در تاریخ معاصر از شخصیت‌های پرآوازه گرفته تا اندیشمندان کمتر شناخته‌شده، بابیان و قلم و ارائه طرح و ایجاد ارتباط، نام‌های فراوانی به چشم می‌خورد که برای وحدت مسلمانان اقداماتی صورت داده‌اند؛ اما متأسفانه حضور عناصری که تعصبات مذهبی آنان بر نگرش جهانی و مصلحت امت اسلام غلبه کرده، با تمام توان و با استفاده از امکانات بر تعصبات خود پای می‌فشارند.
*نقش آیت‌الله بروجردی وآیت‌الله منتظری در ایجاد وحدت بین مسلمانان
عناصر کج‌فهم و تنگ‌نظر نمی‌گذارند کینه از بین مسلمانان رخت بربندد و آرامش و سربلندی و پیشرفت جان بگیرد.
در دهه‌های اخیر یعنی از زمان حیات آیت‌الله بروجردی به‌عنوان عالی‌ترین مقام مذهبی شیعه، گام مهمی برای وحدت بین تشیع و تسنن برداشت تا همین سال‌ها، تلاش دامنه‌داری از طرف سرآمدان حوزه‌های علمیه شیعی به‌ویژه در ایران صورت گرفته تا تأثیری بر همبستگی اسلامی داشته باشند، اما سوگمندانه در میان همین حوزویان، اعم از طلبه‌های مبتندی تا معممین اسم‌ورسم‌دار و نیز مریدان ناآشنا به مصلحت جهان اسلام که متأسفانه در میان مداحان بی‌سواد به‌وفور یافت می‌شود کسانی هستند که به مقابله با این کنش‌های ارزشمندِ وحدت‌آفرین ایستاده‌اند. در حوزه قم افراد سرشناسی بودند که وقتی هفته وحدت توسط فقیه عالی‌قدر آیت‌الله منتظری پیشنهاد شد، در عکس‌العمل به این پیشنهاد و برای مقابله با آن اعلام کردند خوب است یک‌هفته‌ای هم به نام «هفته وحدت بین مسلمانان و کمونیست‌ها» اعلام کنید! در جبهه دیگر جهان اسلام، بسیاری از روحانیون متعصب و بی‌فکر اهل سنت، چه در ایران و چه در سایر کشورهای اسلامی اعتقادی به وحدت شیعه و سنی ندارند. متأسفانه دولتمردان بعضی از کشورهای اسلامی هم با حمایت از سلفی‌ها و تروریست‌های ضد شیعی، چشم‌انداز وحدت مسلمانان را تیره‌وتار کرده‌اند.
*نظر آیت‌الله خمینی درباره وحدت مسلمانان
پس از تشکیل جمهوری اسلامی، رهبر فقید انقلاب باره‌ها و به‌دفعات پیرامون اتحاد بین مسلمین سخن گفته و سفارش کرده‌اند. در اینجا به یک نمونه اکتفا می‌شود: «امیدوارم خداوند تبارک‌وتعالی به ملت قهرمان ایران سلامت بدهد و هفته وحدت را واقعاً وحدت درست کنند، نه این‌که فقط ما هفته وحدت می‌گیریم. ما محتاج به وحدت هستیم. در سالیان دراز، همیشه. قرآن کریم که به ما دستور داده و به مسلمین دستور وحدت داده، برای یک سال و ده سال و صدسال نیست، برای سرتاسر علم است در سرتاسر تاریخ. و ما محتاج به این هستیم که عملاً وحدت را محقق کنیم.» (صحیفه امام، جلد نوزدهم، ص 436).
*آیت‌الله منتظری مبدأ و مبتکر هفته وحدت
هم‌زمان با نیاز جامعه ایران و امت اسلامی، آیت‌الله منتظری که دومین شخصیت انقلاب اسلامی شناخته می‌شد، «هفته وحدت» را به‌منظور ارج نهادن به تلاش‌های گسترده برای ایجاد همبستگی بین فرق گوناگون و متعدد اسلامی پیشنهاد داد تا فرصتی را برای رفع کدورت و ترویج اخوت در میان مسلمانان فراهم نماید. هفته وحدت، فاصله بین دو گزاره از میلاد با خیروبرکت پیامبر یعنی 12 ربیع‌الاول به روایت اهل سنت و 17 ربیع‌الاول به روایت شیعیان تعریف‌شده است که از 40 سال پیش تاکنون این پیشنهاد پابرجاست و برنامه‌های متعددی در سراسر ایران و بعضی از کشورهای اسلامی برگزار می‌شود. فقیه عالی‌قدر در چرائی پیشنهاد خود برای اعلام هفته وحدت گفته است: «من دیدم که ولادت حضرت مسیح را مسیحی‌ها در دنیا با چه شوری برگزار می‌کنند، ولی ولادت پیامبر اکرم (ص) را که حیات بشر به‌واسطه ولادت اوست ما اهمیت نمی‌دهیم. یک مسئله هست که اهل سنت دوازدهم ربیع را می‌گویند ولادت پیامبر، شیعه هفدهم ربیع را. من پیشنهاد می‌کنم که یک هفته از دوازده‌تا هفده ربیع به نام هفته وحدت گذاشته شود و مسلمانان اعم از شیعه و سنی مراسمی داشته باشند و این هفته را شیعه و سنی باهم هماهنگی کنند و به ارشاد و تبلیغ و تشکیل مجامعی که مبیّن سیره پیامبر اکرم (ص) باشد بپردازند.» (فقیه عالی‌قدر، جلد دوم، ص 144) این پیشنهاد در همان سال‌های اول و دوم مورد استقبال بزرگان حوزه‌های علمیه شیعه و سنی در کشورهای اسلامی و نیز شخصیت‌های سرشناس عالم اسلام قرار گرفت و مجالس زیادی به همین مناسب برگزار شد.
