ستاره صبح-
قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه و تحلیلگر روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با ستاره صبح با اشاره به تحولات اخیر مرتبط با برجام گفت: «آقای بایدن ابتدای این هفته در کنفرانس امنیتی مونیخ این موضوع را اعلام کرد که اگر ایران به تعهداتش عمل کند، ما هم به برجام برمی‌گردیم و هدفمان مذاکره و دیپلماسی است تا اختلافاتمان با ایران را حل‌وفصل کنیم؛ اما این موضوع نیازمند اراده سیاسی هر دو طرف است و تنها اراده آمریکا کافی نیست، بلکه طرف ایرانی هم لازم است اراده خود را نشان دهد. به نظر نمی‌رسد در ایران اجماعی بر سر گفت‌وگو با آمریکا وجود داشته باشد و مصوبه هسته‌ای مجلس عملاً دست دولت را بست و اگر هدف سیاست خارجی ایران رفع تحریم‌ها بود، این مصوبه عملاً رفع تحریم‌ها را با مشکل مواجه کرد. اگر این روند بخواهد ادامه پیدا کند، هم امکان مذاکره بسیار مشکل می‌شود و هم این‌که مسئله رفع تحریم‌ها اساساً بعید است اتفاق بیفتد؛ یعنی روندی که از زمان تصویب قانون اقدام راهبردی برای رفع تحریم‌ها در مجلس شروع‌شده بود و دو روز پیش دولت در راستای آن با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چارچوبی را تعیین کرد و روز گذشته مجلس هم خواستار ابطال توافق دولت با آژانس شد، عملاً موضوع لغو تحریم‌ها و ادامه برجام را با مشکل مواجه می‌کند و ممکن است پرونده ایران یک‌بار دیگر به شورای امنیت منتقل شود و این بار با توجه به اتحادی که مجدداً بین اروپا و آمریکا شکل‌گرفته است، ممکن است قطعنامه‌های سخت‌تری هم علیه ایران تصویب شود.»
اهداف سفر گروسی
این تحلیلگر باسابقه حوزه دیپلماسی در ادامه درخصوص اهداف پیدا و پنهان سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران خاطرنشان کرد: «آن‌ها نگران این هستند که ایران با توقف اجرای پروتکل الحاقی، از ان‌پی‌تی و سپس برجام خارج شود و آن‌گونه که آن‌ها ادعا می‌کنند به سمت ساخت و تولید سلاح هسته‌ای برود. به همین دلیل می‌خواستند ببینند ازنظر آژانس که مأموریت‌های حرفه‌ای در حوزه فعالیت‌های اتمی کشورها دارد، وضعیت تأسیسات هسته‌ای ایران به چه شکل است و سرنوشت پرونده هسته‌ای ایران به کدام سو خواهد رفت. ظاهراً تفاهمی که بین دولت و آژانس صورت گرفت، یک موضوع بینابینی بود و یک فرصت سه‌ماهه برای ایران فراهم آورد تا بتواند با طرف‌های اروپایی و آمریکایی مجدداً مذاکره کند و شرایط لازم را برای رفع تحریم‌ها را فراهم آورد. اگرچه ممکن است همچنان نگرانی آن‌ها وجود داشته باشد، اما فکر می‌کنند که آقای گروسی می‌تواند گزارشی را برای شورای امنیت و شورای حکام تهیه کند که به شروع و ازسرگیری مذاکرات کمک کند و با شرایطی ایران و آمریکا به توافق برسند و آمریکا به برجام برگردد؛ اما اگر بازرسان آژانس اخراج شوند و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران ملغی شود که بخشی اساسی از برجام است، عملاً آمریکایی‌ها باید منتظر باشند که به مذاکرات جدیدی با ایران در شرایط دیگری صورت دهند و برجام ممکن است برای همیشه به فراموشی سپرده شود.»
اتحاد آتلانتیک
و آینده
محبعلی در پاسخ به این سؤال خبرنگار ستاره صبح که با توجه به دوره جدید روابط اروپا و آمریکا در دوره ریاست جمهوری جو بایدن، چه مسیری پیش روی ایران و برجام وجود دارد، گفت: «در صحبت‌های آقای بایدن در کنفرانس امنیتی مونیخ سه مرحله تهدید امنیتی برای غرب یا به عبارتی جهان آزاد تعریف کرد که عبارت بود از تهدیدات چین، روسیه و ایران. به نظر می‌رسد استراتژی و راهبرد مشترک اروپا و آمریکا در شرایط کنونی این باشد که اشتغالات خود را در خاورمیانه کاهش دهند و به سمت اشتغالات بزرگ‌تر که مهار چین و روسیه است میل کنند. این موضوع نیازمند آن است که با ایران به تفاهمی برسند و وضعیت بحران‌ها را در افغانستان، عراق، سوریه، لبنان، یمن و منطقه خلیج‌فارس مدیریت کنند؛ بنابراین ائتلاف اروپا و آمریکا اهداف بزرگ‌تری را دارد درعین‌حال که هدف مهار و کنترل خاورمیانه و آن‌گونه که بایدن مدعی شد، مقابله باسیاست‌های بی‌ثبات‌ساز ایران در خاورمیانه بود که اگر با ایران به تفاهمی برسند عملاً ممکن است آمریکا و اروپا به این نتیجه برسند که حضورشان در خاورمیانه ضرورتی ندارد و لازم است حضورشان در شرق آسیا افزایش یابد.»
بهترین اقدام ایران
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه در پایان با اشاره به این‌که اکنون توپ در زمین ایران است، تصریح کرد: «تا قبل از این سیاست دولت بایدن، یعنی قبل از مصوبه مجلس توپ در زمین آمریکایی‌ها بود و این آمریکایی‌ها بودند که باید تلاش می‌کردند که تهدیدات خود را علیه ایران کاهش دهند و با ایران به تفاهم برسند، اما اکنون شرایط قدری تغییر کرده و آمریکایی‌ها به اهداف اولیه خود مبنی بر این‌که ایران باید گام اول را بردارد، نائل شده‌اند. حتی اروپایی‌ها و چین و روسیه همچنین درخواستی را از ایران کرده‌اند که وضعیت را بیش از این بحرانی نکند. حال در شرایط پیش‌آمده، بهترین اقدامی که ایران می‌تواند انجام دهد، بازگشت به دیپلماسی و مذاکرات دوجانبه با آمریکا است و راه‌حل دیگری به وضعیت کنونی کمک نمی‌کند؛ یعنی راه‌حل جایگزین رفتن به سمت یک آینده مبهم و احتمالات متعددی است که این احتمالات هزینه‌های قابل پیش‌بینی ندارد. این‌که نمایندگان مجلس یازدهم تصور کنند با مصوبه‌شان کار یکسره خواهد شد، این‌گونه نیست؛ درواقع کار در هیچ صورتی یکسره نخواهد شد. اگر ایران آژانس را کنار بگذارد، پرونده برجام را ببندد و حتی به سمت انجام آزمایش‌های هسته‌ای و تولید سلاح هسته‌ای برود، نه تحریم‌ها کاهش پیدا خواهد کرد و نه مسئله پایان خواهد یافت؛ بلکه بحران هرروز شدیدتر می‌شود. شاید این دوستان علاقه‌مند باشند که کار را یکسره کنند و این موضوع فقط در یک صورت محقق خواهد شد و آن درگیری نظامی و جنگ است؛ اما من فکر نمی‌کنم این موضوع به نفع کشور ما باشد.»