ستاره صبح، فائزه صدر: بانک مرکزی اعلام کرده با راه اندازی بازار ارز تجاری به دنبال ایجاد بازاری استاندارد برای عرضه و تقاضا به صورت توافقی است. این بازار به تازگی وارد فاز عملیاتی شده و شرایط چانه زنی برای تعیین قیمت ارز را بین خریدار و فروشنده فراهم آورده است. اما آیا بازار ارز توافقی می‌تواند بساط ارز چند نرخی را برچیند و کشف نرخ ارز را به فعالیت اصلی اقتصاد، یعنی عرضه و تقاضا بسپارد؟ ستاره صبح در گفت‌وگو با حجت الله فرزانی، اقتصاددان به جست و جوی پاسخ این پرسش برامده که در ادامه می‌خوانید:
حجت الله فرزانی در رابطه با ظرفیت بازار ارز تجاری گفت: اگر از ارز تجاری و مرکز مبادله ارز اگر بگوییم، عرضه و تقاضای سامانه نیما را صرفا در این سو و در عرضه و تقاضا وارد می‌کنیم، طبیعتا خلاءهایی باقی می‌ماند. از جمله اینکه باید کلیه تقاضای ارزی کشور در این بازار تأمین شود تا جای امیدواری باشد که این بازار در حد نیما نخواهد بود.
وی در ادامه افزود: اگر فقط صادر کنندگانی که قبلا در نیما مجاز به عرضه بودند و خریدارانی که در نیما این پروسه را پیگیر بودند در این سو ارز بفروشند و ارز تهیه کنند، صرفا یک سیاست در راستای افزایش نرخ نیما داریم و چیزی بیش از این نیست.
این اقتصاددان تشریح کرد: رئیس کل بانک مرکزی در توضیح این سیاست گفتند که این بازار عرضه و تقاضای ارز را بر مبنای مکانیسم بازار تعیین قیمت می‌کند و تمام صادرکنندگان ارز برای رفع تعهد ارزی، ارز خود را در بازار عرضه می‌کنند و واردکنندگان تقاضای ارزی خود را در این بازار تأمین می‌کنند در این صورت می‌توانیم امیدوارم باشیم که این بازار اثر گذار باشد و به هدف تک نرخی شدن ارز نزدیک شود.
وی گفت: نمی‌توان با صراحت از تک نرخی شدن ارز به دنبال اجرای این سیاست حرف زد. این بازار قرار است به جز ارز کالاهای اساسی که با 28500 تأمین می‌شود، مابقی نیاز کشور از این بازار تأمین شود. اگر این مهم اتفاق بیفتد، عرضه به صورت پایدار و مداوم ادامه داشته باشد و عرضه کامل داشته باشیم می‌توان به کارآمدی این بازار امیدوار بود.
فرزانی در نقد ساختار بازار ارز تجاری متذکرشد: اگر بازیگران بازار تعداد محدودی باشند و تشکیل بازار به معنای واقعی و به معنی بورس اتفاق نیفتد، فقط می‌توانیم بگوییم این سیاست در راستای رشد دادن نرخ نیما از 50 به بیش از 60 هزار تومان بود و فقط همین اندازه مد نظر سیاست‌گذار بوده است.
وی در این رابطه گفت: اگر خریداران و فروشندگان متعدد باشند و مبادله واقعی صورت بگیرد می‌توانیم امیدوار باشیم که نرخ مبنا در این بازار تشکیل شود و برای تعیین و قیمت گذاری مورد وثوق قرار بگیرد و التهابات ارزی بازار رسمی از توجیه بیفتد.
این اقتصاددان با اشاره به وظیفه بانک مرکزی در رابطه با نظارت بر بازار ارز ادامه داد: بانک مرکزی در بازار غیر رسمی قادر به کنترل و نظارت نبود اگر مدیریت بازار ارز را داشته باشد و موفق عمل کند می‌تواند سایر ارز‌ها را وارد این بازار کند و از چند نرخی شدن ارز که به پاشنه آشیل اقتصاد تبدیل شده جلوگیری می‌شود. ارز چند نرخی رانت های متعددی ایجاد کرده است باید از این وضعیت جلوگیری می‌شد.
وی افزود: محدودیت های تحریمی در دسترسی به ارز مشکل ایجاد کرده و دولت در زمینه ارز دست بازی ندارد و کارکرد اصلی بانک مرکزی در زمانهایی دچار خلل می‌شود اگر این وضعیت همچنان ادامه داشته باشد به این معنی است که برای تأمین برخی از نیاز های ارزی همچنان دچار مشکل خواهیم بود.
این اقتصاددان تصریح کرد: دولت باید کماکان در واردات کالا اولویت بندی کند. همزمان با اولویت بندی دولت تعیین نرخ ارز صورت می‌گیرد و باز درجه‌ای از ساز و کار چند نرخی شدن ارز را شاهد خواهیم بود و این دور باطل همچنان اتفاق می‌افتد.
حجت الله فرزانی در پایان با اشاره به نقش منفی تحریم‌ها در اقتصاد ایران تاکید کرد: برداشتن تحریم وظیفه دیپلماسی است. سیاست خارجی باید در مسیری قرار بگیرد که تحریم‌ها برداشته یا سبک شوند. تیم دیپلماسی دولت باید از حداکثر توان مذاکراتی خود استفاده کند. مذاکرات اقتصادی و مبادلات تجاری اهمیت بالایی دارد تنها از این مسیر می‌توان دسترسی به ارز را در کشور بالا برد.