رهبر انقلاب در خطبه نماز جمعه نسبت به طرح غربی- عبری تبدیل اسرائیل به دروازه صادرات انرژی از منطقه به جهان غرب و واردات کالا و فنّاوری از غرب به منطقه یا پروژه کریدور آیمک هشدار دادند.
این روزها به دلیل وجود تنش‌های سنگین خاورمیانه، نگاه جهان به این منطقه دوخته شده است. اما چرا همیشه این منطقه پر از تنش و درگیری بوده است؟ چه عواملی باعث شده‌اند که خاورمیانه به کانون بحران‌ها و ناآرامی‌ها تبدیل شود؟ آیا وجود منابع غنی نفت و گاز دلیل بحران است یا عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز در این تنش‌ها دخیل هستند؟ بررسی این سؤالات می‌تواند ما را به درک عمیق از وضعیت کنونی خاورمیانه و دلایل بحران‌های آن هدایت کند.
نقش کریدورها
رشد سریع اقتصادی چین و هند و نقش پررنگ این دو کشور در تجارت جهانی اهمیت مسیرهای حمل و نقل و کریدورها را برای انتقال کالا از شرق به غرب افزایش داده است. چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان از طریق طرح (یک کمربند، یک راه) به دنبال گسترش نفوذ اقتصادی و ژئوپلیتیکی خود است و کشورهایی مانند آمریکا که در رقابت ژئوپلیتیکی با چین قرار دارند، به دنبال موازنه‌سازی در برابر این نفوذ هستند. یکی از مواردی که برای عدم نفوذ چین در جهان صورت گرفته این است که آمریکا از هند به عنوان یک متحد استراتژیک در منطقه در برابر چین حمایت می‌کند.
از این رو سران گروه G20 در سپتامبر ۲۰۲۳ (شهریور 1402) تصمیم به ایجاد یک کریدور جدید گرفتند که به عنوان طرح «کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا» شناخته می‌شود. این راه ارتباطی کالاها را از شرق به غرب یعنی از هند به اروپا منتقل می‌کند و از کشورهایی مانند امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اسرائیل عبور خواهد کرد، اما این مسیر برای کشورهایی مثل ایران و ترکیه چالش‌برانگیز است. ایران و ترکیه به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود می‌توانند به عنوان گذرگاه‌های کلیدی برای ترانزیت کالا به اروپا شناخته شوند و از این طریق درآمدهای بالایی از حمل‌ونقل بین‌المللی کسب کنند، اما ایجاد کریدور باعث کاهش درآمد ترانزیتی و کاهش درآمدهای مرتبط خواهد شد. فلسطین عملاً از معادلات منطقه‌ای حذف می‌شود. بنابراین حماس بین گزینه‌های بد و بدتر گزینه بد را انتخاب کرد و در اکتبر سال 2023 به اسرائیل حمله کرد.
جایگاه کریدور آیمک
در نظم بین المللی
کریدور آیمک یا کریدور هند « خاورمیانه » اروپا در شرایطی به عنوان یک دالان اقتصادی جهانی به جهان عرضه شد که هند در قامت یک رقیب آسیایی جدی برای رویای نظم آسیایی چین به رهبری شی جین پینگ قد راست کرده است. رقابتی که ایالات متحده امریکا و متحدان آن در آسیا از جمله ژاپن و کره جنوبی و استرالیا به شدت از آن حمایت می‌نمایند. این مسئله مخصوصاً از آن جهت حائز اهمیت است که به یاد داشته باشیم همزمان با پیشرفت پروژه «کمربند-جاده» شی جی پینگ یا اصطلاحاً پروژه جاده ابریشم جدید، چین به عنوان مرکز ثقل سیاست خارجی این کشور در زمان ریاست جمهوری شی جی پینگ مطرح بوده است.
این در حالی است که از سال‌ها قبل مسئولان و سیاست مداران و تحلیل گران غربی در مورد جایگزینی نظم امریکایی با نظم چینی در پی افزایش قدرت چین در نظام اقتصادی جهانی و ترجمه این قدرت به قدرت نظامی و راهبردی صحبت‌های زیادی صورت گرفته است.
توافق ابراهیم
قطعه مهم پازل نظم آمریکایی
آیمک را می‌توان تکه تکمیلی در کنار گروه I2U2 متشکل از ایالات متحده امریکا، امارات متحده عربی، رژیم صهیونیستی و هندوستان دانست که مخصوصاً بعد از شکل گیری توافقات ابراهیم توانسته است نقش پر رنگ‌تری را در معادلات اقتصادی و امنیتی و سیاسی منطقه بازی نماید. در این چارچوب می‌توان این پروژه را مسیر ژئوپلیتیک رسیدن رژیم اسراییل به اقیانوس هند از طریق خلیج فارس و دریای عرب و از سوی دیگر مسیر رسیدن قدرت‌های شرق آسیا به اروپا بدون وابستگی به پروژه راه ابریشم چین دانست.
سخن آخر
از این نظر پروژه آیمک را می‌توان هم به عنوان یک رقیب پروژه جاده ابریشم چین در نظر گرفته شود و هم به عنوان یک لنگر اقتصادی، منجر به تثبیت اسراییل در منطقه شود. رقیبی که نه تنها در حوزه تجارت و بازرگانی قصد شکست پروژه چینی را دارد بلکه در قالب سلاحی ژئوپلیتیک در صدد بازتعریف نظمی بین منطقه‌ای به منظور مقابله با روایت ژئوپلیتیک جهانی چین از یک سو و از سوی دیگر مقابله با نفوذ منطقه‌ای تهران در پیوست با روایت چینی تلقی شود.
برگرفته از: تابناک و اقتصاد آنلاین