جنگ ۱۲ روزه با وساطت ترامپ اما در حقیقت بسبب جلوگیری از افزایش تبعات ویرانگر و جلوگیری از خسارات بیشتر و یا به بیانی دیگر توازن منفی بین دو طرف به آتش بس منجر شد. آتش بسی که نه روی کاغذ آمد و‌نه بطور رسمی تأیید شد. آتش بس یک توافق موقت است و الزاماً به صلح ختم نمی‌شود. اما عقلانیت و خردورزی اقتضاء می‌کند که طرفین در فرصت بدست آمده به بررسی خسارات مادی و انسانی غیر قابل جبران پرداخته و تلاش کنند که دیگر چیزی از دست ندهند ولذا زمینه را برای توافق بر سر دستیابی به يك صلح پايدار فراهم کنند. جنك برنده ندارد روسيه تاكنون در جنك اوكراين ١١٢ هزار نفر تلفات داشته. جنگ حتی اگر با برتری و یا پیروزی نظامی یک طرف هم پایان گیرد، خسارات متحمله آنچنان مخرب است که پیروزی را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. با این حال بنظر می‌رسد که طرفین تنها به نابودی دیگری به بهای از دست دادن جان‌های بیشمار و بخش عظیمی از ثروت‌های ملی خود می‌اندیشند. جانهاییکه دیگر به حیات باز نمی‌گردند و ثروت‌هایی که دیگر قابل باز یافت نیستند.
کاهش صادرات نفت
ما در اين جنك ١٢ روزه خسارات زياد و غيرقايل جبران مالي و آنساني را متحمل شديم. در پيشا جنك كه بسبب عدم درك واقعيات ولذا تحليل نادرست شرايط به حقيقت دست نيافتيم ناگزير با تهاجم اسراییل روبرو شديم كه طي ١٢ روز بنا بر کفته سخنگوی دولت حدود ۱۰۶۹ نفر از جمله ۲۷۶ نفر غیر نظامی مشتمل بر کودک و بزرگسال جان باختند و از منظر اقتصادي بخش عظيمي از سرمایه‌های ما نابود شد. صادرات نفت ایران تحت تأثیر قرار گرفت؛ از حدود ۱.۷ میلیون بشکه در روز به ١٠٢ هزار بشكه در روز رسید یعنی کاهش معادل ~۹۴٪ در جریان ۱۲ روز جنگ. براين اساس درآمد نفتی روزانه ایران تقریباً ١٢٠ ميليون دلار کاهش یافت، یا مجموعاً حدود ١.٤ ميليارد دلار در طی این جنگ کوتاه مدت از دست رفت.
بورس تهران بسبب تأثیر همزمان جنگ بر درآمد نفت، تشدید تحریم‌ها و افزایش بهای ارز با صف فروش گسترده و کاهش ارزش بی سابقه سهام روبرو شد و یکی از پر تنش‌ترین دوران حیات خود را تجربه کرد، در اولین روز بازگشایی پس از جنگ (شنبه ۷ تیر ۱۴۰۴)، صف فروش قابل‌توجهی شکل گرفت که در تاریخ حیات بورس بی سابقه بود بطویکه شاخص کل در پایان روز با افت حدود ۶۲۵۰۰ واحدی و خروج حدود ۳۵۰۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سرمایه روبرو شد.
افت درآمد نفتی
افت درآمدهای نفتی، ریزش شدید بورس و سقوط ارزش ریال بمفهوم افزایش قیمت دلار و تورم، همزمان با ناترازیهای آب و انرژی، و سایر کمبودها بویژه در بخش تأمین برخی از کالاهای اساسی بویژه نان و برنج، اقتصاد کشور را بیش از پیش متزلزل ساخته، صنایع تولیدی و کشاورزی ودیگر بخشهای اقتصادی را بورطه سقوط و تعدیل نیروی کار افکنده و فشار معیشتی را بر دوش طبقات آسیب پذیر که تعدادشان در حال افزایش است افزون ساخته است. موجودی خزانه حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان معادل ١٧٠ تا ٢٢٠ ميليون دلار و موجودي صندوق توسعه ملي حدود ۱۱ میلیارد دلار و دسترسی به ذخائر خارجی نیز حدود ۲۰ میلیارد دلار است. با وجود هزینه‌های جاری دولت، هزینه‌های برون مرزی، نظامی، مخارج بازسازی توان آفندي و پدافندي، جبران خسارات ناشئ از قطعي برق و آب وسایر ناترازیها که تأمین آنها خارج از توان مالی و بیانگر استیصال مالی دولت است، ارسال سیگنالهای تقابلی که آتش جنگی دیگر را شعله ور می‌سازد نه تنها در تعارض با منافع ملی است. بلکه موجودیت نظام حکمرانی را نیز بمخاطره می‌افکند.
