده و چندوجهی قرار می‌دهد. این جنگ که از سال‌ها پیش با هدف کاهش وابستگی آمریکا به کالاهای چینی و محدود کردن نفوذ اقتصادی چین آغاز شد، پیامد جهانی داشته و کشورهایی چون ایران که درگیر تحریم‌های شدید بین‌المللی هستند از تأثیر آن مصون نمانده‌اند.
تأثیر بر موقعیت ایران
تشدید جنگ تعرفه‌ای، جریان تجارت جهانی را دچار تغییر اساسی می‌کند. افزایش تعرفه‌ها میان چین و آمریکا موجب کاهش حجم تجارت بین‌المللی و افزایش هزینه مبادلات می‌شود. برای ایران، که بخش مهمی از اقتصادش به صادرات نفت، پتروشیمی و کالاهای غیرنفتی به کشورهای آسیایی وابسته است، این تحولات دو اثر اصلی دارد:
از یک سو، کاهش رشد اقتصادی چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری نفت و مواد خام ایران می‌تواند تقاضای چین برای انرژی و کالاهای ایرانی را کاهش دهد. از سوی دیگر، ایران ممکن است بتواند از فرصت‌های جدید ناشی از بازآرایی زنجیره تأمین جهانی استفاده کند. به‌ویژه اگر تنش میان آمریکا و چین باعث شود پکن به‌دنبال گسترش همکاری با کشورهای غیرغربی مانند ایران باشد، روابط اقتصادی و سرمایه‌گذاری بین دو کشور می‌تواند تقویت شود.
فرصت‌ها و تهدیدها برای ایران
در کوتاه‌مدت، افزایش تنش‌های تجاری میان چین و آمریکا به افزایش قیمت برخی کالاهای اساسی و مواد اولیه در بازار جهانی منجر می‌شود. این امر برای ایران که به واردات بسیاری از کالاها از چین وابسته است، می‌تواند افزایش هزینه‌های تولید و فشار بیشتر بر نرخ تورم داخلی را در پی داشته باشد.
اما در بلندمدت، اگر چین تصمیم بگیرد نفوذ اقتصادی خود در منطقه خاورمیانه را گسترش دهد، ایران می‌تواند با استفاده از موقعیت ژئواستراتژیک خود در طرح‌هایی مانند ابتکار کمربند و جاده، نقش ترانزیتی و اقتصادی مهم‌تری ایفا کند. البته این فرصت‌ها تنها زمانی تحقق می‌یابد که ایران بتواند روابط بانکی و سرمایه‌گذاری خود را از محدودیت‌های تحریم‌ها رها کند.
اثر بر زندگی ایرانی
جنگ تعرفه‌ای به‌طور غیرمستقیم معیشت مردم ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افزایش بهای کالاهای وارداتی از چین، از لوازم الکترونیکی گرفته تا مواد اولیه صنعتی، باعث رشد قیمت‌ها در بازار داخلی می‌شود. در عین حال، کاهش رشد اقتصادی جهانی می‌تواند بر قیمت نفت تأثیر منفی بگذارد و درآمدهای ارزی ایران را کاهش دهد؛ امری که به کاهش ارزش ریال و افزایش تورم منجر می‌شود.
به‌عبارت دیگر، مردم ایران ممکن است فشار مضاعفی از دو جهت احساس کنند: افزایش قیمت کالاهای مصرفی و کاهش قدرت خرید ناشی از تورم و افت ارزش پول ملی. با این حال، در صورت مدیریت هوشمندانه و توسعه روابط اقتصادی متوازن با چین و سایر کشورهای آسیایی، ایران می‌تواند از این بحران جهانی برای تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات بهره گیرد.
جنگ تعرفه‌ای میان آمریکا و چین برای ایران هم تهدید است و هم فرصت. تهدید از آن جهت که می‌تواند تجارت جهانی را مختل و فشار تورمی را افزایش دهد؛ و فرصت از آن جهت که ایران، در صورت اتخاذ سیاست‌های فعال و گسترش همکاری با چین و سایر اقتصادهای نوظهور، می‌تواند جایگاه خود را در نظم اقتصادی جدید جهانی تقویت کند.
اما تحقق این فرصت‌ها نیازمند ثبات اقتصادی، بهبود روابط بین‌المللی و برنامه‌ریزی راهبردی داخلی است عواملی که بدون آن‌ها، زندگی مردم همچنان آسیب‌پذیر باقی خواهد ماند.