بقلم ام. ک. بهادرا کومار دیپلمات برجسته هندی
20 اکتبر 2023
تارنمای ایندین پانچ لاین
برگردان و کوتاه سازی علی اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
برای اولین بار از زمان آغاز بحران غزه، ژنرال محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در 19 اکتبر 2023 با سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه دیدار کرد.شکی نیست که قدرتی هوشمند سیاست خارجی ایران را تقویت می کند. از زمانی که مفهوم «قدرت هوشمند» حدود دو دهه پیش وارد دیپلماسی بینالملل شد، یک قدرت بزرگ منطقهای، ایران، آن را در یک وضعیت درگیری واقعی به کار میبرد.قدرت هوشمند در مورد استفاده استراتژیک از دیپلماسی، اقناع، ظرفیت سازی، و فرافکنی قدرت و نفوذ است که با هم ترکیب شده اند و به روش های مقرون به صرفه و دارای مشروعیت سیاسی و اجتماعی عمل می کند.تهران مطمئناً سرمایهگذاریهای خود را در اتحادها، مشارکتها و نهادها (و بازیگران غیردولتی) در همه سطوح بکار میبرد تا نفوذ و ظرفیت خود را گسترش دهد و به تثبیت مشروعیت اقدام خود در شرایط در حال تحول پیرامون غزه بپردازد.اظهارات حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه تلویزیونی روز دوشنبه پس از سفر منطقهای وی به عراق، لبنان، سوریه و قطر و دیدارهای پشت درهای بسته با رهبران گروههای مقاومت، نمایشی متهورانه است. قدرت هوشمند با هدف سوق دادن شرایط زمینی به سمت مسیر دیپلماتیک در مقطعی حیاتی، زمانی که گفتگو و دیپلماسی در اولویت قرار دارند.امیرعبداللهیان گفت که در دیدار با رهبران جبهه مقاومت، آنها معتقد بودند که «باید فرصتی برای راهحلهای سیاسی» برای پایان دادن به حملات وحشیانه اسرائیل علیه نوار غزه فراهم شود. اما همه سناریوها برای گروه های مقاومت به ویژه جنبش حزب الله لبنان باز است و محاسبات دقیقی نیز انجام داده اند.چنین مهارتی برای ترکیب قدرت سخت و نرم در یک استراتژی موفق، ایران را در موقعیتی تأثیرگذار در برههای تعیینکننده در ژئوپلیتیک غرب آسیا قرار داده است. نگرش محتاطانه غرب در قبال ایران از زمان وقوع بحران در 15 مهر ( 7 اکتبر) گواه این واقعیت است.از همان مراحل اولیه، مقامات ارشد ایالات متحده (و اسرائیل) گفتند که ایران در حمله 7 اکتبر حماس همدست بود، اما اطلاعات آنها نتوانست نقش مستقیم ایران را شناسایی کند. نه سیا و نه موساد اطلاعاتی در مورد توطئه مورد حمایت ایران قبل از حمله حماس به دست نیاوردند.ژنرال چارلز کیو براون، رئیس ستاد مشترک ارتش، در 18 مهر (10 اکتبر) به ایران هشدار داد که دخالت نکند. ما می خواهیم یک پیام بسیار قوی ارسال کنیم. ما نمیخواهیم این موضوع گسترش یابد و ایده این است که ایران این پیام را با صدای بلند و واضح دریافت کند.». هشداری که بعدا پرزیدنت بایدن آن را تکرار کرد.روز چهارشنبه، اظهارات بایدن در سفر به اسرائیل نیز از هرگونه لفاظی علیه ایران پرهیز کرد. بایدن ضمن تاکید بر اینکه اسرائیل باید بر اساس قوانین بینالمللی عمل کند، از نتانیاهو خواست خویشتنداری کند، پیامی که تلویحاً اهمیت حیاتی اجتناب از درگیری با ایران را گوشزد می کرد.محتوای سخنرانی بایدن برای ملت پس از بازگشت به کاخ سفید در 27 مهر ( 19 اکتبر )چنین بود. در طول چهار دهه گذشته خصومت متقابل، ایالات متحده و ایران بر روی یک کد رفتار نانوشته تسلط پیدا کرده اند تا برای جلوگیری از اصطکاک و درگیری به آرامی قدم بردارند. آنها تا حد زیادی موفق شدند که همه چیز را به همین شکل حفظ کنند. کاملاً قابل تصور است که در شرایط سیال کنونی، واشنگتن و تهران با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، به ویژه که هیچکدام خواهان جنگ منطقه ای نیستند.