دیپلماسی هوشمند
گرچه بسیار معقول و منطقی است که جمهوری اسلامی به تقویت توان نظامی خود بپردازد زیرا هر لحظه امکان تهاجم نظامی اسراییل وجود دارد، اماحفظ منافع ملی ایجاب می‌کند که دیپلماسی فعال و هوشمندانه مبتنی بر عقلانیت استراتژيك، و ویژگی‌هایی نظیر هدف گذاري واقع گرايانه، پشتوانه دانایی و قدرت تحليل، فن بیان و هنر گفتگو و توان چانه زني، جایگزین جنگ طلبی شود. ديپلماسي هوشمندانه بسياري از كشورها را از روياروئي با جنك باز داشته و موقعيت برد برد را براي طرفين بارمغان آورده، ديپلماسي فعال نلسون ماندلا و رييس جمهور آفريقاي جنوبي، بدون جنك به رژيم آپارتايد خاتمه داد و يا ديپلوماسي هوشمندانه انور سادات و مناخيم بگين باعث شد پس از چندين جنگ خونين با وساطت جيمي كارتر، بدون شليك گلوله‌ای صحراي سينا به مصر برگرددو اسراييل هم در قبال صلح دست به عقب نشيني تاريخي خود بزند. جاي دوري نرويم توافق برجام خود بهترين گواه بر الگوي بارز پيروزي ديپلماسي نسبت به درگیری‌های نظامي است، كه بموجب آن تحريمهاي ٦ قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل لغو شد و وضعيت اقتصادي كشور
بايد پذيرفت كه ديپلماسي هوشمندانه می‌تواند پس از جنگهاي خونين، حتي در أوج تنش‌های ايدئولوژيك و انزواي سياسي و تحريمها هم، راه حل‌هایی بمراتب با ثبات‌تر از پيروزي را نشان دهد..
جنگ فرسایشی
بنظر می‌رسد دو طرف بر طبل جنگ می‌کوبند اين بمفهوم پتانسيل شروع يك جنگ مجدد است. اما بر وقوع اين جنگ پايان كوتاهي همانند جنگ ١٢ روزه متصور نيست. قطعاً" برخلاف حمله آمريكا به عراق كه بسرعت پايان يافت با جنگي فرسايشي روبرو خواهيم بود زيرا تنها با اسراييل روبرو نيستيم جنك ما بطور غير مستقيم با آمريكاست که بر اساس داده‌های آمار فکت، از بودجه نظامي ٩١٦ ميليارد دلار بالاترين بودجه نظامي در سطح جهان برخورداراست، در حالی که بودجه نظامی جمهوری اسلامی براساس گزارش “مرکز داده‌های باز ایران» (Iran Open Data Center) با لحاظ کردن منابع نامشهود و غیررسمی مانند اعتبارات ارزی و نفتی، تقریباً ۱۷ میلیارد دلار اعلام شده که حدود ۵۰ برابر از بودجه نظامی آمریکا و ۳۷ درصد هم از بودجه نظامی ۴۶/۵ میلیارد دلاری اسراییل کمتر است.
تورم و گرانی
صرف نظر از عدم توازن در قدرت نظامی، جنگ فرسایشی توان اقتصادی و نظامی طرفین را نیز تحلیل می‌برد اما اسراییل از پشتوانه کمکهای مالی و لوجستیکی نظامی آمریکا برخور دار است و نگران فرسایش توان نظامی خود نخواهد بود، درحالیکه جمهوری اسلامی از این کمک‌ها از سوی هم پیمانان شرقی خود بی بهره است. با این اوصاف و با نگاهی ژرف به بحران‌ها و چالش‌های داخلی جمهوری اسلامی، ناتوانی دولت در ارائه خدمات عمومی و پایین آمدن آستانه تحمل اقشار از فشار تورمی و گرانی‌ها، خردمندانه است که سیاستگذار با پیش گیری دیپلماسی هوشمند صلح دوستانه، سیگنالهای تقابلی که از سوی فرماندهان نظامی و مقامات کشوری و سیاسی داده می‌شود را متوقف کند. زیرا صدای دیپلماسی تنها باید از کانال وزارت امور خارجه شنیده شود و لا غیر، سیاست خارجی مثبت نیز باید بر محور ارتقای تصویر و درک مثبت از کشور در سطح بین المللی استوار گردد. تمسک به هرنوع تهدیدات غیر مسئولانه توسط سایر مقامات و نهادها، این تصویر را مخدوش و اعتبار جهانی کشور را زائل می‌سازد. نمونه‌های تاریخی می‌توان ارائه داد که کشورهایی با درگیری چالش‌های عظیم داخلی اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی با ابتناء بر محاسبات غلط تاکتیکی، کشور متخاصم را با هدف دستیابی به انسجام داخلی و تقویت مشروعیت حکمرانی، تحریک به واکنش نظامی کرده اما شکست خورده‌اند. اسراییل با پشت گرمی از حمایت‌های همه جانبه مترصد بهانه و فرصت دیگری است تا با تهاجم دوباره به ایران راه را برای ایجاد تغییر شکل در خاورمیانه با همکاری هم پیمانانش هموار کند. با تمسک به دیپلوماسی هوشمند و پرهیز از فرو غلطیدن در دام توهم قدرت باید این تهدید را به فرصت تبدیل کرد، زیرا هنوز راه‌های دیپلماسی مسدود نیست. با گریز از عقلانیت این راه‌ها را نبندیم که در غیراینصورت بازنده مردم ایران خواهند بود.