برنامه چهارم توسعه در دولت اصلاحات تصویب شد . بر اساس این برنامه قرار بود قیمت بنزین هر سال 10 درصد افزایش یابد. اما اصولگرایان در مجلس هفتم طرح تثبیت قیمت 9 قلم کالا را تصویب کردند. این تصمیمات غلط و پوپولیستی مانع واقعی شدن قیمت انرژی شد. پرداخت یارانه به‌گونه‌ای است که یارانه اغنیا بیشتر از فقرا است، زیرا 60 درصد مردم خودرو ندارند، اما اغنیا چند خودرودارند و از یارانه سوخت استفاده می‌کنند. این اتفاق شوم باعث شده تا روزانه 20 میلیون لیتر بنزین قاچاق شود و سالانه 8 میلیارد دلار هزینه واردات بنزین و گازوییل از خارج وارد شود. بانیان این چرخه معیوب چه پاسخی برای اقدامات تخریبی و ویرانگر خود که به نفع پولدارها و به ضرر فقرا بوده دارند؟
راهکار کمبود بنزین
هاشم اورعی، اقتصاددان در ارزیابی چالش بنزین گفت: برای حل مشکل بنزین سه گزینه داریم، گزینه اول این که کاری نکنیم، این بدترین روش است، زیرا وقتی حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد نرخ تورم داریم و قیمت بنزین را هم‌دست نمی‌زنیم، یعنی عملاً هرسال قیمت بنزین را نصف می‌کنیم و درنتیجه قیمت بنزین اکنون عملاً مجانی است. نتیجه این می‌شود که اولاً روزی ۲۰ تا ۳۰ میلیون لیتر سوخت مایع قاچاق می‌شود. مصرف بنزین حدوداً ۱۰ میلیون لیتر در سال افزایش پیدا می‌کند و ما امسال باید ۸ میلیارد دلار پول نداشته را بابت واردات بنزین و گازوئیل هزینه کنیم و این در شرایطی است که کشور واقع به لحاظ اقتصادی و مالی در مضیقه است و از آن بدتر بحث سیاسی است.
سایه سیاست بر بنزین
این کارشناس حوزه انرژی بابیان اینکه در حال حاضر دولت راهی ندارد جز اینکه به سمت افزایش قیمت برود، گفت: اکنون روسیه تأمین‌کننده بخشی از بنزین موردنیاز ایران است اما این کشور هم با کمبود بنزین مواجه است و کافی است که غرب مبدأ واردات ایران را شناسایی و فشار وارد کند که به ایران سوخت نفروشند و این یعنی هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ سیاسی دچار چالش می‌شویم.
تورم
وی تصریح کرد: گزینه دوم گران کردن بنزین است که نتیجه این می‌شود که تورم بالا می‌رود و مشکل مهم‌تر این است که برخی موارد ازجمله کرایه حمل‌ونقل عمومی مستقیماً به قیمت بنزین وابسته است و باید گران شود و این اثر روانی می‌گذارد درنتیجه سیب‌زمینی و پیاز و... هم گران می‌شود و از طرفی وقتی تورم بالا می‌رود اثر بالا رفتن قیمت بنزین هم از بین می‌رود زیرا زمانی که ۵۰ درصد قیمت بنزین گران می‌شود، اگر نرخ تورم هم ۵۰ درصد باشد، یعنی درواقع بنزین را گران نکرده‌ایم. نه ثابت نگه‌داشتن قیمت بنزین درست است، نه به‌تنهایی بالا بردن قیمت بنزین.
شفافیت
اورعی تأکید کرد: باید درنهایت صراحت، شجاعت و صداقت ماجرا را به مردم بگوییم. ما چندین سال از تصمیم سخت سرباز زدیم و اکنون باید آماده‌باشیم که هزینه‌هایش را پرداخت کنیم. امروز با بستن دره‌ای مملکت، جلوگیری از واردات خودرو و حمایت همه‌جانبه، بی‌محابا و فساد‌آلود از صنعت خودرو باعث شدیم که متوسط مصرف بنزین خودرو در کشور ما برای پیمایش ثابت بیش از دو برابر خودروهای ساخت دنیا با فنّاوری روز است؛ زیرا اجازه رقابت نمی‌دهیم و حمایت بی‌جا می‌کنیم، باید صنعت خودرو را وادار کنیم که کیفیت حمل‌ونقل عمومی را بالا ببرد ما نمی‌توانیم بنزین را گران کنیم و به مردم بگوییم از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند اما ناوگان کیفیت نداشته باشد.
قاچاق سوخت
وی در ادامه به موضوع قاچاق سوخت اشاره و تصریح کرد: آمار و ارقام غیرمستقیم نشان می‌دهد که روزی ۳۰ میلیون لیتر قاچاق می‌شود دولت باید برای مثال هرسال قیمت بنزین را مثلاً ۵ تا ۱۰ درصد بیش از نرخ تورم افزایش دهد اما هم‌زمان مقابله با قاچاق سوخت، توسعه حمل‌ونقل عمومی و پرداختن به صنعت خودرو در دستور کار قرار گیرد، نمی‌توان به‌سادگی از کنار این‌ها گذشت. این مسائل نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای صحیح است.
بنزین ارزان به نفع اغنیاء به ضرر فقرا
وی تأکید کرد: وقتی قیمت سوخت را افزایش نمی‌دهیم، درواقع کسانی که بیشترین مصرف رادارند، بیشترین سود را می‌برند و از یارانه‌های دولتی بیشتر بهره‌مند می‌شوند، درحالی‌که این سیاست نمی‌تواند روشی عادلانه باشد. بنابراین رویکرد افزایش نرخ پلکانی، اگرچه دردآور و ناخوشایند است، اما چاره‌ای نیست؛ زیرا اگر اقدامی صورت نگیرد، وضعیت در آینده بدتر خواهد شد.
اورعی گفت: در این میان، می‌توان با پرداخت یارانه‌های نقدی به قشر آسیب‌پذیر، از افزایش قیمت کرایه‌ها و سایر هزینه‌ها جلوگیری کرد. این روشی است که در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می‌شود. ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین پرداخت‌کننده یارانه انرژی در جهان، نیازمند اصلاح این سیاست‌هاست.
فروش بنزین در بخش خصوصی
این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: یکی از اجزای راهکار اصلاح قیمت سوخت، تقویت بخش خصوصی است. ما باید به‌تدریج نقش بخش خصوصی را افزایش دهیم و آن را به جایگاهی برسانیم که بتواند به‌درستی عمل کند. این صحبت‌ها برای همه بخش‌ها، ازجمله صنعت خودرو و انرژی، مطرح است. ما نمی‌توانیم همه‌چیز را دولتی نگه‌داریم و انتظار داشته باشیم که قیمت‌ها به‌درستی تعیین شوند.