به گزارش ستاره صبح در سال ۱۴۰۴ هزینه تحصیل دانش‌آموزان نسبت به سال ۱۴۰۳ به‌طور محسوسی افزایش یافته و بار مالی سنگینی بر دوش خانواده‌ها گذاشته است.
بررسی آمارهای رسمی و گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که تقریبا تمامی بخش‌های مرتبط با تحصیل از کتاب درسی و روپوش گرفته تا سرویس مدارس و شهریه مدارس غیرانتفاعی رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. اگر در سال گذشته خانواده‌ها با دشواری اما قابل‌تحمل هزینه‌های آموزشی را تأمین می‌کردند، در سال جاری بسیاری از اقشار متوسط و ضعیف جامعه در تأمین ملزومات ساده آموزشی نیز با بحران جدی مواجه شده‌اند. این موضوع نه‌تنها معیشت خانواده‌ها را تحت فشار گذاشته بلکه تبعات اجتماعی و آموزشی نگران‌کننده‌ای را نیز در پی دارد.
هزینه لوازم و وسایل تحصیلی به‌عنوان نخستین بخش هزینه‌های سال تحصیلی رشد چشمگیری داشته است. کتاب‌های درسی در سال ۱۴۰۳ برای مقاطع مختلف قیمتی بین ۷۰ هزار تا ۳۵۰ هزار تومان داشتند، اما با توجه به تورم و اعلام رسمی رسانه‌ها در سال ۱۴۰۴ شاهد افزایش حدود ۶۰ درصدی هستیم.
روپوش مدارس که در سال گذشته میانگین ۷۵۰ هزار تومان قیمت داشت، امسال بین یک میلیون و دویست تا یک میلیون و چهارصد هزار تومان عرضه می‌شود.
هزینه سرویس مدارس نیز از ۲۰ تا ۲۵ میلیون تومان در سال گذشته به ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان رسیده است؛ افزایشی نزدیک به ۵۰ درصد که برای خانواده‌هایی با چند فرزند به شدت سنگین خواهد بود.
کوله‌پشتی‌ها و لوازم‌التحریر هم دچار جهش قیمتی شده‌اند تا جایی قیمت یک کوله‌پشتی بعضا به چند میلیون تومان می‌رسد. در کنار آن، نوشت‌افزار برای یک سال تحصیلی کامل می‌تواند بین سه تا هشت میلیون تومان هزینه روی دست خانواده‌ها بگذارد و کیف‌های دانش‌آموزی نیز قیمتی بین هفتصد هزار تا شش میلیون تومان پیدا کرده‌اند. مجموع این هزینه‌ها نشان می‌دهد که تحصیل در سال ۱۴۰۴ حتی در سطح ابتدایی و با ساده‌ترین ملزومات، چند برابر سال قبل هزینه‌بر است.
بخش دیگر ماجرا مربوط به شهریه مدارس غیردولتی است که بیشترین فشار مالی را ایجاد کرده است. در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ شهریه این مدارس بین ۱۰ تا ۸۰ میلیون تومان متغیر بود و بیشترین سهم به مدارس با شهریه ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان تعلق داشت. اما برای سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۵ کف شهریه به ۲۰ میلیون تومان و سقف آن به ۱۴۵ میلیون تومان رسیده است.
اگرچه تنها ۲ درصد مدارس تهران شهریه‌ای بالای ۱۰۰ میلیون تومان دریافت می‌کنند، اما همین تغییر کف و سقف شهریه نشان از جهشی جدی دارد. حتی گزارش‌هایی وجود دارد که در برخی مدارس شهریه از ۳۵ میلیون به ۷۲ میلیون تومان رسیده است؛ افزایشی بیش از صد درصد در یک سال!
این اعداد نشان می‌دهند که تحصیل در مدارس غیرانتفاعی به‌تدریج به امری دست‌نیافتنی برای قشر متوسط تبدیل می‌شود و عملاً نوعی نابرابری آموزشی را دامن می‌زند.
