نعمت الله ایزدی، سفیر پیشین ایران در روسیه
نگارنده هر چه در تنشهای اخیر منطقه مطالعه کرده است، نتوانسته مستنداتی از دخالت مستقیم روسیه در این درگیریها پیدا کند. هر چند تحولات اخیر منطقه و جهان به نفع روسیه تمام شده ولی بعید است با مشکلاتی که روسیه در اوکراین و در داخل کشور خود دارد بتواند در منطقه دست به اقدامی بزند و یا هزینه کند.
اما این احتمال وجود دارد که روسیه بدون به جا گذاشتن ردپایی از خود شیطنتهایی کرده و امروز از وضعیت پیش آمده راضی است. اینکه روسیه احیاناً تماسی با طرفین درگیر داشته و حمایت معنوی خود را متوجه یکی از طرفین کرده، فرضیهای محتمل است.
روسها در منطقه حضور دارند وکماکان ارتباطات خود با گروههای درگیر را حفظ کردهاند. روسیه صحنهای را که به نفعش چیده شده به هم نمیزند.
ممکن است روسها به لحاظ اطلاعاتی و مشورتی کمکهایی به گروههای درگیر داشته باشند. روسها در جنگهای منطقهای یا داخلی بسیاری نقش تنظیمگر داشتند و بعید نیست این بار هم روسیه مورد مشورت واقع شود. ولی روسیه تا اینجا در تنش خاورمیانه نقشی مستقیم نداشته، زیرا نمیخواهد بیش از این با آمریکا دچار چالش شود.
پوتین سعی میکند از دور به آتشی که در منطقه برافروخته شده بنگرد و حتی اگر خود سهمی در این آشوب داشته باشد که هنوز سندی از آن موجود نیست؛ اجازه نمیدهد آتش گسترش پیدا کند و دامان روسیه را بگیرد.
با گسترش جنگ روسها متضررمی شوند، روسیه آینده و منافع منطقه را برای خود میخواهند و این جاه طلبی به او اجازه نمیدهد منافعش را به خطر بیاندازد.
روابط ایران و روسیه در ظاهر خوب و منطقی است. هر چند اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی هر دو کشور خواستار پایدار بودن روابط هستند. در چنین شرایطی نوع رابطه روسها با حوثیهای یمن، گروههای مقاومت در عراق، سوریه و حزب الله لبنان مشخص است.
اگرچه در مجامع بینالمللی توقعات از روسیه به گونه دیگری است ولی تا اینجا روسها رهبری معنوی ایران بر جبهه مقاومت را پذیرفته و در خلاف این مسیر حرکت نکردهاند.
دو کشور در تعامل باهم و در خصوص مسائل سیاسی منطقه دائماً با یکدیگر در حال مشورت هستند. دبیر شورای عالی امنیت ایران به روسیه سفر کرد و مقامات روس به ایران میآیند. در این سطح میان دو کشور مساله ای وجود ندارد که دو کشور برای حل و فصل آن لازم به دیدار باشند به این معنی که سیاست ایران در خصوص منطقه و نیروهای مقاومت برای روسها روشن است و میزان حمایت روسیه نیز برای ایران قابل قبول است. ایران و محور مقاومت برای روسیه اهمیت دارد. در دوره یا ایران، روسیه و سوریه سه کشور متحد در برابر اتئلاف غربی بودند.
در عین حال بخش اعظم مباحثی که بین دو کشور جریان دارد، سیاسی و مربوط به منطقه است به نوعی که مدیریت اوضاع و شرایط از دستشان خارج نشود. رابطه دو طرفه است به نوعی که نه کار به جایی برسد که آمریکاییها در منطقه بیش از حد فعال شوند و یا نیروهایی مقاومت در منطقه مرتکب اعمالی نشوند و کارهایی نکنند که آثار منفی بر روسیه و ایران داشته باشد.
اگر منطقه دچار آشفتگی و درگیریهای نظامی شود جمع کردن این وضعیت راحت نیست همچنان که دیدیم درگیری در منطقه کوچکی مثل غزه هم نزدیک به چهار ماه منطقه و جهان را گرفتار کرده است. نقش روسیه و نسبتش با گروههای مقاومت بیشتر به شکل کنترل کننده اوضاع موجود است.
آمریکا تا زمانی که حوثیها تهدیدی برای تجارت جهانی ارزیابی نشده بودند با این گروه مدارا میکرد ولی امروز اقدامات این گروه شبه نظامی در دریای سرخ را تهدید میداند. از ایران خواستهاند به دلیل مسائل تجاری این اقدامات را کنترل کند. بخش اعظم تجارت چین، کشورهای منطقه و بسیاری از کشورهای جهان از این مسیر است.
در این مورد نیز روسها بیشتر نگاهی سیاسی به منطقه دارند، اما چینیها اقتصادی و تجاری نگاه میکنند. از این نظر آرام بودن منطقه برای چین اهمیت دارد ولی نگاه روسیه سیاسی است و اولویتهای دیگری را دنبال میکند.