بر اساس گزارش تهیهشده توسط یکتانت گردش مالی سالانه خریدوفروش وی پی ان در ایران بین ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان است. همچنین ۸۰ درصد کاربران ایرانی از فیلترشکن استفاده میکنند. هرچند چندی پیش «جلال رشیدی کوچی»، نماینده مجلس، گردش مالی بازار فیلترشکن را 40 تا 50 هزار میلیارد تومان تخمین زد. میرنیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران درباره خسارتهای اقتصادی برآمده از فیلترینگ در کشور به ایلنا گفت: در دنیای امروز اینترنت، مهمترین رکن و ریشه اقتصاد کشورهاست، بااینحال همانطور که از گزارشهای سهگانه فصلی کیفیت اینترنت مشخص است، اینترنت ایران در پایینترین رتبهها در ردهبندیهای جهانی قرار دارد، وضعیتی که بنا به گفته بسیاری از متخصصان و سیاستمدار حوزه اینترنت، نتیجه سیاستگذاریهای محدودیتهای داخلی است و در کنار تحریمهای خارجی یکی از مهمترین متغیرهای کمرونقی اقتصاد دیجیتال در کشور از سیاستهای فیلترینگ برمیآید و درواقع اقتصاد دیجیتال که بر مبنای اینترنت بناشده از هرگونه اختلال یا محدودیتهای اعمالشده بر اینترنت متأثر میشود و آسیب میبیند. قاضی درباره رفع فیلترینگ بهعنوان عامل کاهش هزینه چندهمتی از سبد خانوار ایرانی و کسبوکارهای کشور یادکرد و گفت: بر اساس آخرین بررسیها حدود ۸۳درصد از کاربران اینترنتی کشور از فیلترشکن استفاده میکنند. این رقم برابر با تحمیل هزینه چند هزارمیلیاردی به مردم و اپراتورهاست و بدیهی است با حذف سیاستهای فیلترینگ این هزینه تحمیلشده به چرخه اقتصاد دیجیتال و سبد خانوار برمیگردد.
پیامد فیلترینگ
وی افزود: علاوه بر فیلترینگ باید اختلالهای مقطعی را هم به چالشهای اینترنتی کشور اضافه کرد؛ بر اساس آخرین بررسیهای کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک در سومین گزارش کیفیت اینترنت مشخص شد که بهار امسال در مقاطع کوتاه ۵ تا ۱۰ دقیقهای لینکهای ارتباطی در برخی از اپراتورها قطع و درنتیجه آن ارتباط کاربران اینترنت دچار اختلال شده است، هزینه ازدسترفته این اختلالها را نمیتوان بهراحتی احصا کرد اما بهیقین بخش قابلتوجهی از بدنه اقتصاد دیجیتال و کسبوکارهای اینترنتی کشور از این وضعیت متأثر میشوند.
تحمیل هزینههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی
رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران تصریح کرد: فیلترینگ حتی اهداف سیاستگذاران آن را هم محقق نکرده است، آخرین دادههای اندیشکده حکمرانی دانشگاه شریف حاکی از آن است که باگذشت حدود دو سال از اعمال سیاستهای محدودکننده پرمخاطبترین سرویسهای خارجی در ایران که شامل اینستاگرام و واتساپ میشود، اگرچه میزان پهنای باند مصرفی این سرویسها کمتر شده اما بر اساس گزارش دیتاک، به دنبال ریزش اولیه کاربران اینستاگرام بعد از مسدود شدن آن در مهر ۱۴۰۱، ۹۰ درصد کاربران تا زمستان ۱۴۰۲ به این پلتفرم بازگشتهاند. این به معنای تحمیل هزینههای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به بدنه جامعه و فعالان اقتصادی کشور است.
بازار ۵۰۰۰ میلیارد تومانی
قاضی اظهار کرد: در همین حال بر اساس گزارش آزمایشگاه داده و حکمرانی، دستکم ۳۰درصد از کاربران اینترنت در کشور ماهانه تا ۱۵۰هزار تومان برای خرید تمدید اشتراک ویپیان متحمل هزینه میشوند، با در نظر گرفتن تعداد کاربرهای اینترنت کشور، گردش مالی بازار خریدوفروش ابزارهای فیلترشکن سالانه بیش از ۵۰۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. این موارد را باید در کنار ۵۰۰۰ وبسایت پربازدید کاربران ایرانی گذاشت که بر اساس پایگاه داده crux دستکم ۷۳۰ وبسایت بهطور مستقیم فیلتر شدند و دامنه اصلی آنها به آیپیهای فیلترینگ resolve میشود. بسیاری از وبسایتهایی که از طریق فیلترشکن آیپی، زیردامنهها، cdnها و ... مسدود شدهاند را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.
مهاجرت متخصصان
رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران تأکید کرد: فیلترینگ علاوه بر خسارتهای کمی، خسران کیفی هم در پی دارد؛ تداوم ناامیدی نیروی انسانی و خروج متخصصان یک خسارتملی است که قابل ارزشگذاری مالی و ریالی نیست و ضرری که از سوی فیلترینگ در کنار تحریمهای به اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور وارد میآید را شاید هرگز نتوان احصا کرد.