هزینه‌های جانبی روزانه نیز که شاید کمتر به چشم بیاید، بخش قابل توجهی از بار اقتصادی تحصیل را شامل می‌شود. اگر یک دانش‌آموز در مدرسه بخواهد روزانه تنها یک کیک و یک آب‌میوه یا شیرکاکائو مصرف کند، باید بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان هزینه کند. این رقم در ظاهر ناچیز به نظر می‌رسد اما وقتی در طول یک ماه تحصیلی (۲۰ روز) ضرب شود، به رقمی بین دو تا سه میلیون تومان در ماه می‌رسد. در طول یک سال تحصیلی کامل، این هزینه می‌تواند به چندین میلیون تومان برسد. به این ترتیب حتی هزینه‌های روزانه تغذیه در مدرسه هم در سال ۱۴۰۴ با افزایش قابل توجهی نسبت به ۱۴۰۳ روبه‌رو شده است.
مقایسه آماری این دو سال تصویری روشن‌تر از شرایط به‌دست می‌دهد. کتاب‌های درسی در همه مقاطع حدود ۶۰ درصد گران‌تر شده‌اند. روپوش مدارس تا حدود ۸۷ درصد افزایش قیمت داشته است. هزینه سرویس مدارس نزدیک به ۵۰ درصد رشد داشته و کیف و لوازم‌التحریر در برخی موارد تا چند برابر سال گذشته گران‌تر شده‌اند. در کنار آن، شهریه مدارس غیرانتفاعی از کف ۱۰ میلیون به ۲۰ میلیون و از سقف ۸۰ میلیون به ۱۴۵ میلیون تومان افزایش یافته که در مواردی حتی بیش از ۱۰۰ درصد رشد نشان می‌دهد. خوراکی‌های روزانه نیز از هزینه‌ای ساده به یک بار مالی جدی برای خانواده‌ها تبدیل شده‌اند.
نتیجه آن است که سال ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳ سالی بسیار دشوارتر برای خانواده‌های دانش‌آموزان بوده است. افزایش هزینه تحصیل نه‌تنها فشار معیشتی را بیشتر کرده بلکه زمینه‌ساز مشکلات اجتماعی دیگری نیز شده است. خانواده‌های کم‌درآمد یا مجبور به انتخاب مدارس ضعیف‌تر و ارزان‌تر می‌شوند یا به ناچار برخی فرزندانشان از تحصیل بازمی‌مانند. از سوی دیگر، شکاف طبقاتی در آموزش تعمیق می‌شود؛ خانواده‌های مرفه فرزندانشان را به مدارس خصوصی گران می‌فرستند و دیگران در مدارس دولتی با امکانات کمتر باقی می‌مانند. این نابرابری می‌تواند پیامدهای بلندمدتی بر کیفیت نیروی انسانی کشور داشته باشد.
در چنین شرایطی نیاز به سیاست‌گذاری جدی وجود دارد. دولت و وزارت آموزش و پرورش باید با اعمال نظارت و محدود کردن رشد شهریه‌ها، شرایط را برای خانواده‌ها تسهیل کنند. ارائه تسهیلات مالی، وام‌های کم‌بهره، یا یارانه آموزشی می‌تواند بخشی از مشکلات را کاهش دهد. از سوی دیگر ارتقای کیفیت مدارس دولتی و هیئت‌امنایی می‌تواند فشار روانی خانواده‌ها را کم کند و مانع از گسترش شکاف طبقاتی آموزشی شود.
«بر اساس گزارش‌های ایسنا، ایرنا، همشهری و داده‌های رسمی آموزش و پرورش، شهریه مدارس و هزینه تحصیل در سال ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳ بین ۶۰ تا بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.»
بیشترین رشد در شهریه مدارس غیرانتفاعی و سرویس مدارس مشاهده می‌شود و حتی هزینه‌های جزئی مانند خوراکی یا روپوش نیز جهشی بزرگ داشته‌اند. این روند نگران‌کننده است و اگر سیاست‌گذاری مناسبی صورت نگیرد، ممکن است در سال‌های آینده بخش بزرگی از دانش‌آموزان به‌ویژه در طبقات متوسط و پایین جامعه با محرومیت آموزشی روبه‌رو شوند. تحصیل به‌عنوان حق همگانی نباید به امتیازی طبقاتی تبدیل شود؛ بنابراین توجه به مهار افزایش هزینه تحصیل یکی از اولویت‌های جدی نظام آموزشی و سیاست‌گذاران کشور باید باشد.