تعصب و نگاه سیاسی در علم اقتصاد جایز نیست
سؤال من از مدعیان دلار 200 هزارتومانی و تورم سهرقمی این است که آیا تحصیلاتشان در حوزه اقتصاد است؟ صاحبنظر شدن در هر حوزهای نیازمند ۱۰ هزار ساعت مطالعه و کار عملی است. افرادی که در حوزه سیاسی اظهارنظر میکنند، در حوزه اقتصاد دانش، تجربه و درک علمی و بهروز ندارند.
یکی از ارکان توسعه هر کشور این است که افراد در حوزه تخصصی خود اظهارنظر کنند. بنابراین، حرفهای غیرتخصصی برای افراد متخصص جذاب نیست. متأسفانه حرفهای کلی، غیرتخصصی و سیاسی نمیتواند تأثیرگذار باشد. تعصب، نگاه سیاسی و ذینفعانِ داشتن در حوزه علمی جایز نیست. کسی نمیتواند با اقتصاد و سیاستهای اقتصادی شوخی کند.
کاهش ۴۰ درصدی ارزش ریال
توجه کنید که مابهالتفاوت عدد تورم در ایران با تورم در آمریکا، عددی بااهمیت است؛ بهطور مثال در سال گذشته متوسط نرخ دلار در اقتصاد ایران تقریباً ۳۵ هزار تومان بود. در سالی که دولت در حال تغییر بود، تورم در کشور حدود ۴۰ درصد بود. اگر تورم در آمریکا پنج درصد و در ایران ۴۵ درصد باشد، ارزش ریال ۴۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر ما در نقطه کاهش ۴۰ درصدی ریال هستیم. برای سالهای آتی هم همین روند مصداق دارد. تا زمانی که تورم وجود دارد کاهش ارزش ریال ادامهدار است. اگر در سال ۱۴۰۱، تورم ۲۰۰ درصد بود، احتمال داشت که قیمت دلار به ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان برسد، اما واقعیت این است که چنین تورمی در کشور نداشتهایم. این گزاره که «ما اجازه ندادیم دلار ۲۰۰ هزارتومانی شود»، بخشی از آن به تورمی برمیگردد که متأسفانه هنوز کنترل نشده است. بانک مرکزی عنوان میکند که تورم را قبول ندارم و نرخ ارز را تثبیت میکنم، اما چگونه میشود در کشوری تورم باشد و کاهش ارزش پول ملی را تجربه نشود!
تداوم خلق نقدینگی
فعالان کسبوکار در بسیاری از حوزهها در تخصیص و دریافت ارز با مشکل روبرو هستند و چرخههای عملیاتی آنها، در حال طولانی شدن است. به نظر میرسد که چندین سال پیاپی با کنترل واردات در وزارت صمت و نحوه تخصیص ارز در بانک مرکزی، واردات سرکوبشده است. از ابتدای امسال تا انتهای امسال نزدیک به هزار و ۸۰۰ هزار میلیارد تومان خلق نقدینگی خواهیم داشت. با دلار ۵۰ هزارتومانی، این نقدینگی تقاضایی در حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار را ایجاد میکند. ما با فروش نفت و صادرات غیرنفتی کشور نمیتوانیم این میزان تقاضا را پوشش دهیم. این موضوع در سمت تقاضا، خود را با تورم نشان میدهد. ملک ۵۴ درصد رشد کرده، مواد خوراکی، طلا و کالاهای دیگر هم رشد داشتهاند و تنها چیزی که ثابت مانده دلار است.
جهش قیمتها
متأسفانه در اقتصاد ایران شاهد تکرار چندینباره جهش قیمت بودهایم و تکرار آن قطعی است. تا زمانی که رشد اقتصادی ایجاد نکنیم، این روند ادامه دارد و شاهد چنین پرشهای قیمتی برای ارز خواهیم بود. رشد اقتصادی ما درگرو رفع تحریمهاست. از سوی دیگر اگر یک سیاست پولی منسجم ضدتورمی نداشته باشیم، با روشهای فعلی فقط میتوانیم جهش دلار را به تعویق بی اندازیم.
اثر تورم بر دلار
دلار در ایران و دنیا بر اساس اتفاقات سیاسی، بینالمللی و اقتصادی رقم میخورد. اما اگر در سال آینده متوسط قیمت دلار ۵۰ هزار تومان باقی بماند، ما شاهد روند واگرایی تورم و ارزش پول ملی خواهیم بود. این یعنی سایر داراییها رشد خواهند کرد و پنجره تبدیل آن داراییها به دلار برای خروج سرمایه راحتتر خواهد شد.
ارزش ذاتی دلار
بر اساس برآورد ما از ابتدای سال جاری، قرار گرفتن متوسط قیمت دلار بین رقم ۴۹ تا ۵۰ هزار تومان قابل پیشبینی بود. اما آنچه به آن تثبیت نرخ ارز گفته میشود، متوسط نرخ ارز است. البته آمدن یک جمهوریخواه به کاخ سفید و کم شدن فروش نفت ایران در سال آینده میلادی، یک ریسک بزرگ برای اقتصاد ایران خواهد بود. در این صورت دلار همانند الگوی جهش دلار ۴۲۰۰ تومانی که در چند ماه در دولت گذشته به ۱۳ هزار تومان و بیشتر رسید، جهش خواهد کرد.