چندی است در محافل دانشگاهی و انجمن‌های حرفه‌ای در جامعه‌ی شبکه‌ای شده، واژگانی چون ارتباطات مدرن، نوین و هوشمند به سرعت در حال چرخش است؛ واژگانی که گاه در متون علمی به خوبی تبیین و تشریح نمی‌شود. نویسنده در این نوشتار تلاش می‌کند ضمن برشمردن اهمیت این نوع از ارتباطات، ویژگی‌ها و الزامات عینیت یافتن آن را یادآور شود تا به درک بهتری از این مفاهیم نوظهور نائل شویم.
اهمیت ارتباطات نوین
مفهوم ارتباطات مدرن یا نوین از زمانی که شیوه‌ی برقراری ارتباطات انسان‌ها از ارتباط چهره به چهره به ارتباط از طریق تلفن ثابت تغییر یافت در ادبیات این حوزه متداول گردید. لذا در هر عصر و زمانی لازم است این مفهوم با توجه به فناوری‌های روز مورد بازخوانی قرار گیرد. بی‌تردید با شنیدن این عنوان، مخاطب درخواهد یافت که از ارتباطات سنتی فاصله گرفته‌ایم درحالی‌که ارتباطات نوین در ادامه ارتباطات سنتی بوده و کامل‌کننده فرایندی است که در پرتو گسترش به‌کارگیری فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی معنا یافته و با جهانی‌شدن و شکل‌گیری جامعه اطلاعاتی اهمیتش مضاعف شده است.
تحول هستی شناسانه ساختاری
و کارکردی
امروزه ارتباطات مدرن پیش‌نیاز تعاملات گفتمانی و زمینه‌ساز تحقق مسئولیت اجتماعی مشترک است؛ نوع خاصی از ارتباط که در پی ترغیب و تشویق آحاد جامعه به مشارکت در حل مسائل و رفع تنش و تعارضات اجتماعی است؛ مسئولیتی که امروزه با ورود به جامعه شبکه‌ای و پیدایش رسانه‌های تعاملی و افزایش چالش‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی بیش از هر زمان دیگری موجب تغییر در مأموریت‌ها و چشم‌انداز سازمان‌های دولتی و خصوصی شده است. در سال‌های اخیر با تغییر کارکردها و نقش‌های سازمان‌ها و شکل‌گیری ارتباطات مدرن، مفاهیم نوپدید دیگری چون «مسئولیت اجتماعی»، «مدیریت اقتضایی» در جامعه و به ویژه سازمان‌های اداری متداول شده و لذا واحدهای ارتباط گری همچون روابط عمومی و روابط بین‌الملل دست‌خوش تحولاتی هستی شناسانه ی ساختاری و کارکردی گردیده و حتی الگوی تولید محتوا و مصرف رسانه‌ای آنها دچار تغییرات اساسی شده است. از همین رو آموزش‌های سواد رسانه‌ای، سواد فضای مجازی، سواد بهره‌وری، سواد مالی و سواد بهره‌گیری از هوش مصنوعی و ... اهمیت ویژه یافته است.
الزامات و ویژگی‌های ارتباطات مدرن
یا نوین در سازمان
و جامعه شبکه‌ای شده چیست؟
-سازمان‌های شکل‌دهنده‌ی ارتباطات مدرن به تغییر و تحولات پیرامونی و یا بیرون از سازمانشان متعهد و مسئول‌اند ازجمله به تحولات فرهنگی و اجتماعی و شرایط زیست‌محیطی؛ این سازمان‌ها در پی تربیت ارتباط گران مسئول‌اند.
- سازمان‌ها در بهره‌گیری از فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی پیشتازند و بیش از آنکه به مفهوم‌سازی و تولید ادبیات بپردازند تلاش می‌کنند مقدمات به‌کارگیری از فناوری روز را فراهم کنند. لذا آموزش و دانش افزایی و مهارت افزایی کارکنان را در اولویت برنامه‌های توسعه‌ای‌شان قرار می‌دهند.
-چنین سازمان‌هایی قادرند بر ساختار روابط اجتماعی و مناسبات نابه هنجار سازمانی تأثیرات قابل‌توجهی بگذارند.
-سازمان‌هایی که در پی برقراری ارتباطات نوین‌اند به ارتباطات مجازی و به ویژه تعاملات شبکه‌ای به موازات ارتباطات چهره به چهره، توأمان و فعالانه همت می‌گمارند و به حضور نمایشی در فضای مجازی بسنده نمی‌کنند.
-ارتباط گران مدرن در واحدهایی چون روابط عمومی، ارتباطات مخاطب محور را بر ارتباطات سازمان محور ترجیح می‌دهند و لذا چون گذشته از الگوی دوسویه همسنگ پیروی نمی‌کنند.
- سازمان‌های پیشرو در برقراری ارتباطات مدرن، مخاطبان بیش از کارشناسان واحدهایی چون روابط عمومی و امور فرهنگی در تولید و باز نشر اطلاعات و اخبار نقش ایفاء می‌کنند و به سهولت به اطلاعات طبقه‌بندی شده سازمان دسترسی دارند.
-ارتباط گران عصر ارتباطات نوین تحلیل‌گر و ارزیاب مستمر داده‌ها و اطلاعات منتشرشده مرتبط با سازمان متبوعشان بوده و بر اهمیت مدیریت و پردازش مطلوب داده‌ها واقف‌اند.
-ارتباط گران در چنین سازمان‌هایی در پی برقراری ارتباط صادقانه و صمیمی با مخاطبان و جلب رضایت آنان بر اصول شفافیت و حق آگاهی شهروندان توجه می‌کنند.
-با درک این واقعیت که در عصر عدم قطعیت‌ها به سر می‌بریم ارتباط گران سازمان‌ها به جای مدیریت راهبردی به مدیریت اقتضایی روی می‌آورند تا متناسب اوضاع و شرایط زمان بهترین تصمیم‌ها را اتخاذ کنند.
-ارتباطات مدرن دارای دامنه‌ای وسیع و فر امکان و فرازمان بوده و منحصر به جغرافیا و قلمروی سرزمینی نیست.
-این سازمان‌ها برای مواجه با بحران‌های سیاسی، برنامه‌هایی مبتنی بر مطالعات آینده پژوهانه اتخاذ می‌کنند.
-سازمان‌های پیشرو در ارتباطات نوین به جای صرف هزینه زیاد در امور تبلیغات و تشریفات، مبالغ قابل‌توجهی صرف تحقیقات، توسعه، گسترش کیفی مراکز و ظرفیت‌های آموزشی می‌کنند.
- سازمان‌های مدرن دارای واحدهای ارتباطی با کارکرد ویژه‌ای چون سامانه هشدار سریع‌اند و در پی رصد و تحلیل پیوسته داده، رویداد، فرایند، شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای سازمان‌اند.
-سازمان‌هایی با رویکرد ارتباطات نوین به مطالعات میان‌رشته‌ای توجه ویژه‌ای داشته و به دنبال جذب کارشناسان و مدیران حرفه‌ای شایسته، علاقه‌مند، هوشمند و باانگیزه بالا هستند؛ کارشناسان به‌روز بوده و پیوسته به دنبال دانش افزایی و مهارت افزایی خویش‌اند.
- این سازمان‌ها با نگرشی نو به ارتباطات نوین، واقع‌گرایی را سرلوحه خود قرار داده و متناسب امکانات و ظرفیت‌ها از شعارگرایی و آرمان‌گرایی خیال‌پردازانه اجتناب می‌کنند.