ستاره صبح آنلاین امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای شرعی است که توسط خداوند مقرر شده است. آیاتی نازل شده و دستوراتی در این زمینه به مسلمانان داده شده است. اما باید تاکید داشت که این وظیفه شرایطی دارد و نباید هرگونه تذکر، نصیحت یا برخوردی را در قالب دستور شرعی امر به معروف و نهی از منکر جا داد.
از جمله شروط امر به معروف و نهی از منکر تاثیر پذیری است. یعنی اگر بیم آن باشد که تذکری بدهیم و تاثیری نبینیم، تکلیف بر ما واجب نخواهد بود و لازم نیست کاری بیهوده انجام بدهیم.
از دیگر شروط امر به معروف و نهی از منکر آن است که تاثیر منفی به جا نگذارد. یعنی اگر امر به معروف کنیم و این مساله منجر شود تا فرد در پافشاری بر منکر خود به عناد و مخالفت بیشتری دست بزند و منکر را به رخ بکشد، باز هم این تکلیف بر ما واجب نخواهد بود و اینجا امر به معروف و نهی از منکر برای ما اشکال دارد. زیرا نه تنها تاثیر مثبتی به جا نمی گذارد، تاثیر منفی نیز دارد.
در خصوص اقدامات عملی نیز نگارنده تاکید دارد که اقدامات عملی بر عهده شهورندان نیست و اشخاص تکلیفی در این زمینه ندارند و تنها حاکم شرع می تواند در صورت لزوم اقداماتی داشته باشد. موکدا عرض می کنم که در اسلام بنا بر این نیست که مردم با هم درگیر شوند و خدای ناکرده با نیت امر به معروف و نهی از منکر مردم جامعه با یکدیگر گلاویز شوند و برخورد داشته باشند که این به معنای بی اثر بودن نقش حاکم است و اقتدار حکومت زیر سوال خواهد رفت.
اقدام عملی مردم در قالب امر به معروف و نهی از منکر، به صورت انفرادی یا به شکل گروه های خودسر به این معنی است که این افراد حکومت را به رسمیت نمی شناسند و در دستورات شرع، خود را عالم تر می بینند! ترویج این نگاه بسیار خطرناک است زیرا با زیر سوال بردن اقتدار حکومت، مردم را به میدان می آورد تا در موارد دیگر نیز خود آن کاری را که به نظر فردی خود صحیح می بینند انجام دهند.
در صدر اسلام نیز چنین تندروی هایی بود و بلافاصله توسط پیامبر یا ائمه با آن ها برخورد می شد. مواردی از این دست در تاریخ اسلام ذکر شده است. مثلا در فتح مکه فرماندهی که از جانب پیامبر منسوب شده بود در لحظه ورود به شهر شعار می داد که امروز روز انتقام است. بیش از بیست سال بود که قریش بر علیه پیامبر می جنگیدند و بلاهای زیادی بر سر مسلمانان آورده بودند. اما به محض اینکه خبر شعار فرمانده سپاه به پیامبر رسید او را عزل کرد و فرمودند فرمانده جدید بگوید امروز روز رحمت است نه روز انتقام. پیامبر با اینکه این حق را داشت که مردم مکه را توبیخ کند ولی به سرعت جلوی تندروی را حتی در کلام فرمانده اش گرفت و اجازه نداد احدی به از مردم مکه به جرم مخالفت با پیامبر تعرض شود.
حتی در صلح امام حسن (ع) عده ای از مسلمانان به شدت با این ماجرا مخالفت کردند و شرایطی را که اقتضا می کرد امام صلح را بپذیرد درک نمی کردند. امام این دسته از مسلمانان را دعوت می کرد و با آنان گفت و گو داشت و سعی می کرد آنها را قانع کند تا بپذیرند که صلح به مصلحت مسلمانان است. در تاریخ اسلام نمونه های فراوانی از برخورد های پیامبر و ائمه با مسلمانان تندرو ثبت شده است.
واقعه ای که اخیرا در طرقبه مشهد رخ داد و فردی زن و دختر بی حجاب یا بد حجابی را با سطل ماست مورد حمله قرار داد، نه تنها امر به معروف و نهی از منکر نیست بلکه وهنی برای دین به حساب می آید. چنین برخورد هایی دین را در نظر مردم سخت و تندخو جلوه می دهد درحالیکه دین هرگز نخواسته حجاب را با اجبار به زنان مسلمان تحمیل کند.
در ابتدای انقلاب موارد مشابهی رخ داد و این سخنان و این تذکرات توسط بسیاری از بزرگان ما از جمله شهید بهشتی و دیگرانی مطرح شد. در همان زمان بسیاری از زنانی که قبل از انقلاب حجاب نداشتند با میل و اشتیاق محجبه شدند و حجاب را با انتخاب خود برگزیدند. در کشورهای مختلف دنیا که نوع پوشش آزاد است می بینیم زنان محجبه با اشتیاق و علاقه حجاب بر سر دارند و از حجاب خود دفاع می کنند و زنان با حجاب و بی حجاب در کنار هم زیست می کنند.
کار درست انتخاب فردی، شخصی و انتخاب قلبی حجاب است. اجبار در خصوص حجاب و به ویژه تکرار کارهایی نظیر تندروی های اخیر، چهره دین را به شکل نامطلوب و نا صحیحی به دنیا مخابره می کند. در سال های اخیر داعش چهره بسیار زشتی از خود به نمایش گذاشت. جمهوری اسلامی سال ها با داعش مبارزه کرد و ناپسند است که برخورد هایی مشابه با تندروی های آنان را در جامعه خودمان مشاهده کنیم.
نشان دادن چهره ای خشک، متعصب و خشن از دین به نفع اسلام و تشیع نیست. نمایش کارهای خشن به نام اسلام کار طالبان و داعش است. ایران داعیه دار مخالفت و مبارزه با تفکر طالبانی و داعشی است از این رو مشاهده نمونه هایی از چنین رفتارهایی برازنده ایران اسلامی نیست.باید جلوی چنین اقداماتی گرفته شود.