این جمله پایه ای باید فهم گردد که علیرغم فقدان رابطه آشکار بین تهران و حزب الله، این تشکیلات تا حد زیادی قوی ترین و سرسخت ترین گروه در "محور مقاومت" تحت رهبری ایران در غرب آسیا است.ایران یقیناً در قدرت سخت دست بالا را ندازد. اما در همین اثتا، در 26 مهر ( 18 اکتبر) ، قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل بدون قید و شرط لغو شد ، قطعنامه ای که محدودیتهای ایران در انجام فعالیتهای مرتبط با موشکهای بالستیک که می تواند برای حمل سلاح هستهای نیز مورد استفاده قرار گیرد را لغو میکند. وزارت دفاع ایران پس از آن در بیانیهای تاکید کرد که برنامههایی برای گسترش قابلیتهای موشکی و تسلیحاتی، مشارکت در تجارت تسلیحات و «برآوردن نیازهای امنیت کشور و مشارکت فعالتر از گذشته در امور بینالمللی» را دارد.بدون شک، این نه تنها "قدرت سخت" ایران را تقویت می کند، بلکه همکاری نظامی آن با روسیه و چین را تعمیق و گسترش می دهد. این امر بسیار مهم است، زیرا ایران امروز «نفوذگذار» کلیدی برای جلوگیری از یک جنگ منطقهای است. جای تعجب نیست که برای اولین بار پس از آغاز بحران غزه، ژنرال محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران روز پنجشنبه با سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه گفت و گوی تلفنی داشت و تاکید کرد که «رفتارهای وحشیانه اسرائیل قابل تحمل نخواهد بود و دولت های مستقل باید واکنش جدی نشان دهند».باقری افزود: ادامه جنایات رژیم صهیونیستی و حمایت ها و کمک های مستقیم برخی کشورها از این رژیم، شرایط را پیچیده تر کرده و می تواند به دخالت سایر بازیگران منجر شود.به همین ترتیب، در قدرت نرم، تهران با موفقیت از انزوای منطقهای خود خارج شد. اساساً، نزدیکی ایران و عربستان با میانجیگری چین، تغییر دهنده بازی در ژئوپلیتیک منطقه است و نیرویی چندبرابر برای اعمال قدرت هوشمند تهران را وارد عمل کرده است. چهارشنبه گذشته، با یک تماس تلفنی ابراهیم رئیسی رئیس جمهور با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بود که تهران مسیررا به جاده دیپلماتیک تغییر داد.این یک ژست عمیق از سوی ایران بود. عبداللهیان روز گذشته در حاشیه نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده با شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود وزیر امور خارجه عربستان نیز دیدار کرد.با این حال، سوال بزرگ باقی می ماند: تصمیم اسرائیل برای قطع سر حماس و اشغال غزه چیست؟ اسرائیل همچنان در آستانه حمله نظامی به نوار غزه ایستاده است . به طور قابل توجهی، پیش بینی روسیه در این جبهه تیره و تار است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه روز دوشنبه در نشست کرملین با پوتین گفت که وضعیت در حال بدتر شدن است. عملیات های انجام شده توسط ارتش اسرائیل چکی و غیر قابل کنترل است. تهدید احتمالی عملیات زمینی شامل تهاجم به غزه وجود دارد... تلاش های دیپلماتیک در جبهه های مختلف در حال تشدید است. در اصل، خطر خارج شدن این درگیری از کنترل قابل توجه است».تناقض این است که اگرچه هیچ خواست جدی برای جنگ غرب آسیا وجود ندارد، اما اگر حمله آتی ارتش اسرائیل به غزه از هدف خود برای نابودی حماس دور شود و یا نتانیاهو برای مقاصد ژئوپلیتیکی و/یا برای تمدید زندگی سیاسی خود که به بن بست نزدیک شده است، تصمیم به گسترش جنگ بگیرد، ممکن است این به تنهایی برای اجتناب از جنگ کافی نباشد.