آزادی در کشورهای خاورمیانه تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد که شامل:
1- تاریخ و سنت: بسیاری از کشورهای خاورمیانه دارای تاریخ و سنت‌های فرهنگی غنی و متفاوتی هستند که بر دیدگاه‌های مردم نسبت به آزادی تأثیر می‌گذارد. این سنت‌ها اغلب با ارزش‌های دینی و اجتماعی گره خورده‌اند. به‌طور مثال، مقاله‌ای که توسط دانشگاه هاروارد منتشر شده، نشان می‌دهد که فرهنگ و مذهب نقش حیاتی در شکل‌دهی به مفهوم آزادی در این منطقه ایفا می‌کنند
(Smith, 2020). در این تحقیق آمده که فرهنگ و مذهب در کشورهای خاورمیانه به‌طور قابل توجهی بر مفهوم آزادی تأثیر می‌گذارند و این تأثیرات می‌تواند به تفاوت‌های عمده‌ای در تفسیر آزادی منجر شود.
2- سیستم‌های حکومتی: سیستم‌های حکمرانی مختلف از جمهوری تا پادشاهی نقش عمده‌ای در تعیین میزان آزادی‌های فردی و اجتماعی دارند. برخی از کشورها با حکومت‌های اقتدارگرا اداره می‌شوند که آزادی‌های مدنی را محدود می‌کنند. مطالعه‌ای از دانشگاه آکسفورد نشان می‌دهد که سیستم‌های حکومتی اقتدارگرا معمولاً محدودیت‌های بیشتری بر آزادی‌های مدنی اعمال می‌کنند که این امر می‌تواند به کاهش حقوق و آزادی فردی منجر شود.
(Brown, 2019).
3- دین: دین در کشورهای خاورمیانه نقش مهمی در تعیین قوانین و مقررات اجتماعی ایفا می‌کند و در برخی موارد محدودیت‌هایی را بر آزادی‌های فردی اعمال می‌کند. پژوهش‌های دانشگاه استنفورد نیز این تأثیر را تأیید کرده‌اند (Johnson, 2018).
ایران به عنوان یک کشور تأثیرگذار در خاورمیانه، دارای ویژگی‌های خاصی در مفهوم آزادی است:
1- تاریخ سیاسی: تاریخ معاصر ایران با وقایع مهمی چون انقلاب مشروطه، انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق مشخص می‌شود. این وقایع تأثیرات عمده‌ای بر دیدگاه‌های مردم و حکومت نسبت به آزادی داشته‌اند. مقاله‌ای از دانشگاه تهران نشان می‌دهد که تحولات تاریخی نقش مهمی در شکل‌گیری دیدگاه‌های فعلی نسبت به آزادی در ایران داشته‌اند (Rahimi, 2021). این تحقیق نشان می‌دهد که تحولات تاریخی در ایران به‌طور قابل توجهی بر دیدگاه‌های مردم و حکومت نسبت به آزادی تأثیر گذاشته و این تأثیرات می‌تواند به تفاوت‌های عمده‌ای در تفسیر آزادی منجر شود.
2- قوانین و مقررات: نظام جمهوری اسلامی ایران، قوانین و مقررات را در ارتباط با آزادی‌های فردی و اجتماعی وضع کرده است. یک پژوهش دانشگاه شهید بهشتی نشان می‌دهد که قوانین چگونه بر زندگی روزمره شهروندان تأثیر می‌گذارند و در برخی موارد محدودیت‌هایی را بر آزادی‌های مدنی اعمال می‌کنند. (Hosseini, 2020)
3- آزادی بیان: یکی از جنبه‌های مهم آزادی، آزادی بیان است. در ایران، مطبوعات و رسانه‌ها تحت نظارت قرار دارند و برخی از مطالب به دلیل مغایرت با اصول و قوانین حاکم، منتشر نمی‌شوند. مقاله‌ای از دانشگاه کلمبیا نشان می‌دهد که اعمال نظارت بر رسانه‌ها می‌تواند بر آزادی بیان تأثیر گذارد. این تأثیرات می‌تواند به محدودیت در انتشار اطلاعات و مطالب منجر شود. (Davis, 2018).
4- آزادی اجتماعی و فرهنگی: در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز محدودیت‌هایی وجود دارد. برای مثال، نحوه پوشش و رفتارهای اجتماعی تحت قوانین و مقررات خاصی قرار دارد. مطالعه‌ای از دانشگاه شیراز این محدودیت‌ها را به طور جامع بررسی کرده است (Jafari, 2019).و نشان داد محدودیت‌ها می‌تواند به تفاوت در تفسیر آزادی‌های اجتماعی منجر شود.
چشم‌اندازها
چالش‌های مرتبط با آزادی در خاورمیانه می‌تواند به عوامل زیر مربوط باشد:
1- تناقضات داخلی: وجود تناقضات بین ارزش‌های سنتی و مدرن می‌تواند باعث بروز تنش و چالش در حوزه آزادی شود. نتیجه یک تحقیقنشان داد: تناقضات داخلی می‌تواند به ایجاد تنش اجتماعی و سیاسی منجر شود که در نهایت بر وضعیت آزادی تأثیر منفی می‌گذارد.
2- فشارهای خارجی: تأثیر فشارهای خارجی و تحریم‌ها نیز می‌تواند بر وضعیت آزادی تأثیرگذار باشد. مطالعه‌ای از دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که تحریم‌ها چگونه می‌توانند بر حقوق بشر و آزادی تأثیر گذار باشند (Khan, 2020). نتیجه تحقیق نشان داد که تحریم‌ها می‌توانند به کاهش حقوق بشر و محدودیت بیشتر بر آزادی منجر شوند، زیرا دولت‌ها ممکن است برای مقابله با فشارهای خارجی، کنترل بیشتری اعمال کنند.
3- نقش جامعه مدنی: افزایش فعالیت‌های جامعه مدنی و نقش‌آفرینی مردم می‌تواند به بهبود وضعیت آزادی کمک کند. پژوهشی از دانشگاه اصفهان نشان داده که جامعه مدنی می‌تواند تغییراتی ایجاد کند (Mousavi, 2022). این پژوهش نشان می‌دهد که جامعه مدنی می‌تواند در بهبود وضعیت آزادی نقش داشته باشد، زیرا فعالیت‌های مدنی می‌توانند به افزایش آگاهی و مشارکت عمومی منجر شوند.