زیستگاهها یکی پس از دیگری به دلیل نبود آب از نقشه جغرافیایی حذف شدهاند، اکنون نوبت به کلانشهرهایی همچون تهران، کرج، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز و ... رسیده که با کمبود آبدست و پنجه نرم کنند. این در حالی است که کشور از یکسو درگیر تنش سیاسی با غرب است و از سوی دیگر با ناترازی آب، برق، گاز و ... مواجه است که زندگی را سخت کرده است. پرسش این است که چرا کشورهای همسایه دچار بحران مشابه ایران نیستند؟ گفتنی است، دمای زمین از زمان انقلاب صنعتی که در سال 1760 میلادی شروع شد حدود 1.5 درجه سانتیگراد افزایش یافته اما افزایش دما در ایران در 50 سال گذشته دو درجه سانتیگراد بوده است. این موضوع نشان میدهد که دستکاری در طبیعت و تخریب آن در ایران بیش از جاهای دیگر بوده است.
وضعیت بد اقلیم
دکتر احمد طاهری، رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست گفت: ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یکی از کشورهایی است که در سالهای اخیر بهصورت جدی تحت تأثیر پیامدهای تغییر اقلیم قرارگرفته است. در حال حاضر پیامدهای تغییر اقلیم در کشور در گستره فراوانی از منابع آب، کشاورزی، تأمین امنیت غذایی، نا ترازی انرژی، محیطزیست و... مشاهده میشوند. بر اساس دادههای پایش تغییر اقلیم در کشور، میانگین دمای کشور در ۵۰ سال گذشته تقریباً ۲ درجه سانتیگراد و بارش باران حدود ۵۰ میلیمتر کاهشیافته است که این تغییرات بهویژه در سالهای اخیر با شیب بیشتری مشاهده میشود. ازاینرو پرداختن به موضوع تغییر اقلیم و سازگاری با پیامدهای آن بهعنوان یک الزام ملی و انکارناپذیر در کشور موردتوجه است.
بحران آب
عباس علیآبادی- وزیر نیرو با اشاره به اقدامات وزارت نیرو در حوزه مدیریت آب و برق گفت: پروژه انتقال آب از سد طالقان به تهران بهمنظور مدیریت شرایط اضطراری دو استان تهران و البرز به میزانی که این استانها را از چالش جدی نجات دهد، انجام شد. به دلیل اهمیت تأمین آب دو استان تهران و البرز این پروژه که به حداقل ۳ سال زمان نیاز داشت در کمتر از ۸ ماه به بهرهبرداری رسید.
وزیر نیرو در خصوص هدر رفت آب در شبکه انتقال نیز گفت: بیش از صدسال است که اغلب شهرهای کشور ما از نعمت آبلولهکشی برخوردار هستند، در چنین شرایطی طبیعی است که بسیاری از خطوط انتقال آب دارای آسیب یا فرسودگی باشند. بااینوجود در تلاشیم تا با مدیریت منابع آبی، استفاده از فناوری و دستگاههای کاهنده میزان هدر رفت آب را کاهش دهیم.
علیآبادی درباره صرفهجویی آب گفت: از همین طریق توانستیم حدود ۱۵ مترمکعب بر ثانیه آب را ذخیره و از هدر رفت آن جلوگیری کنیم که حدود ۵ برابر آبی است که از سد طالقان به تهران انتقال میدهیم. با توجه به شرایط بحرانی فعلی ممکن است برخی از شبها مجبور شویم که فشار آب را تا حد صفر کاهش دهیم، بنابراین هموطنان میخواهیم که برای اینکه بهزحمت نیفتند از مخازن و ذخیرهسازهای آب برای مواقع اضطراری استفاده کند.
جیرهبندی آب
سخنگوی صنعت آب کشور گفت: اگر همکاری نداشته باشیم همان اتفاقی که رئیسجمهور مطرح کردند؛ رخ خواهد داد، یعنی مجبوریم اعمال قیدهایی در میزان مصارف برای شهروندان تهرانی داشته باشیم.
عیسی بزرگزاده درباره اظهارات اخیر رئیسجمهور مبنی بر جیرهبندی آب و هشدار به تخلیه تهران در صورت حل نشدن مشکل به ایلنا گفت: بههرحال همانگونه که پیشبینیشده و از قبل نیز توسط سازمان هواشناسی، وزارت نیرو و مراجع معتبر بینالمللی اعلامشده بود؛ پاییز در ایران خشک است و ما بهویژه در تهران نهتنها کمبارشی بلکه بیبارشی داشتیم و مطلق روان آبهایی که باید بهصورت متعارف دریافت میکردیم را در اختیار نداریم.
مدیریت مصرف
وی بابیان اینکه وضعیت آب پشت سدهای تهران شرایط نامطلوبی را دارد، تأکید کرد: مجبوریم ۱۰ درصد بیشتر ازآنچه تاکنون مدیریت مصرف کردیم؛ یعنی ۳ مترمکعب در ثانیه؛ بیشتر مدیریت مصرف آب در سطح استان تهران داشته باشیم تا رفاه آبپایه مردم آسیب نبیند و اگر چنین اتفاقی رخ ندهد همانگونه که رئیسجمهور عنوان کردند مجبور به اعمال محدودیت در مدیریت مصرف آب شهروندان استان تهران هستیم. اگر همکاری نداشته باشیم همان اتفاقی که رئیسجمهور مطرح کردند؛ رخ خواهد داد، یعنی مجبوریم اعمال قیدهایی در میزان مصارف برای شهروندان تهرانی داشته باشیم. مردم باید مشکلات قطعی و یا افت فشار را در تماس با سامانه ۱۲۲ اعلام کنند، در کل هنوز قطعی برنامهریزیشده نداریم و هرگونه برنامه وزارت نیرو در این حوزه با اطلاعرسانی خواهد بود.
سدهای خالی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: ذخایر سدهای تأمینکننده آب تهران هماکنون در کمترین میزان ۶۰ سال اخیر قرار دارد که تاکنون چنین وضعیتی را تجربه نکرده بودیم و هماکنون وضعیت منابع سطحی، قرمز و شکننده است.
محسن اردکانی بابیان اینکه امسال ششمین خشکسالی پیاپی را تجربه میکنیم و باوجود گذشت ۴۵ روز از سال آبی جدید، حتی یک قطره بارندگی در تهران رخ نداده است، گفت: این در حالی است که در زمان مشابه سال گذشته ۲۰ میلیمتر و در دوره مشابه درازمدت بهطور میانگین ۳۰ میلیمتر بارش در تهران ثبتشده است.
صرفهجویی
اردکانی گفت: خط دوم انتقال آب سد طالقان به تهران، پنج مترمکعب بر ثانیه بخشی از آب موردنیاز تهران را تأمین میکند، ضمن آنکه ۱۶ مترمکعب بر ثانیه نیز از منابع زیرزمینی استحصال میشود، اما نیاز آبی تهران ۴۰ مترمکعب بر ثانیه است و باوجود بهرهبرداری از منابع یادشده و ظرفیت سایر سدها، هماکنون حدود چهارتا پنج مترمکعب بر ثانیه نا ترازی بین منابع و مصارف وجود دارد که تاکنون مدیریتشده است.