*نظر آیت‌الله خامنه‌ای درباره هفته وحدت
در ایران هم مورد تأیید و حمایت رهبر فقید انقلاب قرار گرفت و نیز سیاستمداران و دولتمردان جمهوری اسلامی به استقبال از آن رفتند. بالاترین مقام اجرائی آن موقع، آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، که سکان ریاست جمهوری را به دست داشتند، دریکی از خطبه‌های نماز جمعه تهران گفتند: «در مورد هفته وحدت که این هم از ابتکارات حضرت آیت‌الله‌العظمی منتظری است، این‌یکی از مهم‌ترین و از مبرم‌ترین ضروریات امروز ماست. برادران شیعه و سنی هر دو بدانند امروز در دنیا پول‌های زیادی خرج می‌شود برای جدائی انداختن بین شیعه و سنی، برای ایجاد درگیری بین برادران مسلمان، برای ایجاد جنگ خانگی میان سنی و شیعه در کشورهای اسلامی. چون اگر جنگ داخلی به وجود آمد دشمن بیگانه نفس راحتی خواهد کشید. انقلاب توانست شیعه و سنی را در کنار هم قرار دهد.» (اطلاعات 10/9/1364)
مبتکر هفته وحدت در طول سالیانی چند سفارش می‌کرد که مراقبت کنید هفته وحدت در تشریفات و بعضی مجالس بی‌روح خلاصه نشود. دولت باید نمایندگانی آگاه به مسائل و گرفتاری‌های مسلمانان را به کشورهای گوناگون اعزام شوند تا با رهبران فرقه‌های اسلامی گفت‌وگو کنند و به‌اتفاق راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط فعلی که دشمنان اسلام در پی تشدید اختلافات دینی هستند پیدا کنند و دردی را از مصائب مسلمین درمان نمایند. اگرچه اقداماتی صورت گرفت اما ادامه نیافت و اختلاف افکنان که بعضاً در اطراف ما حکومت هم تشکیل دادند، شرایط سخت‌تری را به وجود آوردند. بااین‌وجود به نظر نمی‌رسد که این شرایط پایدار بماند و قطعاً جهان اسلام اعم از رهبران سیاسی و دینی و مردم کشورهای متعدد بیدار می‌شوند تا به سربلندی افتخارآمیز برسند. ان‌شاءالله
*تحریف تاریخ
نکته‌ای که لازم است برای تاریخ‌نویسان یادآوری کنم این است که در دو سه سال اخیر بعضی از رسانه‌ها و سخنوران مذهبی و حتی رسانه ملی، ابتکار و اعلام هفته وحدت را به امام خمینی نسبت می‌دهند. حال اگر این‌گونه افراد یا گروه‌ها نمی‌خواهند نام فقیه عالی‌قدر را بر قلم و زبان جاری نکنند، ایرادی بر آنان نمی‌گیریم، اما نباید تاریخ را تحریف و به گونه دیگری بیان کرد و اگر چنین شد، حقایق محو و ناروائی جایگزین آن می‌شود. البته به پندار راقم این سطور فرقی نمی‌کند که هفته وحدت را امام اعلام کرده باشد یا آیت‌الله منتظری، مهم این است که واقعیت و حقیقت موردتوجه قرار گیرد. این افراد اگر به صحیفه امام مراجعه کنند درمی‌یابند که امام خمینی باره‌ها از فقیه عالی‌قدر به خاطر اعلا هفته وحدت یادکرده است. به دو نمونه از آن توجه کنید. نمونه اول: «شما ملاحظه بفرمائید در این هفته که توسط آقای منتظری پیشنهاد کرده‌اند، خوب این چقدر حسن دارد و چقدر ارزش دارد که برادرها، همه را در یک مسئله‌ای باهم متحد کند.» (صحیفه امام، جلد 15، صفحه 454) نمونه دوم: «در همین قضیه مولود حضرت رسول « سلام‌الله‌علیه » که از طرف بعضی از علمای ایران آقای منتظری دعوت‌شده است به این‌که از دوازدهم تا هفدهم شرکنند مسلمین در جشن، تا وسیله وحدت بین مسلمین باشد.» (همان، صفحه 440)
درهرصورت هفته وحدت یک شعار تشریفاتی نیست که فقط دو سه روزی در رسانه‌ها یادی از آن بشود و اقدامی برای تحقق همبستگی اسلامی در میان مذاهب اسلامی در ایران و دیگر کشورهای اسلامی صورت نگیرد. برحسب آنچه رهبران دلسوز دنیای اسلام اعم از پیشین و اکنون بر آن تأکیددارند رفع اختلافات و اتحاد در برابر دشمنان به‌ویژه اسرائیل خون‌آشام و ددمنش است که ضرورت تام دارد.