سسهم صفر درصدی کتاب و کتابخوانی از فصل فرهنگ لایحه هفتم توسعه، هم‌فکری کمیسیون فرهنگی مجلس با وزارت ارشاد را برای تقویت این برنامه می‌طلبد. حدود یک ماه پیش بود که لایحه هفتمین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان یک سند بالادستی میان‌مدتی در حوزه‌های مختلف از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. اهمیت برنامه‌های توسعه از آنجا است که به‌عنوان اسناد بالادستی و نقشه راه چندساله مورد استناد لوایح بودجه سالانه قرار می‌گیرند و به‌نوعی نقشه راه چند سال آتی کشور در حوزه‌های مختلف را ترسیم می‌کنند. اولین برنامه توسعه پس از پايان جنگ، در سال 1368 براي اجرا در مدت 5 سال به تصويب مجلس شوراي اسلامی رسيد. انتظام‌بخشی به كاركردهاي دولت در چارچوب اهداف اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی برنامه، پيشگيري از تفسيرهاي مختلف درباره صلاحیت‌های دولت به‌ويژه درباره برخی اصلاحات ساختاري و سازمانی و پاسخگو ساختن دولت از جمله کارکردهای برنامه توسعه است. این لایحه در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا پس از تصویب به عنوان قانون مورد استناد و محور سایر برنامه‌ها قرار گیرد. گزیده‌ای از گزارش ایبنا را در پی می خوانید:
یک همایش مهم قبل از تقدیم لایحه
آذرماه سال گذشته همایشی با عنوان «فرهنگ و برنامه هفتم توسعه؛ تحول برای پیشرفت» با مشارکت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان برنامه و بودجه، سازمان تبلیغات اسلامی، مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد تا همه نهادهای مهم موثر بر فرهنگ، دور یک میز با اهالی حساب و کتاب و بودجه‌نویسی بنشینند و نکاتی که باید در لایحه برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار بگیرد را طرح و چکش‌کاری کنند.
فقط 30 درصد!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم یکی دیگر از حضار در این همایش بود. اسماعیلی در سخنرانی خود به آمار جالبی از میزان تحقق برنامه‌های توسعه پیشین اشاره کرد: فقط 30 درصد! اسماعیلی به نکته جالبی در جلسات سیاست‌های کلی نظام در مجمع تشخیص مصلحت نظام هم اشاره کرد و گفت که «با توجیه جدی‌تر بودن چالش‌های اقتصادی کشور، فرهنگ از اولویت بررسی خارج شد.»
3 درصد فرهنگ
حالا که درباره مقدمات لایحه برنامه هفتم صحبت کردیم نگاهی به آن از منظر فرهنگی هم داشته باشیم. لایحه برنامه هفتم 150 صفحه است و پنج صفحه از این 150 صفحه هم در فصل پانزدهم با عنوان «ارتقا فرهنگ عمومی و رسانه» به فرهنگ اختصاص پیدا کرده که تقریبا 3 درصد متن این لایحه را شامل می‌شود.
در جدولی که ابتدای این فصل آمده 6 هدف کمی ذکر شده که به‌نظر می‌رسد غلبه نگاه‌های کمّی‌گرایانه کارشناسان تدوین‌کننده لایحه که عمدتا در حوزه‌های اقتصادی متخصص هستند به چشم می‌خورد؛ مثلا پیش‌بینی فعالیت 600 هزار رسانه برخط تا پایان سال 1406 یکی از این کمیت‌ها است که موجب شگفتی اهالی رسانه شده است.
یا مثلا برای 4 سال 100 فیلم سینمایی پیش‌بینی شده که اساسا مشخص نیست این عدد یک‌صد فیلم براساس چه معیاری انتخاب شده و منظور از فیلم سینمایی دقیقا چه نوع فیلمی با کدام اولویت محتوایی و با چه سطح برآوردی است؟
سهم کتاب: صفر
یکی از نقدهای جدی اهالی فرهنگ خصوصا فعالان نشر و دوستداران کتاب به فصل فرهنگ لایحه برنامه هفتم توسعه آن است که متاسفانه در این فصل با وجود تاکیدات مکرر رئیس‌جمهور بر اهمیت موضوع کتاب و کتابخوانی هیچ بخشی به موضوع مهم کتاب اختصاص داده نشده است.
نکته‌ای که دغدغه‌ها را بیشتر کرده، این است که با توجه به نیاز مبرم کتابخانههای عمومی کشور به توسعه و بهسازی حتما باید این موضوع در برنامه‌های مختلف لحاظ شود و بی‌توجهی به وضعیت کتابخانههای عمومی کشور که به‌عنوان محل رشد و زمینه عدالت فرهنگی در جامعه است می‌تواند تبعات فرهنگی جبران‌ناپذیری داشته باشد. حذف موضوع کتاب و کتابخوانی از لایحه برنامه هفتم درحالی است که در بند ث ماده 92 قانون برنامه ششم توسعه این مساله جداگانه ذکر شده و آمده بود: دولت مکلف است تمهیدات لازم را نسبت به توسعه فرهنگ کتابخوانی با اولویت کتابخانههای روستایی در مناطق کمتر توسعه‌یافته، براساس طرح آمایش سرزمین و نیازهای منطقه‌ای با رویکرد تشویق و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و تعاونی در تولید کتاب و محصولات فرهنگی و سایر کالاهای فرهنگی و هنری فراهم کند و تا پایان سال اول اجرای قانون برنامه با نرخ رشد سالانه پنج درصد، مطابق قانون بودجه سنواتی نسبت به وضعیت موجود در طول اجرای قانون برنامه اقدام کند.