دیپلمات‌های اروپایی و ایرانی روز گذشته در ژنو دیدار کردند تا مذاکرات درباره محدود کردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم از سر گرفته شود و مانع اعمال تحریم‌های سنگینی شوند که طبق توافق تاریخی ۲۰۱۵ به حالت تعلیق درآمده بود.
زمان روبه پایان
این توافق در ۱۸ اکتبر (26 مهر) منقضی می‌شود. کشور‌های اروپایی امضا‌کننده اعلام کرده‌اند که اگر پیشرفت چشمگیری در دستیابی به توافقی جدید حاصل نشود، تحریم‌ها را بازمی‌گردانند. زمان برای تصمیم‌گیری آنها رو به پایان است و ماه گذشته پیشنهاد دادند مهلت تمدید شود.
سه خواسته اروپا
نیویورک تایمز در گزارشی نوشته: اروپا سه خواسته مطرح کرده است: آغاز مذاکرات جدی درباره وضعیت ذخایر اورانیوم و برنامه هسته‌ای ایران، شفاف‌سازی درباره ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم نزدیک به سطح تسلیحاتی، و بازگرداندن دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.
توصیه به مذاکره با آمریکا
بر اساس این گزارش، بریتانیا، فرانسه و آلمان از ایران خواسته‌اند دوباره با آمریکا دیدار کند و گامی عملی برای بازسازی اعتماد بین‌المللی نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای‌اش بردارد. با وجود این، ایران تأکید دارد که برنامه‌اش غیرنظامی است، گرچه سطح غنی‌سازی آن به اندازه‌ای است که برای ساخت دست‌کم ۱۰ کلاهک هسته‌ای کفایت می‌کند.
نیویورک تایمز مدعی است با اینکه رهبر ایران واشنگتن را نقد کرده، اما به مسئولان اجازه مذاکره می‌دهد. با این حال، فرماندهان نظامی هشدار دادند که هرگونه تلاش دوباره اسرائیل یا آمریکا برای حمله به ایران با پیامد‌های سنگینی مواجه خواهد شد. همچنین مقامات ایرانی مشروعیت اروپایی‌ها برای استفاده از «مکانیسم ماشه» در توافق ۲۰۱۵ را به چالش کشیده‌اند.
این رسانه آمریکایی مدعی است که به دلیل این مواضع امید کمی برای توجیه تمدید مهلت نزد اروپایی‌ها باقی مانده است و احتمال داده که اروپا طی هفته‌های آینده مکانیسم ماشه را فعال کند، زیرا بر این باور است که ایران مفاد توافق را نقض کرده است.
آغاز فعال سازی ماشه در 9 شهریور
طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که مبنای حقوقی توافق ۲۰۱۵ را فراهم کرده است، روند بازگشت تحریم‌ها نیازمند یک دوره اطلاع‌رسانی ۳۰ روزه است. به همین دلیل، مهلت پایان اگوست تعیین شده است.
تعهد به دیپلماسی در زمان کوتاه
نیویورک تایمز می‌گوید اروپایی‌ها می‌خواهند قبل از آنکه روسیه در اکتبر ریاست شورای امنیت را بر عهده بگیرد، این روند را آغاز کنند، چرا که مسکو می‌تواند دستور جلسه را تغییر دهد یا روند‌ها را پیچیده‌تر کند و زمان را به سود ایران به پایان برساند. دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، گفت او و همتایان فرانسوی و آلمانی‌اش با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، گفت‌و‌گو کرده‌اند. او تأکید کرد: «ما متعهد به دیپلماسی هستیم، اما زمان کوتاه است. ما به ایران راه‌حل دیپلماتیک با تمدید تعلیق تحریم‌ها پیشنهاد داده‌ایم. بدون یک توافق قابل‌راستی‌آزمایی و پایدار، این روند به پایان خواهد رسید.»
تاثیر بازگشت تحریم ها بر اقتصاد
نیویورک تایمز نوشته: بازگشت تحریم‌های سازمان ملل می‌تواند اقتصاد ایران را بیش از پیش تخریب کند. ایران، اروپا و آمریکا هرکدام در مذاکرات اهرم فشار خود را دارند. موضوع اصلی همچنان مخالفت ایران با خواسته آمریکا مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی است. هرچند تأسیسات هسته‌ای ایران آسیب دیده، اما توان علمی و فنی آن با بمباران از بین نرفته است.
دشواری تمدید
نیویورک تایمز می گوید: اگر مذاکرات برای تمدید مهلت ناکام بماند، هرگونه محدودیت سازمان ملل می‌تواند برای دهه‌ها از بین برود، زیرا دستیابی به اجماع در شورای امنیت ــ با وجود حق وتوی روسیه و چین ــ دشوار است. حتی یک تمدید کوتاه هم نیازمند موافقت همه اعضای شورای امنیت، از جمله آمریکا، خواهد بود؛ موضوعی که با توجه به بی‌اعتمادی عمیق دولت ترامپ به ایران چندان آسان نیست.
الی گرانمایه، کارشناس ایران در «شورای روابط خارجی اروپا»، پیشنهاد یک تمدید یک‌ساله را داده و گفته این اقدام می‌تواند «زمان تنفس برای گفت‌و‌گو با واشنگتن» و نیز فرصتی برای آژانس باشد تا وضعیت برنامه هسته‌ای ایران و ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش را ارزیابی کند.
توقف غنی سازی
آمریکا و اسرائیل بر توقف کامل غنی‌سازی ایران پافشاری می‌کنند. برخی متحدان اروپایی کمتر سخت‌گیرند، به شرطی که محدودیت‌ها شدید و نظارت‌ها سخت‌تر از گذشته باشد. اما آنها نگرانند که ترامپ با پیچیده‌تر شدن مذاکرات، علاقه خود را از دست بدهد و تصور کند حملات اخیر مشکل را حل کرده است.
خنثی سازی تحریم
مقام‌های ایرانی نیز با متحدان خود، چین ــ بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران ــ و روسیه، دیدار کرده‌اند. طبق گفته وزارت خارجه ایران، یکی از موضوعات این دیدار‌ها بررسی راه‌های جلوگیری یا کاهش پیامد‌های بازگشت تحریم‌ها بوده است. روسیه و چین همچنان اعضای توافق ۲۰۱۵ هستند، مانند اروپا، اما روسیه و چین نمی‌توانند جلوی اجرای مکانیسم ماشه توسط اروپایی‌ها را بگیرند.
منبع: رویداد 24