ستاره صبح آنلاین-صندوق ذخیره ارزی، یک صندوق سرمایه است، نه صندوق ثروت. الگوهای فراوانی از صندوق های ذخیره ارزی در جهان وجود دارد که الگو های منطقه ای با صندوق ایران همخوانی دارد و از جهت منابع در یک دسته بندی قرار داده می شوند.
اکثر کشورهایی که از منابع نفت، گاز و یا سایر منابع معدنی برخوردارند، برای ذخیره ارز حاصل از فروش این منابع طبیعی و سرمایه گذاری بخشی از این ارز، صندوق هایی ایجاد کرده اند.
با توجه به محدود بودن منابع، هدف اصلی تأسیس صندوق ها حفظ سهم نسل های آینده از منابع کشور ها است.
در ایران هم ابتدا حساب ذخیره ارزی و پس از آن صندوق توسعه ملی ایجاد شد تا هر سال بخشی از درآمد های نفتی وارد این صندوق ها شود و این منابع به شکل سرمایه گذاری سهم نسل های آینده را حفظ کند.
توسعه زیر ساختی کشور یک راه برای حفظ این منابع برای نسل های آینده است.
اما به این دلیل که از حساب ذخیره ارزی استفاده زیادی شد، صندوق توسعه ملی هم با همان هدف ایجاد شد تا منابع از دسترس دولت ها خارج شود.
ولی در اصل این دو مسیر برای پس انداز و سرمایه گذاری بخشی از بودجه نفت طراحی شده اند. که کاهش درآمدهای نفتی کشور هم مثل برداشت های بی رویه تاثیر اش را بر دارایی صندوق گذاشت.
هدف ایجاد صندوق توسعه ملی، ایده ای آینده نگر بود که تمام دولت ها به اجرای آن تاکید داشتند اما در عمل این هدف محقق نشد. امروز برداشت بی رویه از منابع صندوق توسعه ملی باعث شده که این صندوق به مرحله هشدار خطر برسد.
در این جا باید به معضل مدیریتی کشور اشاره کرد. اشتباهات مدیریتی در دولت ها به منابع آسیب زده است.
هر دولتی فکر کرده منابعی که در اختیار دارد پایانی نخواهد داشت و بانک ها به منبع تامین تسهیلات برای بنگاه های دولتی تبدیل شدند. از سویی در ارائه تسهیلات هم مدیریت و نظارت نشده و منابع بی هدف صرف شده اند یا اهدافی که داشتند تامین نشده است.
بخصوص به نام تولید چه منابعی صرف شد که در مرحله ای از مسیر تولید خارج شد. هر دولتی با شعار حمایت از تولید کننده منابعی را صرف کرده که عملا دیده ایم بخش هایی از تولید به طور غیر واقعی با همین منابع سرپا نگه داشته شد.
ضربه دیگر این بود که بخش هایی از این منابع به چرخه بانکی بر نگشت. متاسفانه دولت ها نسبت به صندوق ذخیره ارزی هم هنین نگاه را داشتند و این صندوق هم قربانی معضلات و ضعف مدیریتی و نظارتی شده است.
اگر نگارنده بخواهد یک راه جلوی پای مسئولین بگذارد، می گوید: صندوق ذخیره ارزی بانک مرکزی یا عامل بانک مرکزی نیست و وظیفه ندارد بازوی طرح ها و پروژه‌های اقتصادی و معیشتی دولت ها باشد.
در برخی از تحقیقات مربوط به انرژی گفته می شود کشور بیش از چند دهه نفت ندارد. حتی اگر این نگاه بدبینانه درست باشد باز هم باید گفت فرصت داریم دست و پای اشتباهاتمان را جمع کنیم.
این نگاه باید در بین مدیران اجرایی کشور شکل بگیرد که درآمد های نفتی ثروت کشور و بودجه دولت ها نیست. درآمد های نفت سرمایه ملت است. هیچ دولتی حق ندارد سرمایه مردم خود را مصرف کند.
در قدم اول دولت ها باید مسیر سیاست خارجی را به سمت از میان برداشته شدن تحریم های نفتی هدایت کنند. فروش نفت کشور باید به زمان پیش از تحریم ها برگردد. ایران باید اف ای تی اف را بپذیرد تا درآمد حاصل از صادرات نفتی به طور شفاف و بدون هزینه وارد کشور شود.
درآمد شفاف نفتی باید وارد صندوق های ارزی کشور شود و در این مرحله این منابع با ارزش با نگاه سرمایه دیده شوند. سرمایه گذاری درست، مسئولانه و همراه با نظارت وظیفه دولت است.